Waar ligt je focus als leidinggevende in crisistijd?

Turbulente tijden
We leven de laatste tijd in bijzondere tijden  als je kijkt vanuit het perspectief van leiderschap. Er wordt veel van ze verwacht. Er zijn veel problemen om op te lossen. Er wordt veel beloofd en soms zijn de verwachtingen hoog. Maar die verwachtingen slaan makkelijk om in teleurstelling bij zowel de volgers als de mensen die hun nek uitgestoken hebben voor een leidinggevende positie.

Dramatisch voorbeeld
Een dramatisch voorbeeld daarvan zagen we vorige week toen Liz Truss haar korte carrière als premier van het Verenigd Koninkrijk na  vijfenveertig dagen reeds beëindigde. Ze kreeg scherpe kritiek uit haar eigen partij, die haar vijfenveertigste dag daarvoor  vrijwel unaniem hadden aangewezen als opvolger van Boris Johnson. Wat gaat er dan verkeerd?

Een analyse
Op die vraag probeert een voormalig collega, Sonia Gavira,antwoord te geven in een artikel serie die waarin ze elke week publiceert.

Visie
Truss had een visie schrijft Gavira en dat is essentieel voor een leider maar in haar haast die visie te realiseren handelde ze veel te snel . Ze vergat te luisteren, ze vroeg geen advies en raadpleegde niemand alvorens in actie te komen. Hoe kon het dat ze dat niet deed, wilde ze misschien besluitvaardig, transparant en duidelijk overkomen? Allemaal zaken die normaal voor vertrouwen zorgen.
Helaas veroorzaakten de snelle maatregelen die Truss nam  zeer negatieve financiële verliezen voor de mensen die haar in het zadel hadden geholpen en dus wilden die weer  van haar af.

Wat dan wel?
Somia Gavira vraagt zich in haar artikel af wat Truss fout deed in de korte periode dat ze in het Verenigd Koninkrijk aan het roer stond. Maar laten we ons eens afvragen wat Truss wel had kunnen doen om een uitweg te vinden uit de narigheid waarin  de mensen van het Verenigd Koninkrijk zich bevinden.

Coachend leiderschap
Als we met de bril van Coachend Leiderschap kijken  is het belangrijk om  samen te weten wat je wilt bereiken en om vast te stellen waar je nu bent. Op basis daarvan kun je ook weer met elkaar vast stellen welke stappen gezet kunnen worden om vanuit het nu dat toekomstbeeld te bereiken. Wij hebben het dan over TROA.  Nu is er in deze situatie nog iets aan de hand. Het is misschien nog wel te doen om een toekomstbeeld vast te stellen.

Labiel en complex
Maar het vast stellen van de huidige situatie is niet zo eenvoudig. Die is niet stabiel en bovendien erg complex. De oude organisatie en leiderschapsexpert Henri Minzberg, schrijft over zulke situaties . Dat het belangrijk is dan om met elkaar de dialoog aan te gaan. Karl Weick een andere gelouterde expert op het gebied van leiderschap en organisatie bevestigt dat in het boek wat hij schreef met Kathleen M. Sutcliffe over het managen van onverwachte gebeurtenissen. Ze benadrukken het belang van in gesprek zijn met elkaar als het moeilijke en complex is, niet om elkaar te overtuigen maar om goed naar elkaar te luisteren  en met elkaar betekenis te geven aan een situatie zodat er een gezamenlijk beeld ontstaat van wat er aan de hand is. Door dat met elkaar te doen ontstaat er een gezamenlijk beeld  en wordt het  makkelijk om gecoördineerd te handelen.

De fatale bosbrand
Weick laat dat het mooiste zien in zijn analyse van een bosbrand waarbij vrijwel alle brandweerlieden omkwamen. Dat gebeurde doordat iedereen zijn eigen inzicht volgde en te gehaast de verkeerde dingen deed. Omdat leiderschap  ontbrak ontstond er geen zinvol overleg werd er niet gezamenlijk betekenis gegeven aan de situatie.

Jesse Segers
In het Tijdschrift voor coaching van september 2020 benadrukt Jesse Segers, rector van SIOO het grote belang van Holding Space met name in crisis situaties. In crisis situaties is het van het allergrootste belang dat leiders die ruimte creëren  en dat ze mensen een ruimte bieden waar ze rust bieden en waar mensen elkaar kunnen helpen een situatie te begrijpen  om er zo betekenis aan te geven. Dat is geen gemakkelijke opgave omdat  de omgeving vaak directe oplossingen van de leider verwacht. Wellicht was dat ook de verwachting die Liz Truss voelde en waarop ze vruchteloos antwoord probeerde te geven.

Holding space
In een grote organisatie is het belangrijk om op meerder plaatsten voor zo’n Holding Space zorg te dragen. In zo’n Holding Space kan er een beeld ontstaan van de huidige situatie en kunnen er ook gezamenlijk stappen ontwikkeld worden om op weg te gaan naar de gewenste situatie. Het is de taak van de leider om actief de voorwaarden te scheppen om zo’n proces op gang te brengen en op gang te houden.  Zo kan er rust en vertrouwen groeien in een crisissituatie en kan er stap voor stap vooruitgang worden geboekt. Een coachende stijl van leiding geven is daar bijzonder passend bij. Segers heeft het in zijn artikel over participerend leiderschap.

Petriglieri
Hij verwijst daarbij ook naar Petriglieri, die daarover schrijft in The Psychology behind the effective crisisleadership. Eerdere studies hebben aangetoond dat beter delegeren en overleggen tijdens een crisis tot ommekeer kan leiden, tot verminderde angst en weerstandsniveaus tot een hoger niveau van betrokkenheid  en goede reflectieruimte  voor het leiderschapsteam.

Visie niet altijd nuttig
Overigens is Petriglieri heel helder over het nut van visie in een crisis situatie. Volgens hem is visie volstrekt niet nuttig. Wat mensen in een crisissituatie nodig hebben is geen motivatie om in actie te komen ( die hebben ze wel)  maar een plaats waar ze rust kunnen vinden waar ze hun angsten en zorgen kwijt kunnen en waar er leidinggevenden zijn, die beschikken over het vermogen om hen gerust te stellen en ze te helpen te zoeken naar hoe ze met hun angsten en onzekerheden om kunnen gaan.

Goed luisteren en vragen stellen
Ze moeten daarom ook goed kunnen luisteren en vragen stellen. Daar ontbrak het bij Liz Truss volledig aan. Haar focus lag volledig bij de oplossing van de crisis situatie en daar was nou net geen behoefte aan zegt Petriglieri. Dat  brengt mij tenslotte nog op het punt dat het dus van essentieel belang is leidinggevenden te selecteren op het vermogen om holding space te bieden en het vermogen andere leidinggevenden te stimuleren zich daar eveneens op te richten. Het is de vraag welke politieke leiders over dat vermogen beschikken?

Dit onderwerp komt ook aan de orde in onze trainingen Coachend Leiderschap en Excellent Leiderschap. Van beide trainingen begint binnenkort weer een nieuwe editie. Misschien ken je iemand voor wie deze trainingen interessant kunnen zijn. Voor meer informatie en aanvangsdata kun je terecht op onze website https://www.excellentleiderschap.nl/opleiding-en-training/”