Wij helpen je graag verder! +31 492386063

Het belang van reflectie

11 september 2017, gepubliceerd door Dirk Boersma

Studiekeuze
In 1969 ging aan de universiteit van Amsterdam Andragologie studeren. Het was voor mij een volkomen onbekende term. Het was een psycholoog in Nijmegen, die mij uiteindelijk hielp bij het maken van een studiekeuze, van wie ik hoorde dat deze studierichting bestond. De Universiteit van Amsterdam bleek zelfs een subfaculteit pedagogische en andragogische wetenschappen te hebben. En zo kwam ik weer in Amsterdam terecht. In het jaar van de Maagdenhuisbezetting en heel veel politiek op de universiteit. Ik voelde me er absoluut niet thuis en heb het er slechts drie jaar volgehouden. Daarna ben ik overgestapt naar de Rijksuniversiteit in Groningen.
Deweij
Maar er is één ding wat ik wel heb overgehouden van mijn jaren in Amsterdam  en dat is het werk van John Deweij, filosoof, psycholoog en onderwijshervormer. Deweij was behalve denker over onderwijs ook zelf praktisch bij het onderwijs geven aan kinderen betrokken. Van 1896 tot 1904 leidde hij een experimentele lagere school in Chicago. Een school waar hij wilde uitvinden hoe je kinderen het beste op het leven in volwassenheid kon voorbereiden.
Veranderingen
Deweij was zich erg bewust van alle veranderingen, die zich in de samenleving voltrokken. De industrialisatie, de nieuwe vormen van transport de migratie, de communicatie. Alles veranderde. Het was een tijd, die wel een beetje lijkt op die van ons. Ook in die periode veranderde de maatschappij ingrijpend. En Deweij vond het toenmalige onderwijs volstrekt niet passend. Het onderwijs stond ver van de samenleving. Deweij zocht naar mogelijkheden om het kind al vroeg te laten kennis maken met de wereld, hij wilde flexibiliteit zodat het onderwijs beter aansloot op de kinderen. Hij zocht ook naar mogelijkheden om de verschillende leerinhouden met elkaar in verband te brengen. De leerkracht zag hij als degene die bemiddelde in de relatie tussen de leerinhoud en het kind. Het was voor Deweij ook erg belangrijk dat het kind zich samen met anderen (Leren doe je niet alleen) steeds een stukje van het leven in de grote mensen wereld eigen maakte.

Basisbegrippen
Ervaring, transactie, participatie en communicatie zijn de vier basisbegrippen waar om het volgens Deweij draait in de opvoeding en in het onderwijs. En niet alleen daarin maar ook in de manier waarop we in een democratie samenleven. Democratie is geen vaste structuur of een systeem van regels of wetten maar democratie is concreet en heel praktisch een vorm van samenleven, die elke keer weer moet worden bevochten. Het gaat niet vanzelf, je moet er met elkaar aan werken, er verantwoordelijkheid voor nemen en er je energie in steken.

Menselijke maat
Het is belangrijk dat kinderen zich daar jong in oefenen en dat is een essentiële verantwoordelijkheid voor mensen die met kinderen werken. Volgens Deweij is het erg belangrijk om  je daar in je eigen omgeving op toe te leggen. Dat is belangrijker dan er abstract over praten en er ruzie over maken. Deweij doet daarmee een beroep op de menselijke maat. Voor Deweij is ervaren erg belangrijk voor leren.

Reflectie
En het gaat met name om de reflectie op dat ervaren. Een veel geciteerde uitspraak van Deweij is . “We leren niet van onze ervaring maar we leren van de reflectie op die ervaring”. Deweij deed deze uitspraak lang voordat het moderne hersenonderzoek van de grond was gekomen. Het aardige is dat hersenonderzoek de juistheid van Deweij’s opvattingen bevestigt. Maar ook ander, meer traditioneel onderzoek namelijk van Francesca Gino cs. laat dat  helder zien. In een onderzoek waaraan ruim 200 mensen deelnamen werd aan alle deelnemers een online creativiteit test gegeven. De totale testgroep werd random onderverdeeld in drie groepen. Groep één kreeg de opdracht een pretest te doen om daar vervolgens samen op te reflecteren om te uit te vinden wat ze zouden kunnen gebruiken om de volgende test beter te doen. De volgende groep kreeg dezelfde opdracht met daarbij de aanvullende taak om de tips op te schrijven voor een onbekende groep zodat die groep de test beter zou kunnen doen. De laatste groep deed gewoon de test. Het bleek dat de eerste twee groepen de test aanzienlijk beter maakten dan de laatste groep die alleen de test deed. Andere onderzoeken van Gino cs. laten soortgelijke resultaten zien.

Zonde van de tijd?
De theorieën van Deweij zijn in Nederland nooit erg populair geweest. De nadruk in het onderwijs lag sterk op het overdragen van kennis. Over kringgesprekken wordt schamper gedaan. We merken dat ook in onze trainingen daar horen we wel eens dat mensen die reflectie momenten zonde van de tijd vinden. Ze horen liever nieuwe theorie zeggen ze dan. Hoewel die opvatting op het eerste gezicht logisch klinkt heb ik er geen wetenschappelijk bewijs voor kunnen vinden. Deweij opende mij de ogen voor een manier waarop opleiden een belangrijke rol kan spelen in ontwikkeling van mensen en de rol die reflectie daarbij speelt.

Wil je hierover of over iets anders verder praten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl

 

 

Stel je vraag via ons contactformulier

Neem contact met ons op!
Voor al je vragen kun je bellen met

+31 492386063