Gesprekken; wat is daar nou moeilijk aan?

We praten graag
De vrijheid van meningsuiting wordt gekoesterd in grote delen van de westerse wereld. Ze is in ons land verankerd in de grondwet. Toch is er regelmatig een discussie over de vraag of je met een beroep op die vrijheid van meningsuiting niet discrimineert  of beledigd. We praten graag. De meeste mensen doen het dagelijks. Maar je hoort ook dat we veel te veel vergaderen en teveel in achterkamertjes regelen. In een artikel in 2017 noemt Steven Benbow maar liefst twintig redenen op waarom gesprekken zo belangrijk voor ons zijn. Ze zorgen oa voor verbinding, voor informatieuitwisseling, voor groei, ze dwingen je om na te denken, je kunt je gewaardeerd voelen omdat mensen naar je luisteren, ze maken zichtbaar wie iemand is, ze zijn een uitlaatklep bij heftige emoties, we leren erdoor en nog twaalf andere redenen noemt Benbow. En hij besluit dat een gesprek een krachtig instrument is, een instrument wat vaak niet op waarde geschat wordt.

Verbinding
In Nederland beginnen gesprekken vaak over het weer. In Indonesië waar ik lang woonde en werkte begint een gesprek met de vraag waar je vandaan komt en of je getrouwd bent en kinderen hebt. In beide gevallen zijn die eerste vragen en opmerkingen bedoeld om een eerste verbinding met elkaar te doen ontstaan. Veel Nederlanders maar ook andere mensen uit Europa en de USA zijn echter van die Indonesische benadering niet gediend van dat soort vragen niet gediend en de gehoopte verbinding komt niet tot stand. Integendeel. Ik hoor vaak dat Indonesiërs brutaal zijn en impertinente vragen stellen. Indonesiërs kunnen echter slecht overweg met vragen en opmerkingen over het weer.  En zo wordt wat bedoeld is om verbinding tot stand te brengen juist een belemmering voor het ontstaan van verbinding.
Hoewel we  als mensen vaak in gesprek zijn met elkaar wordt een gesprek ook vaak als moeilijk beschouwd. We kunnen er erg tegenop zien . het is ook bijzonder om te merken dat mensen, in het ene gezelschap veel praten maar in het andere gezelschap onhoorbaar zijn.

Evolutie
In een artikel  in Psychology Today van 11 december 2021 wordt ingegaan op de ontwikkeling van taal . Taal ontwikkelde zich  als gevolg van de behoefte aan samenwerking en interactie. Het was nodig om ergens samen aandacht aan te kunnen besteden om de onderlinge afhankelijkheden vorm te geven en een zaak van meer kanten te kunnen bekijken.  Dat geldt voor de taal maar ook voor de non verbale communicatie.  De bekende onderzoeker Paul Watzlawick beschreef dat mooi in zijn vijf grammaticale regels voor communicatie.  Watzlawick stelt vast dat communicatie altijd een relatie heeft met hoe mensen zich tot elkaar verhouden.

Emoties in bedrijf
Het is voor mensen dus van groot belang een goed gesprek te kunnen voeren. En het is bijzonder om vast te stellen hoe vaak dat gesprek niet plaats vindt. Eén van de moeilijke kanten van gesprekken is dat er altijd sprake is van meerder niveaus waarop ze spelen . Er zijn verschillende niveaus waarop je naar een gesprek kunt kijken. Verschillende onderzoekers  schrijven hebben een eigen indeling gemaakt. In elke indeling komen in elk geval de niveaus inhoud en emotie naar voren. In de indeling van Ricardo Francesco koen we emotie op twee dimensies in een gesprek tegen namelijk het gevoel wat we hebben met betrekking tot de inhoud van het gesprek en het gevoel wat we hebben  met betrekking tot onze gesprekspartner (s). Mensen vinden het niet makkelijk om dat gevoel te benoemen en ze vinden het ook niet makkelijk om daar over te praten.  Een lastig gevolg daarvan is dat het gevoel doorklinkt in de inhoud van het gesprek. Dat kan allerlei verschillende interpretaties oproepen. Het gesprek kan daardoor een ambigu karakter krijgen. Uitspraken kunnen dan anders gehoord worden dan ze bedoeld waren Francesco stelt dat we in organisaties leren om niet over emoties te praten. Maar ook als we er niet over praten spelen ze wel degelijk een rol. Ze zijn ook belangrijk in onze besluitvorming zoals Antonio Demasio ontdekte. Volgens Francesco zijn we echter goed getraind om niet over onze emoties te praten. We hebben het er niet over maar ze spelen wel voortdurend een dominante rol. Emotie zorgen ervoor dat mensen hun mond houden als ze iets zouden willen zeggen of dat ze vooral praten om controle te houden. Het op een goede manier leren praten over emoties is een belangrijke voorwaarde  voor het zorgen voor effectieve gesprekken.
De grote Nederlandse wijsgeer Spinoza zei daarover: ‘Niet bespotten, niet betreuren, noch verwensen, maar begrijpen!’ Bron: Tractatus Theologico Politicus (1670) en begin 17e eeuw schreef  de Franse schrijver  Andrien de Montluc:  ‘zijn tong is zo scherp als en zwaard’

Niet oordelen
Bespotten, betreuren verwensen leiden tot onveiligheid en kunnen daarmee makkelijk de bron  worden van agressie. Een gesprek verwordt makkelijk dan tot een debat en in de politiek kunnen we zien dat een debat zelden tot het oplossen van een probleem leidt. Het leidt tot mensen die zich ingraven  of zich verdekt opstellen. Robert Burton, die in 1621 The Anatomy of melancholy publiceerde, schreef: A blow with a word strikes deeper than a blow with a sword. Hij schrijft dit over oordelen. En net zoals je met een zwaard goed moet kunnen omgaan moet je dat met oordelen ook leren
Als we daar beter in worden, zul je zien dat onze gesprekken ook veel effectiever worden.
Het werk van Johan Roels: Cruciale dialogen, biedt daar ook uitstekende aanknopingspunten voor

Experts
De bekende organisatie en management deskundige Henri Mintzberg, ontdekte in zijn onderzoeken dat directe aanwijzingen, regels en voorschriften, afspraken over doelen en training in echt ingewikkelde situaties plaats moeten maken  voor samen in gesprek gaan. Het is de ultieme manier om in complexe situaties tot oplossingen te komen en ook Karl Weick een andere expert, stelt in zijn boek ‘The Social Psychology of Organizing dat er samen over praten een belangrijke manier is om tot doorgronden en  innovatie van een situatie te komen.  En ook in de U theorie van Otto Scharmer heeft het gesprek en centrale rol.

We vergaderen niet teveel maar de kwaliteit van ons vergaderen laat veel te wensen over.

In onze trainingen besteden we hier uitgebreid aandacht aan.

Wil je hierover verder praten bel me dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl of één van mijn collega’s