Hoe leer je er altijd van ?

Excellentleiderschap
De afgelopen week begon ik voor de 13^e keer aan de training ExcellentLeiderschap. Een training  die deelnemers de gelegenheid biedt hun leiderschap te verdiepen  en effectiever te maken.  Gedurende ongeveer 10 maanden komt de groep regelmatig (12 dagen) samen om met elkaar te werken aan de verbetering van zelfleiderschap, aan effectiever  worden in relaties, aan leren hoe je een team kunt ontwikkelen en uit te vinden hoe je een organisatie transformeert. Mijn eerste training faciliteerde ik in 2007. Ik nam die training over van een zieke collega en tot vandaag doe ik het nog steeds met veel plezier.

Nog leuk?
Vorige week kwam ik op de eerste dag een andere oud collega tegen die zich vooral richt op het facilteren van coachopleidingen voor mensen die coach willen worden. Ze vroeg me of ik het na al die jaren nog wel leuk vond. Het koste me geen enkele moeite te bevestigen dat ik het nog steeds met veel plezier deed.

Denken
Haar vraag zette me echter wel aan het denken. Het eerste wat me te binnen schoot was de veronderstelling dat ze met haar vraag doelde op de materie die in de training gebruikt wordt  en ik realiseerde me gelijk dat daar voor mij absoluut het accent niet ligt. Het gaat om de deelnemers en die zijn elke keer weer anders. Het gaat ook om  de interactie tussen de deelnemers, inclusief mijzelf, die ook elke keer weer anders is. En, bedacht ik me vervolgens, ook de inhoud wijzigt, mede daardoor,  voortdurend.

Praktijk theorie
De interactie met de deelnemers zorgt ervoor dat ik leer, mijn ‘praktijk theorie’ groeit. De concepten zijn globaal hetzelfde maar in mijn hoofd en in mijn aantekeningen worden ze steeds rijker en genuanceerder. De vragen die deelnemers stellen maar ook de verbanden, die ik meen te zien, prikkelen mij om zelf op zoek te gaan naar verdieping en al luisterend, vragend,lezend, denkend en schrijvend groeien zo mijn eigen verhalen. De verhalen waarmee ik theorie, die ik gelezen heb in combinatie met de dingen die ik meemaak voor mijzelf betekenis geef.

Deweij
Daarmee  ontdek ik opnieuw de theorie tegen van John Deweij, die erop wijst dat in leren de ervaring centraal staat en dat we door reflectie betekenis geven aan die ervaring. Reflectie is nadenken over de ervaring. Dat nadenken doen we met de theorieën die ons ter beschikking staan. Die theorieën zijn onze eigen theorieën. Theorieën die we als verhalen met ons meedragen. De betekenissen die we aan onze ervaringen geven passen we in onze verhalen in. Die verhalen stellen ons in staat om actief iets te doen met wat we geleerd hebben. Die verhalen vormen de verbinding met ons handelen. Het verhaal koppelt de theorie en de ervaring aan ons volgende handelen. Toen ik aan mijn studie aan de Universiteit van Amsterdam begon was Deweij één van de eerste schrijvers waarover ik tentamen moest doen en het zei me niets. Ik kon er geen eigen verhaal van maken. Maar nu treft het werk van Deweij me en kan ik mijn verhaal er goed mee verrijken.

Kolb
De theorie van Deweij brengt mij ook bij de theorie van David Kolb. In onze trainingen staat het model van de leercyclus van Kolb centraal. Leren is het proces langs experiment, reflectie op de ervaring en het verder ontwikkelen van de praktijk theorie of ons eigen verhaal en je hebt pas geleerd als je de hele cyclus door bent. Leren is niet een theorie in je hoofd stampen. Leren kan wel overal beginnen, in het handelen in de reflectie op dat handelen, in een theorie en in het experiment wat je op basis van die theorie gaat doen. Daarna volgen als je leren wilt altijd de volgende stappen in de cirkel.

Hersenonderzoek
Ik kwam ook terecht bij de ontdekkingen van Antonio Demasio en Mathew Lieberman, hersenonderzoekers, die in hun werk beschrijven hoe de verwerking van cognitieve/ zakelijke informatie op een andere plaats in ons brein gebeurt dan de zaken die met gevoel en interactie met de wereld om ons heen te maken hebben. Hun ontdekkingen sluiten aan bij het werk van Daniel Kahneman, die laat zien dat we beschikken over twee denk systemen.  Het sluit ook aan bij wat er over intuïtie geschreven wordt. Malcolm Gladwell laat in zijn boek Blink zien hoe belangrijk intuÏtie is maar hij schrijft er ook bij dat het verstandig is er niet blind op te vertrouwen. Zie het vooral als een signaal dat je iets nog eens goed moet onderzoeken.

Onbewust
Het was erg nuttig om te ontdekken dat de verwerking van de prikkels, die te maken hebben met onze verhouding tot de sociale omgeving zich grotendeels in ons onbewuste afspeelt. Ons hersennetwerk wat zich daar mee bezig houdt  wordt actief als het deel waar de cognitieve informatie wordt verwerkt tot rust komt. We merken dat nauwelijks. Dromen zijn vaak signalen van het  actief zijn van die hersendelen als we in rust zijn. Niets doen, je vervelen geeft je hersendelen die de sociale informatie verwerken de kans actief te zijn.
Hoe uitgebreider en genuanceerder mijn verhaal wordt hoe meer raakvlakken er zijn met de verhalen van anderen en dat merk ik goed in weer een volgende training maar ook in mijn andere werk.

Eigen verhaal
Om effectief te kunnen zijn in je leven en in je werk is het belangrijk om je eigen verhaal goed te kennen en om er ook kritisch op te zijn. Een goed verhaal geeft je ruimte om je verder te ontwikkelen een minder goed verhaal beperkt je juist en stuurt je in de verkeerde richting. Daarover schrijft Monique Valcour in de Harvard Business Review.  Het is daarom goed om je verhaal regelmatig met anderen te delen  en open te staan voor feedback op dat verhaal.

Experimenteren
Herminnia Ibarra doet in haar boek Act like a leader, think like a leader een  uitstekende suggestie om je verhaal bij te stellen. Je ontdekt of je moet bijstellen zegt Ibarra door iets nieuws uit te proberen. In het  Drucker Forum van vorig najaar hield ze er opnieuw een warm pleidooi voor. Door te reflecteren op gedrag waarmee je experimenteert ontdek je in hoeverre je verhaal klopt en waar het bijgesteld moet worden.
Dat is waar we in onze trainingen mee bezig zijn en daarom zijn de trainingen elke keer weer anders en heb ik er nog steeds heel veel plezier in.