Schaalvergroting en leiderschap

Gemeentelijke herindeling
Het was ergens rond 1980 dat er in de gemeente Oldehove in het Westerkwartier van de provincie Groningen een inspraakavond was georganiseerd over de gemeentelijke herindeling. Oldehove zou opgaan in een groter verband van gemeenten, o.a. Zuidhorn en Ezinge zouden met Oldehove worden samengevoegd.

Inspraak
Als belangrijke redenen  voor de samenvoeging werden genoemd in een stuk van de Statengeneraal uit het vergaderjaar 1988-1989 onvoldoende personeelsbezetting en materiele uitrusting.
Op de hiervoor genoemde inspraakavond kwam daartoe gedeputeerde Wilpstra van de provincie Groningen met een aantal secondanten naar de gemeente  Oldehove, naar het dorpshuis in het hoofddorp Oldehove.

Heftig
Die avond gaf ik gaf ik samen met een aantal andere bestuursleden van de lokale Partij van de Arbeid, van welke partij ik destijds lid was acte de précense. Ik raakte verzeild in een heftige woordenwisseling met de gedeputeerde. Net als mijn dorpsgenoten was ik een fervent tegenstander van deze herindeling, de belangrijkste reden  was daarbij het verdwijnen van de betrokkenheid van de mensen uit ons dorp bij het bestuur. De gedeputeerde en diens secondanten bleven echter het voordeel van de toegenomen deskundigheid benadrukken.

Windmolens
Mij bekroop een diep Don Quichotte gevoel en naar spoedig bleken mijn pogingen zonder resultaat. Sterker nog, ik kreeg op mijn kop vanuit de Partij van de Arbeid. Ik had niet tegen de gemeentelijke herindeling mogen zijn. Daarmee week ik af van het partij standpunt. Voor mij was dat voldoende reden die partij te verlaten.

Een bezoek aan de burgemeester
Niet zo heel erg lang voordat deze vergadering plaats vond was er gedoe geweest met de ijsbaan in ons dorp, ik schreef daar 13 januari 2016 al eens over. Met een kleine groep waren we op een avond naar het huis van de burgemeester gefietst om hem te vertellen wat we ervan vonden dat de gemeente ongevraagd en zonder overleg op die ijsbaan aan het graven was gegaan. Dat directe contact werkte uitstekend en de-escalerend. Het was van beide kanten een stevig gesprek. Maar we hoorden bij elkaar en hadden dus iets met elkaar te maken. We waren betrokken op elkaar.

Afstand
Bij de inspraakavond werd ik somber bij de gedachte aan het feit dat dit niet meer mogelijk was. Dat er afstand kwam, niet alleen fysiek maar ook psychologisch. De grotere deskundigheid , de beter opgeleide ambtenaren konden daar niets aan veranderen laat staan verbeteren. Het verzwakte je positie als mens tegenover iets wat nu een anoniem instituut ging worden.

Informatie technologie
Informatie Technologie stond in die tijd nog in de kinderschoenen en ook nu merk ik dat IT de overheid niet dichterbij brengt maar verder op afstand plaatst. Een dialoog of een felle woordenwisseling zijn erg moeilijk geworden en leiden tot verwijdering in plaats van toenadering.

Ricard Hackman
Richard Hackman een, in 2013 overleden Harvard, hoogleraar deed meer dan 40 jaar onderzoek naar het functioneren van groepen en teams. Een van zijn ontdekkingen was dat mensen vooral van elkaar leren en dat voor dat leren ’het elkaar kennen’ een belangrijke voorwaarde is. Als mensen elkaar niet kennen zetten ze zich makkelijk tegen elkaar af. Het is vooral daarin dat leiderschap een belangrijke rol speelt. Leiderschap kan dat elkaar kennen faciliteren.

Robin Dunbar
Ander belangrijk onderzoek van Robin Dunbar, hoogleraar aan de universiteit van Oxford laat zien dat een mens niet meer dan 150 betekenisvolle relaties aan kan gaan.
Daar zie je het probleem van de samenvoeging van gemeentes. Groepen worden groter en de mensen die het ontstaan van betekenisvolle relaties kunnen faciliteren, zijn op een veel groter afstand terecht gekomen.

Inhoudsdeskundigen
Deskundigen , die hen vervangen, zijn vooral specialisten op een vakgebied, zij kunnen daardoor maar een beperkte rol spelen in het ontstaan van betekenisvolle relaties. Het ontstaan van betekenisvolle relaties wordt daardoor aan het toeval overgelaten.

Gedrag
De corona crisis  wordt frequent toegeschreven aan ons gedrag. Gedrag waarop de overheid geen invloed heeft, daarvoor is de afstand tussen overheid en burger te groot. Mensen kiezen hun eigen referenties uit de mensen, die ze persoonlijk kennen.

Polarisatie
Recent verscheen het boek ‘The Rightous mind’van sociaal psycholoog Jonathan Haidt, ik schreef daar  onder andere 1 november 2020 over. Het boek is het resultaat van een onderzoek  naar de polarisatie tussen links en rechts in de VS. Haidt komt tot de conclusie dat mensen zich niet tot andere standpunten laten overtuigen door ‘de feiten’. Mensen laten zich overtuigen door sympathie voor een ander en die kan zich alleen ontwikkelen in een betekenisvolle relatie.
het hebben van een gemeenschappelijk toekomstbeeld kan daar trouwens een heel grote rol in spelen.

Coachend leiderschap
We hebben het vaak over  de noodzaak tot gedragsverandering. Dat lukt het beste in betekenisvolle relaties en leiders kunnen daar een belangrijke rol in spelen. Ze moten daartoe in staat zijn betekenisvolle relaties met anderen aan te gaan. Coachend leiderschap is daar een uitstekende aanpak voor. Coachend leiderschap rekening houdend met de onderzoeksresultaten van Hackman, Dunbar  en Haidt bieden een goed perspectief om effectief te zijn in gedragsverandering.

Hoe ga jij ermee aan de slag?