Wij helpen je graag verder! +31 492386063

Hoe leer je een complexe uitdaging onder de knie te krijgen?

10 juli 2020, gepubliceerd door Dirk Boersma

Webinar
Vorige week mocht ik als deskundige meedoen aan een webinar  in een serie over leiderschap en management bestemd voor de Indonesische  markt. Deelnemers waren Indonesische leidinggevenden uit het bedrijfsleven en van overheidsinstanties. Het was het vierde webinar waaraan ik deel zou nemen na drie webinars over ‘good to great’,  ‘dienend leiderschap’ en ‘agile leiderschap’. Dit maal was het thema ‘ De leider als coach’. De voertaal was Indonesisch  en ik vond het spannend  om in de rol van inleider deel te nemen. Een week lang had ik nagedacht over wat ik zou gaan vertellen.

De kern
Ik wilde vooral graag de kern van coachend leiderschap overbrengen.  In Indonesië krijg ik regelmatig de vraag wat nu het verschil is tussen coachend en dienend leiderschap. En hoe zit het bijvoorbeeld met transformatief of ‘agile’ leiderschap? Dat suggereert dat je uit verschillende aanpakken zou kunnen kiezen. Dat het met leiderschap is als met gereedschap; dat je een goede boormachine, maar ook een slechte hebt.

Maria Konnikova
Een tweet van professor Gianpiero Petriglieri maakte mij attent op een artikel in The Atlantic naar aanleiding van een boek van schrijfster en psycholoog Maria Konnikova. Hij schrijft hoe academische kennis en persoonlijk inzicht, verkregen langs verschillende routes en met zorg bij elkaar gebracht, tot grote resultaten kunnen leiden.
Konnikova beschrijft in haar boek hoe ze het pokerspel in de vingers kreeg en daarin begeleid werd door Erik Seidel, een ervaren en doorgewinterde pokerspeler, de beste van de wereld. Ze wilde het spel graag leren om als psychologe meer inzicht te krijgen in de vraag waar mensen wel of niet controle over kunnen hebben in het leven.

Trucjes
Als ze Seidel bereid gevonden heeft haar te begeleiden, is de eerste vraag die ze hem stelt: “Wat zijn de ’trucs’ die ik moet kennen?”  Seidel beantwoordt die vraag echter niet. Integendeel, hij gaat háár vragen stellen. Zo vraagt hij hoeveel kaarten er in een pokerspel zitten. Een vraag die ze verkeerd beantwoordt.  Hij moedigt haar aan om te studeren, om goed te observeren, en om aantekeningen te maken van haar observaties en wat ze daarbij denkt. Als ze wil beginnen met  grote toernooien, nodigt hij haar uit om heel klein te beginnen.

Kleine toernooien
Zelfs in de kleine toernooien begint ze met verliezen en dat valt haar erg tegen. Het blijkt veel moeilijker dan ze dacht.  Seidel en Konnikova wandelen veel samen en praten dan over haar gespeelde partijen en de aantekeningen die ze heeft gemaakt.  Langzamerhand begint ze toernooien te winnen en gaat ze met grotere toernooien meedoen. Na een jaar heeft ze de eerste prijs gewonnen in een van de belangrijkste pokerwedstrijden ter wereld.

De kern
Als er één ding duidelijk wordt, dan is het dat het niet gaat om het leren van trucjes, maar om het ontdekken van jezelf en je reacties op een omgeving waarin alles voortdurend verandert.
Het is dát beeld dat ik over wil brengen. Ik wil het niet hebben over ‘trucs’ of welk soort leiderschap het best is.
De kern van coachen is mensen stimuleren het beste uit zichzelf te halen en hen hierbij te ondersteunen. Bij leiderschap gaat het om het realiseren van vooraf bepaalde doelen met een groep mensen.

Zorgvuldig combineren
Bij coachend leiderschap gaat het om het zorgvuldig combineren van die twee zaken. Als leidinggevende of als manager wil je graag dat de processen waar jij verantwoordelijk voor bent soepel verlopen, zodat je samen de afgesproken resultaten kunt produceren. Die processen worden uitgevoerd door mensen die door jou geleid of gemanaged worden. Het gaat erom dat die mensen zo goed en effectief mogelijk hun werk kunnen doen.

Instructies
Traditioneel proberen we daarvoor te zorgen door processen logisch in te richten en mensen te voorzien van papieren of mondelinge werkinstructies. Dat wordt echter steeds lastiger wanneer de processen en handelingen die verricht moeten worden continu veranderen door wisselende omstandigheden (VUCA). Dan is het belangrijk dat mensen niet voor elke keuze of beslissing van hun leidinggevende afhankelijk zijn, en zijn instructies dus niet meer handig. Dan helpt het als mensen geleerd hebben een situatie goed te observeren en daar passende conclusies uit te trekken. Als ze zelf de juiste keuzes weten te maken op basis van datgene wat gerealiseerd moet worden.

Kunnen en willen
Het gaat er dus om dat de mensen met wie je werkt zelf in staat zijn te bedenken wat ze kunnen doen en de motivatie voelen om dat te gaan doen.  Daarbij is het ook nog eens erg belangrijk dat ze rekening houden met de situatie en de omstandigheden waarin ze hun handelingen gaan verrichten. Het is essentieel dat ze dat leren.

Twee soorten leren
Volgens Maria Konnikova  bestaan er twee soorten leren:  leren door ervaring en leren door beschrijving. Leren door ervaring blijkt uit onderzoek veel effectiever dan leren door beschrijving en betekent bovendien een veel grotere kans om je omgevingsbewustzijn te ontwikkelen.
Het gekke is dat we in formele leeromgevingen juist veel gebruik maken van leren door beschrijving. Het leren door ervaring wordt veelal aan het toeval overgelaten. Soms gaat dat goed, maar vaak worden dan juist de verkeerde dingen geleerd. Zo leren mensen bijvoorbeeld een boze baas te vermijden in plaats van hun werk beter doen.

Feedback
Dat komt doordat bij leren door ervaring feedback een grote rol speelt. Feedback vertelt ons of we bereikt hebben wat we wilden bereiken. Dat is effectief als we weten wat we wilden bereiken en als we ons bewust zijn van de handelingen die tot dat resultaat hebben geleid, of welke verhinderd hebben dat we dat resultaat bereikten. (Feedback is er altijd, ook als die niet bewust gegeven wordt. Anderen de schuld geven is vaak het resultaat van slechte feedback.)

Refecteren
Om dat goed in beeld te krijgen is reflecteren belangrijk en het is heel effectief als er iemand is die je daarbij helpt, door vragen te stellen. Hier komt de coachende leider om de hoek kijken. Die kan de medewerkers prima ondersteunen in dat ervaringsleren. Door samen te onderzoeken wat er bereikt moet worden en samen de bereikte resultaten te evalueren, hoe die bereikt zijn en wat er anders of beter zou kunnen.

Competenties
Een coachende leidinggevende  heeft daar competenties voor nodig. Goed kunnen luisteren, vragen kunnen stellen, een dialoog kunnen voeren, echte afspraken kunnen maken en feedback kunnen geven. Daarbij zijn bescheidenheid, geduld en vasthoudendheid belangrijke karaktereigenschappen.
Dit wilde ik allemaal overbrengen afgelopen week en dan in het Indonesisch. Ik twijfel of dat ook gelukt is. Werken via zoom valt mij niet mee.  Het was wel fijn dat ik mezelf erin mocht verdiepen en dat ik zoiets kon doen met het werk van Maria Konnikova.

Wil je hier verder over praten bel me dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl  of een van mijn collega’s

 

Stel je vraag via ons contactformulier

Neem contact met ons op!
Voor al je vragen kun je bellen met

+31 492386063