Hoeveel kost publieke waarde?

Geld speelt een belangrijke rol als het gaat om diensten van de overheid. Vaak lees je dat budgetten niet toereikend zijn en dat de kosten de pan uit rijzen. Een oplossing is de participatiesamenleving. Maar hoe verhoudt die zich nu tot publieke waarde?

Een lek
Elk jaar was het lek in de ijsbaan weer een belangrijk onderwerp op de jaarvergadering van de ijsbaanvereniging.. Ja, er was een mooie ijsbaan in Niehove, mooi beschut door struikgewas. Het was ook handig dat de jeugd van het dorp er in de zomer goed op kon voetballen en dat de schoolkinderen er in de grote vakantie hun eigen vakantiedorp op konden bouwen. Maar er was ook een groot probleem. De ijsbaan was lek. Het water wat er opgepompt werd op het moment dat er vorst werd voorspeld, liep langzaam weg. En dat betekende dat er holtes onder het ijs kwamen zodat het ijs brak. Je kon er dan minder goed op schaatsen en het betekende ook dat de deskundigen in het dorp dan dagelijks druk in de weer waren met heet water of met het bijpompen van een extra laagje water op het ijs, zodat de scheuren en breuken wat bijgewerkt werden. Maar daar was je wel heel druk mee en je moest goed de weervoorspellingen bijhouden. En zo kwam het dat op elke jaarvergadering het lek in de ijsbaan weer op de agenda kwam. Er werden tal van oorzaken aangevoerd, zoals ratten, die gaten in het dijkje groeven, de bomen, die te hoog en te groot werden zodat hun wortels voor doorlaatbare plekken in het dijkje zorgden en zo waren er ook verschillende oplossingen die de revue passeerden: van schapen op de ijsbaan in de zomer, want die trappen de grond zo mooi dicht tot het rooien van de bomen die op het dijkje stonden. Maar als er schapen op de ijsbaan liepen kon je er niet voetballen en geen vakantiedorp meer bouwen en zonder bomen, dat was ook zo wat.

Geen oplossing
En zo werd er elk jaar weer over gesproken maar het kwam nooit tot een afdoende oplossing. De ijsbaan werd bijna een humoristisch onderwerp. Er werden regelmatig grappen over gemaakt. Als iemand vaststelde dat het water er in de zomer altijd op bleef staan na een zware regenbui, dan opperde een ander om dan voortaan maar winter in de zomer te hebben. De ijsbaan was zo in elk geval een dankbaar gespreksonderwerp. En toen, ik kwam op een avond thuis uit mijn werk, stond de voorzitter bij mij in de keuken. Nu moest ik eens horen. Er waren die dag werklui gekomen en mensen van de gemeente en die waren een sleuf gaan graven in de dijk om de ijsbaan. Het moest niet gekker worden. Wat dachten ze wel, die ijsbaan was van het dorp, niet van de gemeente. Hij had ze aangesproken maar ze hadden niet geluisterd. Ze hadden opdracht zeiden ze. En zo vertrokken wij ’s avonds, als bestuur, naar het huis van de burgemeester. Dat huis stond in een dorp drie kilometer verder. Het was een dorp waar men in Niehove liever grote afstand toe bewaarde. De mensen die daar woonden deugden niet.

De burgemeester
De burgemeester keek verrast toen hij de deur opende, een groepje mannen, voor een deel nog in overall en met klompen aan. We werden uitgenodigd in de mooie kamer en zaten daar wat onwennig met een kopje koffie en een koekje. We vertelden wat er aan de hand was en de voorzitter dreigde dat als de werklieden morgen weer zouden komen graven dat hij dan diezelfde avond de ijsbaan onder water zou zetten. De burgemeester luisterde goed, dat hielp. En hij pakte de telefoon en na een kort gesprek wist hij wat er aan de hand was. Die werklui waren in opdracht van gemeente werken een sleuf aan het graven om daar vervolgens beton in te storten zodat de ijsbaan niet meer zou lekken. Al snel bleek dat de mensen van de gemeente dachten dat de ijsbaan van de gemeente was, ze wisten niet dat de ijsbaan van het dorp Niehove was. Ze maaiden er in de zomer per slot van rekening ook altijd het gras. Dat was dus een misverstand. We spraken tot diep in de avond over, hoe nu verder.En uiteindelijk werd besloten dat de gemeente door zou gaan met het graven en het beton storten en dat er nog een goede afspraken gemaakt zouden worden over het eigendom en het beheer van de ijsbaan. Uiteindelijk leidde de betonnen rand niet tot een oplossing. Jaren later lekte de ijsbaan nog steeds en was het lekken elke keer opnieuw een agendapunt wat de tongen losmaakte op de vergadering. Een van de vergaderingen, waardoor het dorp zo leefbaar was en de mensen op elkaar betrokken waren.

Publieke waarde
En hoe zit het nu met de publieke waarde? Wie leverde die? Waren dat de mensen, die voor het dorp het lek wilden dichten, die budget hadden vrijgemaakt voor dit project of was het de burgemeester, die tijd nam, luisterde en ervoor zorgde dat wij met het ambtelijk apparaat in gesprek kwamen? Publieke waarde heeft vaak niet met geld te maken, ook niet met het bedenken van oplossingen voor de burger. Publieke waarde heeft te maken met toegankelijkheid met respect voor de eigenwaarde van burgers met het burgers de ruimte geven om in control te zijn, met vertrouwen en het onderhouden van een goede relatie. Het is fijn als de burgemeester dat doet maar het is nog veel effectiever als alle ambtenaren dat doen. En, let wel, het gaat niet om de burger op z’n wenken bedienen, niet om de burger in alles z’n zin geven maar het gaat om de burger serieus nemen. Medewerkers kunnen dat doen als ze zelf serieus genomen worden, als er naar ze geluisterd wordt, als ze op een coachende manier leiding krijgen. En zo heeft publieke waarde  alles te maken met coachend leiderschap.