In hoeverre is positie een vereiste voor leiderschap?

Een oude vraag
Enige tijd geleden was ik aan het werk met een groepje managers. En opeens dook een oude vraag weer op. ‘Hoe kan je leiding geven als je niet de positie van leiding gevende hebt. Het blijft een thema. Keer op keer zeggen mensen dat je een positie nodig hebt om leiding te kunnen geven.
In de praktijk blijkt de macht van positie echter nog al tegen te vallen schrijft Ed Batista ( Executive coach en Stanforddocent) . De autoriteit van een leiderschapspositie lijkt van de buitenkant veel substantiëler . Als je eenmaal in de positie zit ontdek je hoe weinig je voor elkaar kunt krijgen op basis van die positie. Als ik in mijn eerste rol als leiding gevende meer had geweten over het verschil tussen macht en invloed dan was ik veel effectiever geweest in mij leiderschap schrijft Batista.

Wat doe je?
Al decennia komt deze vraag voorbij en dat betekent dat van het handelen van een leidinggevende  geen eenduidig beeld bestaat in de hoofden van mensen.
Als je leidinggeven ziet als de legitimatie om mensen aan het werk te sturen dan heb je die positie nodig. Maar als mensen zelf inzien wat ze moeten doen dan hoef je ze niet aan het werk te sturen en waar heb je dan die positie voor nodig? Dan heb je je positie gebruikt om rust en dan , ruimte en veiligheid te creëren.

Verschillende beelden
Sommige mensen hebben bij leiderschap of leidinggeven het beeld in hun hoofd van; taken verdelen, mensen vertellen wat ze moeten doen en vast stellen of de gegeven opdrachten correct zijn uitgevoerd. Bij anderen  betekent leiderschap of leidinggeven  het voortouw nemen, verantwoordelijkheid nemen voor het gezamenlijk een doel willen bereiken.

Mensen in beweging krijgen
In beide gevallen gaat het mensen in beweging krijgen.  Mijn vorig jaar veel te vroeg overleden vriend zag leiding geven als het opruimen van de belemmeringen, die mensen in de weg zitten bij het uitvoeren van hun werk. Hij had het over zo min mogelijk in de weg lopen.
Het gaat dus om de vraag hoe krijg je mensen in beweging, hoe zorg je ervoor dat ze met de goede dingen bezig zijn en dat ook nog eens op een goed manier doen En in welke mate heb je daar een positie voor nodig?

Etzioni
Volgens de socioloog Amitai Etzioni zijn er vier manieren om je zin te krijgen. Je kunt mensen dwingen omdat je beschikt over de middelen om te straffen ( bijvoorbeeld korting op salaris of ontslag). Je kunt ook medewerking kopen. Je kunt andere mensen overreden door een appel te doen op de natuurlijke behoefte van mensen om zich te conformeren en je kunt mensen overtuigen. In dat laatste geval beschouwen mensen de noodzaak iets te doen als hun eigen keuze en zien ze het als hun eigen besluit.

Effecten
Over die door Etzioni genoemde manieren valt nog wel iets te zeggen namelijk over wat ze doen met de relatie tussen leidinggevende  en medewerker en direct in lijn daarmee met de betrokkenheid van de medewerker.
Dwingen leidt tot een slechte relatie en is dodelijk voor de betrokkenheid het leidt zelfs tot vervreemding. Medewerking kopen  is niet echt slecht voor de relatie maar plaatst haar wel in het daglicht van onderhandelen. De medewerker gaat denken dat er over alles te onderhandelen is en gaat wat hij krijgt vergelijken met wat anderen eruit weten te halen. De medewerker weigert in actie te komen als er niets tegenover staat.
Bij overreden  wordt de medewerkers steviger in de rol van taakonvolwassene gedrukt. De medewerker zal een afwachtende houding gaan aannemen en de betrokkenheid neemt af.
Bij overtuigen ontstaat er daarentegen een betere relatie en eveneens meer betrokkenheid bij de  medewerker.

Dialoog
Dat komt omdat overtuigen in een dialoog plaats vindt er worden argumenten uitgewisseld, er wordt geluisterd en gevraagd en er wordt samen onderzocht en tenslotte worden er samen conclusies getrokken. Die wisselwerking is belangrijk. Uit onderzoek van Heyvaart (1989) blijkt dat in bedrijven waar er een goede combinatie is van top down en bottom up communicatie de bedrijfsresultaten beter zijn dan in bedrijven waarin het alleen top down of alleen bottom up is en ook uit onderzoek van Adam Grant blijkt dat organisaties het meest hebben aan medewerkers die niet alleen maar ‘ja’ zeggen. Juist de dialoog is belangrijk.

Waarvoor heb je positie nodig?
Wat betekent dit nu voor de vraag of je om leiding te kunnen geven een positie nodig hebt.
Mijn antwoord is ja en nee.  Je hebt die positie niet nodig om mensen te vertellen wat ze moeten doen. Maar je kunt die positie wel heel goed gebruiken om de voorwaarden te scheppen waarin dialoog kan plaats vinden waarin het veilig is om je mening te uiten waarin er naar elkaar geluisterd wordt. Maar ook zonder die positie kun je daaraan werken. Door er het gesprek over aan te gaan. Door te leren hoe je op een effectieve manier kunt tegenspreken. Door te leren wat het verschil is tussen macht en invloed

Wil je hierover of over iets anders doorpraten bel me dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl of één van mijn collega’s