Wij helpen je graag verder! +31 492386063

Wat denkt de ander?

19 oktober 2018, gepubliceerd door Dirk Boersma

Positioneren
Ineens viel het me op. In een groep coaches, allen werkzaam bij één organisatie, viel de coördinator van de groep op door wat hij zei en de momenten waarop hij het zei. Op de een of andere manier trok hij het gesprek steeds naar zich toe. Hij vertelde dan over de mate waarin hij betrokken werd bij directie beslissingen. Hij gaf ook regelmatig een toelichting  op het feit dat hij iets zei en benadrukte dan dat hij er niets mee bedoelde en dat de collega’s vooral moesten begrijpen dat hij één van hen was. Ik kreeg de indruk dat de andere deelnemers geen aandacht meer hadden voor z’n verhaal. Niemand zei echter iets. Toen ik hem op een gegeven moment vroeg wat hij aan het doen was met het delen van zoveel informatie, flapte  een collega eruit “je bent aan het overtuigen”, dat ontkende hij  en hij begon opnieuw uit te leggen wat de reden was dat hij  die uitleg gaf.

Beter weten
In een andere groep werkte ik met ervaren managers. Ze waren hoog opgeleid en al snel nadat we begonnen waren  begon één van de deelnemers mijn benadering van het thema af te zetten tegen de benaderingen, die hij eerder in de cursus gehoord had. Hij leek verontwaardigd over tegenstellingen, die hij meende te bespeuren tussen wat ik zei en wat anderen gezegd hadden. Onmiddellijk viel een andere deelnemer hem bij. Hij stelde de kwaliteit van de hele  training ter discussie. Hij begon een theoretische inleiding te houden waarin statistiek een rol speelde. Anderen reageerden daarop met een poging te laten zien dat je de verschillende benaderingen eigenlijk ook wel heel goed met elkaar kon verzoenen. Op mijn vraag wat de groep wilde, of ze deze plenaire discussie nu wilden voortzetten of dat ze zich nu wilden gaan richten op datgene waarvoor ik gekomen was, namelijk oefenen in het voeren van gesprekken, kozen ze voor het laatste.

Langs elkaar
Het zijn allemaal situaties waarin we reageren op iets wat we denken waar te nemen. Dat controleren we niet maar onze reactie baseren we er wel op. En zo komen we in een spiraal terecht ‘van langs elkaar heen praten’. Uit de voorbeelden, die ik hier noem blijkt dat dat niets met opleidingsniveau te maken heeft.

Theory of mind
In het interessante boek Social, beschrijft  neurowetenschapper Mathew Lieberman, hoe wij mensen in zeer belangrijke mate geleid worden door onze behoefte tot verbinden met anderen. Het is ons niet in de eerste plaats om geld te doen maar om verbinding. Die verbinding zien onze hersenen als een noodzakelijke voorwaarde om te overleven. Hoe we dat vervolgens doen wordt in belangrijke mate bepaald door ons mentale systeem. Dat mentale systeem of ook wel onze ‘theory of mind’ heeft een belangrijke functie in hoe we ons tot anderen verhouden. Het is een systeem waarvan we ons in de meeste situaties niet bewust zijn. We hebben al een beeld, een indruk waarop we ons eigen handelen bepalen, voor we er echt erg in hebben. Ons gedrag is gebaseerd op wat we denken dat de ander denkt en de ander reageert daar weer volgens hetzelfde mechanisme op. En, schrijft Lieberman niet zelden leidt die ’theory of mind’tot ander gedrag dan je op het eerste gezicht zou verwachten. Zo kan onzekerheid leiden tot gedrag wat grote zekerheid toont en omgekeerd kan ook.

Het verkeerde been
Hans Aarsman geeft in zijn boek de fotodetective mooie voorbeelden van hoe dat systeem ons op het verkeerde been kan zetten en hoe belangrijk het is om dan net als de beroemde Sherlock Holmes nauwkeuriger te gaan kijken. Soms hebben we meer tijd nodig en dan doen we een beroep op wat Kahneman ons langzame denken of ons systeem 2 denken noemt. Dan moeten we nadenken over wat er aan de hand is en hoe we zullen reageren.

Karate grootmeester
In een artikel in de Correspondent van 18 oktober 2018 stond een artikel van de hand van Ruben Mersch. De titel is ‘waarom iedereen ongelijk heeft behalve ik’. In dat artikel beschrijft hij hoe gepreoccupeerd we zijn met ons eigen gelijk. Het antwoord van onze theory of mind is goed, dat van een ander klopt niet. Mersch beschrijft hoe we als vanzelf in de zelfverdediging terecht komen. Hij heeft het over de karate grootmeesters in ons brein, die vanuit het snelle denken altijd weer ons gelijk aantoont. Die karate grootmeesters zag ik aan het werk in de situaties waarmee ik dit stukje begon. Mersch licht toe hoe die karategrootmeester werkt, onder andere dat je ziet wat je wilt zien en gelooft wat je wilt geloven.

Tips
Hij geeft ook een aantal tips om die karategrootmeester even in de wacht te zetten. Kijk eens kritisch naar je eigen vooronderstellingen, houdt je theorie of mind eens tegen het licht.
Durf te twijfelen.
Realiseer je dat de ander ook vanuit diens theorie of mind denkt en handelt.

Open vragen
Eén advies noemt Mersch niet en dat is ‘stel vragen, open vragen. Het is een goede manier om achter de theorie of mind van de ander te komen en het helpt de ander kritisch nadenken over zijn of haar theorie of mind. In het eerste voorbeeld wat ik hierboven noemde ben ik de vragen gaan stellen en daardoor kwam er een heel ander gesprek op gang. Gesprekken krijgen vaak de vorm van een debat, dat is waar Mersch over schrijft en in zo’n debat drijf je verder uit elkaar. Je gaat elkaar niet beter begrijpen. Je denkt alleen maar dat je de ander door hebt en dat hij of zij jou niet begrijpt. Door open vragen te stellen doorbreek je die spiraal.

Leiding geven
Dat is één van de redenen dat het voor leidinggevenden zo belangrijk is om vragen te kunnen stellen en waarom in onze aanpak dat vragen stellen zo centraal staat. En waarom we het ook voortdurend oefenen met elkaar en met de mensen waarmee we werken. Het sluit ook aan bij één van de ‘habits’die Covey zo belangrijk vond namelijk dat begrijpen voor begrepen worden komt. Het hinderlijke is dat onze theory of mind ons verteld dat we de ander begrijpen terwijl dat vaak maar gedeeltelijk of helemaal niet het geval is. Vragen stellen voorkomt dat we het te snel  ‘weten’ en opent de mogelijkheid om tot een gezamenlijk weten te komen.

Hoe ga jij dat doen?

Weten wat de ander denkt is de basis van een goede dialoog, en daarmee bereik je resultaten. Lees hier nu meer over in het blog ‘Resultaten en dialoog’.

Artikel lezen

Vind je het interessant hierover of over iets anders verder te praten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl

 

Stel je vraag via ons contactformulier

Neem contact met ons op!
Voor al je vragen kun je bellen met

+31 492386063