Waar staan we voor?

Een veelheid aan indrukken
Er gebeurt heel veel in Europa en in de wereld op dit moment. Alles wat er gebeurt in en rondom Oekraïne leidt tot een veelheid aan gedachten en geluiden. Het is typisch een situatie, die vraagt om wat Karl Weick noemt ‘sensemaking’ of wel betekenis geven.
In navolging van de beroemde sociaal psycholoog George Herbert Mead net als Weick verbonden aan de universiteit van Chigago benadrukt Weick  het kritieke belang van betekenisgeven en de verantwoordelijkheid daarvoor die bij leiderschap ligt. Een leider heeft de verantwoordelijkheid er voor te zorgen dat zo’n proces van betekenis geven vorm krijgt. Dat betekent dat alle mensen betrokken worden bij de gesprekken waardoor betekenis ontstaat.

Leiderschap
Ik ben eerlijk gezegd een beetje bang dat het daaraan ontbreekt bij het leiderschap van Poetin. Het lijkt of hij vooral solistisch bezig is geweest bij het betekenis geven. Ik heb ook niet het idee dat hij dat leiderschap bij zijn legeraanvoerders stimuleert. Dat betekent dat er gekozen wordt op basis van beelden waaraan veel ontbreekt en zaken anders lopen dat gedacht.
Natuurlijk is alles wat ik hier over het leiderschap van Poetin schrijf een soort tweede- , derde, of zoveelste hand kennis. Maar uit het feit dat hij moeite lijkt te hebben met tegenspraak en uit de pas lopende meningen, maak ik op dat hij veel van zijn besluiten baseert op een betekenis die hij zelf geeft.

Het onverwachte
In hun boek ‘Managing the unexpected’ benadrukken Weick en zijn medeonderzoeker Kathleen Sutcliff dat de leider ervoor moet zorgen dat mensen in hun organisatie de volle aandacht moeten hebben voor elkaar en voorde situatie waarin ze zich bevinden. Ze moeten daar met elkaar steeds weer opnieuw betekenis aan geven  door er met elkaar over te praten, door naar elkaar te luisteren. Door elkaar te vragen naar hun waarnemingen , hun gevoel en wat ze denken. Zo creëren mensen met elkaar een organisatie.
Als voorbeeld gebruikt Weick graag een Jazzorkest waarbij de muzikanten en de dirigent met elkaar een zinvol stuk muziek scheppen.

Kathedralen bouwen
In zijn boek ‘ Ga kathedralen bouwen’ beschrijft Daan Quakernaat een soortgelijk proces. Bij het bouwen van een kathedraal werd op basis van globale uitgangspunten ; hoogte, ruimte, licht, stevigheid en toepassing van kunst gaandeweg bepaald hoe het gebouw er uiteindelijk uit ging zien.
Vanaf de start van zo’n proces moeten mensen samen vast stellen wat de uitgangssituatie is en wat ze willen bereiken. Dat is en proces waarin interactie tussen mensen centraal staat het is er de kern van  en het is de verantwoordelijkheid  van een leider de voorwaarden  te scheppen waardoor dat effectief kan plaatsvinden. Dat mensen zeggen wat ze denken, dat ze naar elkaar luisteren, dat ze vragen stellen als er iets onvoldoende duidelijk is.  Het resultaat van die interactie is een zinvol en bruikbaar beeld.

Sociaal kneden
Problemen, uitdagingen of opgaven worden niet gekozen ze worden sociaal gekneed , vervormd en aangevuld. In interactieprocessen. Weick benadrukt het belang van dubbele interactie dat betekent kort gezegd dat menen op elkaar reageren.
In organisaties is het essentieel dat vier zaken goed beheerst worden stelt Weick. Improvisatie, wijsheid , interactie met respect voor elkaar en ‘communicatie’.

Improvisaties
Improvisatie betekent dat mensen moeten kunnen handelen als ‘de organisatie het begeeft’ of geen antwoord heeft op de uitdagingen waarmee ze geconfronteerd wordt. Mensen moeten dan niet op een opdracht wachten maar tot zelfstandig en snel handelen in staat zijn ( het heeft er alle schijn van dat we hier een zwakte van het Russische leger zien) . Wat doe je als er geen personeel is, als mensen niet meer dar de kerk, de voetbalwedstrijd of naar school kunnen.  Kijk je dan naar de overheid of  bedenk je met elkaar een alternatieve oplossing.

Wijsheid
Er is ook wijsheid nodig, twijfel altijd zegt Weick. Teveel aan zekerheid zorgt ervoor dat je verzuimt om goed te kijken en onderzoek te doen. Je denkt veel te snel dat je het wel weet. Wees ook niet te voorzichtig, je gaat dan niets proberen. Mensen, die te zelfverzekerd zijn en mensen die te voorzichtig zijn sluiten zich af en kunnen dan geen goed beslissingen meer nemen .
wijsheid groeit en gedijt in een situatie waarin mensen aandacht voor elkaar hebben en voor de groep als geheel.

Interactie met respect voor elkaar
Interactie met respect voor elkaar betekent dat je de bevindingen van anderen eerbiedigt en bereid bent die serieus te nemen in het reflecteren op je eigen denken en  handelen. Deel je eigen bevindingen op zo’n manier dat anderen ze kunnen gebruiken om tot goede oordelen te komen.
Respecteer je eigen visie maar breng die samen  met de bevindingen van anderen  zonder de één of de ander te onderschatten.

Praten
Het is belangrijk dat een leider om een cultuur te ontwikkelen waarin dat  de norm is.
En tenslotte is communicatie van essentieel belang. Door met elkaar te praten krijgt men vat op kwetsbare situaties. Onderzoek van Anita Woolley van MIT bevestigt dit.
Het is van groot belang dat de leider ervoor zorgt voor de voorwaarden die dat bevorderen.
Het zorgen voor psychologische veiligheid  is daarvoor essentieel.

Organisatie als proces
Eigenlijk zet Weick het denken voor organisaties op z’n kop. Organisatie is een proces van ‘betekenis geven’ in relatie tot de gevolgen van handelen.
Doelen, posities en rollen zijn een gevolg van dat proces en kunnen zich zo ontwikkelen. Mensen organiseren samen en rollen worden toegekend op basis van de situatie. Juist in verschillende inzichten zit de mogelijkheid om tot  bruikbare interpretaties te komen.
Het kernprobleem bij organisaties is de vraag ‘waar gaat het om? Welke vragen doen ertoe?

Samen betekenis geven
Samen betekenis geven daar draait het om.  Weick ziet zeven kenmerken bij dat betekenis geven waarvan je je bewust moet zijn;
-Betekenis geven zegt iets over degene die betekenis geeft. Wat is die of wil die zijn?
-Betekenis geven doe je achteraf ze ontstaat vanuit ervaringen.
-Met betekenis geven schep je een zinvolle omgeving.
-Betekenis geven is een sociale activiteit ze komt tot stand in de interactie tussen mensen.
-Betekenis geven eindigt nooit, het is een continu proces.
-Betekenis geven is gericht op en wordt bepaald door kenmerken die voor mensen in het oog vallen.
-Betekenis geven wordt meer bepaald door wat voor de hand ligt dan door nauwkeurigheid

Vergaderen
Het is niet zo verwonderlijk dat vergaderen voor Weick een belangrijke activiteit is. Er wordt echter wel heel veel slecht vergaderd, er wordt niet geluisterd er wordt niet doorgevraagd er worden geen gezamenlijke conclusies getrokken er worden geen afspraken gemaakt er is geen aandacht voor elkaar. Dat los je niet op door minder te vergaderen maar door jezelf te bekwamen in het beter vergaderen.
In een tijd als de onze op dit moment kan dat een grote bijdrage leveren aan het verkleinen van de chaos en de onrust

Wil je hierover of over iets anders verder praten bel me dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl  of één van mijn collega’s