Als dieren behandeld

Negatieve verrassing
Om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen in de wereld lees ik dagelijks onder anderen  de Guardian. Het was een negatieve verrassing om daar op 10 augustus 2020  een uitgebreid artikel van Holly Young, een onderzoeksjournalist, aan te treffen over de misstanden in de Nederlandse vleesindustrie. Young schetst een schrijnend beeld van de werkomstandigheden en de arbeidsverhoudingen bij een hele grote Nederlandse vleesverwerker.
Ze laat ook de top van het bedrijf aan het woord. Daar herkent men zich echter totaal niet in het door Young geschetste beeld.

Bang en rechteloos
Mensen zijn bang, voelen zich rechteloos, voelen zich behandeld als dieren. Medewerkers vertellen dat de regels met betrekking tot Corona absoluut niet nageleefd worden. Leidinggevende bezigden grove taal en gebruiken zelfs fysiek geweld naar medewerkers.

In de boeien
Afgelopen weekend kreeg ik ook weer eens verhalen uit een andere grote organisatie. Een logistiek bedrijf. Twee vrouwen, net als bij de vleesverwerker uitzendkrachten, waren die dag door de politie geboeid afgevoerd. Ze waren elkaar te lijf gegaan omdat één van de twee er niet meer tegen kon dat ze door de ander beschuldigd werd van met een boog om het zware werk heen lopen. Dat was al lange tijd een bron van ergernis, ik hoor het al weken en dan vooral dat de beschuldigingen meestal niet kloppen en tot veel onderlinge irritatie leiden.

En de leiding?
En de leiding? Wat doet die? Waar is die?
Het is onthutsend dat deze toestanden nog op zo grote schaal voorkomen in deze tijd. Een tijd waarin je nog vaak hoort dat er teveel managers zijn. Ik denk dan er zijn teveel managers die niet begrijpen wat hun werk is. In veel organisaties is nog wel degelijk behoefte aan management of aan leidinggevenden. Echter niet om van minuut tot minuut te vertellen wat mensen moeten doen en opdrachten te verstrekken of om mensen op hun kop te geven als ze het verkeerd doen.

Er bij horen
Het gaat erom mensen het gevoel te geven dat ze erbij mogen horen. Dat hun bijdrage op prijs wordt gesteld. Dat ze ertoe doen. Die behoefte om erbij te mogen horen , om er toe te kunnen doen, beschreef ik in eerder blogs, bijvoorbeeld op 27 februari 2019 of op 13 juni van datzelfde jaar.
De behoefte om serieus genomen te worden om erbij te mogen horen is veel sterker dan de behoefte aan een financiële beloning. Neurowetenschapper Professor Matthew Lieberman stelt om die reden ook vast dat de basis van ons economisch denken niet klopt. Die is transactioneel (voor wat hoort wat en gebaseerd op de behoefte aan financiële beloning. Dat sluit absoluut niet aan op hoe mensen in elkaar zitten.

Plaggenhut
Op een oude foto zie ik mijn overgrootouders voor een plaggenhut zitten. Ze waren erg arm. Ze moesten keihard werken om hun kinderen te voeden en naar school te laten gaan. Ze leefden in een tijd dat in het Noorden van Nederland, veen gewonnen werd. Wil Schachman schreef daar het boek ‘De proefkolonie’ over. Het boek gaat over de aanpak waarmee in de 19^e eeuw geprobeerd werd iets te doen aan de heersende armoede in Nederland. Arme mensen uit het westen van Nederland werden verplaatst naar de Noordelijke provincies om daar turf te steken en land te ontginnen. De plannen waren mooi maar de uitwerking er van liet veel te wensen over. De oorzaak daarvan werd neergelegd bij de ‘onbetrouwbare’ mensen en de ‘corrupte’ leidinggevenden. De onvermijdelijke conclusie was dat er strenger moest worden opgetreden wat al even onvermijdelijk leidde tot het verergeren van de situatie.

Om wie gaat het?
De vraag is trouwens om wie ging het eigenlijk? Om de mensen die in armoede leefden? Om de welgestelden, die last hadden van al die bedelaars in hun straten?  Voor welk probleem werd er een oplossing bedacht. Boeiend om te zien dat ook toen van ‘best practices’gebruik werd gemaakt. Generaal van de Bosch mocht zijn in Indië voor de economie effectieve aanpak ook in Nederland gaan toepassen.

Evenwaardigheid
Het ontbrak bij die benadering geheel aan evenwaardigheid en derhalve ook geheel aan betrokkenheid. Holly Young schrijft erover dat mensen zich als dieren behandeld voelden. In het boek van Schachman is er ook weinig te bespeuren van evenwaardigheid.
De voorbeelden hierboven laten ook zien hoe belangrijk leiderschap in een organisatie is. Leiderschap wat de voorwaarden schept, die ervoor zorgen dat mensen het beste uit zichzelf kunnen halen. Leiderschap dat ervoor zorgt dat mensen zich zo veilig voelen dat ze zich in samenwerking kwetsbaar op durven stellen. Dat ze zich durven laten zien en op een goede manier vorm leren geven aan onderlinge afhankelijkheid.

Goed leiderschap
Willem Verhoeven noemt dat in zijn werk in één adem met zelfsturing.
Het ontwikkelen van goed leiderschap is daarom essentieel. Dat geldt voor organisaties maar ook voor de samenleving in haar geheel.
Het is overigens opvallend dat de bedrijven die ik hier als voorbeeld noem het op hun website bij visie en missie hebben over maatschappelijke verantwoordelijkheid.

Oog voor de mens
Ze hebben oog voor mensen en milieu schrijven ze. Eén bedrijf  schrijft ’we zorgen voor elkaar en we respecteren elkaar, we geven verantwoordelijkheid en leren van onze fouten. We zijn zeer divers, maar er zijn gemeenschappelijke waarden in onze cultuur , die we allemaal delen. Zo staan er nog meer mooie zaken op de websites en het zal duidelijk zijn dat leidinggevenden er absoluut niet in slagen om deze waarden op de ‘werkvloer’ zichtbaar en voelbaar te maken.
Onze trainingen bieden goede mogelijkheden om je daarin te bekwamen. Ook elders kun je daartoe goede programma’s vinden