Terugkijken

1995 Een droom wordt werkelijkheid
In 1995 stapte ik voor het eerst bij binnen bij Telkomsel, toen een net opgestarte mobiele telecom operator in Indonesië. In de voorafgaande jaren was er binnen PTT Telecom Nederland alles op alles gezet om een aandeel in een mobiele operator in Indonesië te verwerven. Er was met behulp van een aantal gerenomeerde consultants gewerkt aan het opstellen van een bidbook. In dat bidbook stond behalve de prijs die PTT Telecom Nederland bereid was te betalen ook welke expertise PTT zou leveren in de nieuw op te richten mobiele operator. Bij de positie van directeur HR stond mijn naam ingevuld.Wat waren we blij toen bleek dat de Indonesische minister en de directie van de Indonesische Telecomoperator(PT Telkom) voor PTT Telcom Nederland gekozen hadden. We hadden ons doel bereikt. Naast de Duitsers en de Amerikanen, die al in een Indonesische operator waren opgenomen, konden wij nu ook mee gaan doen. een droom werd werkelijkheid.

Aan de slag
Onder de bezielende leiding van de net benoemde directeur ontwikkeling, een man uit de gelederen van PT Telkom,  was er al gestart met het bouwen van een fysieke infrastructuur, op het eiland Batam voor de kust van Singapore waren de eerste radiobase stations geplaatst. Collega’s van PTT Telecom Nederland hadden daar een bijdrage bij geleverd. Singapore moest weten dat wij er waren vond deze directeur. De andere Nederlanders zouden beginnen op het hoofdkantoor in Jakarta waar inmiddels ook het nodige werk verricht werd.

Teleurstelling
Tot mijn en onze schrik bleek echter dat de Indonesische partners geen Nederlandse HR directeur wilden hebben. Dat kon niet  en was niet nodig. Dat konden de Indonesiërs prima zelf. Dat was een teleurstelling , niet alleen voor mij maar ook voor de directie van PTT Telecom. Die hadden al een vervanger voor mij aangetrokken. Wat moeten ze nu met mij?
Zelf had ik mij erg verheugd op het betrokken zijn bij de start van en nieuwe mobiele operator en ik zag die mogelijkheid aan mij voorbij gaan. De directeur van PTT Telecom Azië probeerde het nog een keer maar hij kreeg het niet voor elkaar. HR was voor een Indonesiër van PT Telkom.

Een oplossing
Om uit deze situatie te komen stelde ik mijn baas voor om mij de ruimte te geven om rond te lopen in de nieuwe organisatie. Ik hoefde geen functie, geen titel, geen positie , geen voorzieningen, alleen wel graag doorbetaling van mij salaris. Dat voorstel was een soort opluchting voor mijn baas en de top van PTT Telecom Nederland. Het probleem Dirk was op de lange baan geschoven. En zo stapte ik in 1995 voor het eerst het kantoor van Telkomsel binnen op de 17^e verdieping van een van de veel hoogbouw kantoren in het zakendistrict van Jakarta.

Worldclassoperator
Ik kende al en paar mensen uit de voorgaande periode en raakte snel in gesprek ook met de Indonesische HR directeur en ik mocht aanschuiven aan het bureau van iemand anders. Als snel kreeg ik de vraag  ‘Hoe doen jullie dat in Nederland?” en ze lieten me een  lijstje zien van de criteria  waaraan een worldclass operator moest voldoen. Die opdracht hadden ze namelijk gekregen van de directieleden van PT Telkom. Er ontstonden tal van gesprekken en zo raakte ik al snel intensief betrokken bij het werk van HR, bij het ontwikkelen van een salaris structuur, een functiebouwwerk, functie eisen, werving en selectie, een beoordelingssyteeem, opleiding en ontwikkeling en ga zo maar door.

Verschillende ‘bloedgroepen’
Telkomsel had bij de start van de Indonesische overheid de opdracht meegekregen ‘world class operator’  te worden. Het was duidelijk dat dat ook iet betekende voor de stijl van leidinggeven. Los komen van de bureaucratische stijl  van PT Telkom, die veel leek op de oude PTT in Nederland maar dan stroperiger. Er werkten in het nieuwe bedrijf veel mensen die uit de organisatie van PT Telkom, goed opgeleide ambtenaren kwamen. Goed in het uitvoeren van opdrachten, ook in het ‘verdekt opstellen’. Verantwoordelijkheid nemen en ondernemen waren onbekend voor deze collega’s. Daarnaast waren er ook collega’s uit de organisatie van de andere Indonesische partner (Indosat). Die organisatie was lang geleid door een voormalig IBM manager. De cultuur verschilde sterk van die van PT Telkom ze was zakelijk met een sterke focus op vakbekwaamheid. De macht binnen Telkomsel lag bij de mensen van PT Telkom. De deskundigheid bij de mensen van PTT Nederland en die van Indosat. Tegelijkertijd kwamen er snel nieuwe mensen bij.

Een eigen cultuur
Er moest gewerkt worden aan een eigen cultuur, die paste bij een ‘worldclassoperator’ . Een cultuur waar als die verschillende culturen bij elkaar gebracht werden. Dat was een grote uitdaging, waarbij ik intensief betrokken raakte. Het idee was dat iedereen aan een soort introductieprogramma deel moest nemen om te werken aan een eigen Telkomsel cultuur. Een cultuur  waarin zo werd leidinggegeven dat mensen ‘dienstverlening op de eerste plaats stelden, waarin ze verantwoordelijkheid konden nemen, zagen waar een collega hulp nodig had en waar ze hun talenten konden ontwikkelen. een cultuur waarin er naar mensen geluisterd werd.

Welke aanpak?
Mijn Indonesische collega’s hadden het idee een groot op militaire leest geschoeid programma op te zetten, er zou samen gewerkt gaan worden met de commando’s van de Indonesische strijdkrachten. De identiteit van alle medewerkers zou eerst afgebroken worden en op basis daarvan zou een nieuwe Telkomsel identiteit opgebouwd worden. Daar dacht ik geheel anders over . Mijn idee was werken met de kwaliteiten waarover mensen beschikken. Daarmee  werken aan het zelfvertrouwen aan het geloof in eigen kunnen met een nadruk op ‘ we doen het samen’. Zo maakte ik met psychologen van de Universiteit van Indonesië  en een groep jonge enthousiaste begeleiders van jungle en bergtochten tochten een programma waarin fysiek geoefend werd in problemen oplossen, samenwerken, volhouden afgewisseld met stukjes inhoudelijke kennis op het gebied van mobiele telecommunicatie. Het lukte om op basis van mijn voorstel door te gaan  en we starten een grote serie workshops . Batches van 12 mensen. Mijn Indonesische  collega’s zorgden voor een strakke organisatie van de workshops die gedaan werden in het trainingscentrum van Indosat. Ook dat leverde weer spanningen op omdat de PT Telkom van mening was dat de workshops in haar trainingscentrum gehouden moesten worden. Maar dat was minder goed geoutilleerd en was te ver weg. Zelf nam ik de eerste tijd de lessen over mobiele telecommunicatie voor mij rekening, ik participeerde regelmatig in de reflectie sessies.

Het telefoontje
Toen we zo een tijdje aan de gang waren ontving ik gedurende de lunchpauze een telefoontje van onze CEO mevrouw Koesmarihati, een briljante telecommunicatie expert. Ze vertelde me dat ik maar de verantwoordelijkheid voor de hele HR afdeling op mij moest nemen, ik reageerde met  het de mededeling dat een buitenlander dat niet kon doen, haar reactie was dat dat klopte maar dat ik het wel kon en zo werd ik na een klein jaar toch eindverantwoordelijk voor de HR afdeling van T en ik ben dat gebleven  Telkomsel en ik ben dat gebleven tot  31 december 1999 toen ik terugging naar Nederland. OP het moment van mij teugkeer  was  Telkomsel inmiddels de grootste Indonesische mobiele operator. De concurrenten waren voorbij gestreefd en werkten ruim 2000 mensen . De werving was een enorme klus geweest. We deden dat vaak in de weekenden omdat er in de week geen tijd voor was. We gingen dan in tweetallen naar alle grote steden in het land om geschikte mensen voor Telkomsel te vinden. Ook het aantal klanten groeide sterk en in 2009 had Telkomsel 100 miljoen actieve klanten.

Terug in Nederland
In de jaren na mijn directe betrokkenheid bij Telkomsel bleef ik contact houden met mensen bij Telkomsel. Regelmatig omdat ze hun kinderen lieten studeren aan een Nederlandse universiteit en ik ben nog altijd lid van een app groep van mensen die de basis voor Telkomsel hebben gelegd, een groep van 207 leden. Er zit nog drie andere Nederlanders in de groep. Het voelt goed nog steeds  op deze groep mensen betrokken te zijn. Mensen met wie ik heb mogen bouwen aan het fundament van deze mobiele operator. Soms hoor ik van mensen dat ze mijn aanpak van leiderschapsontwikkeling missen.

Weer in Jakarta
Vorige maand was ik weer in Indonesië en er werd in verband met mijn komst een reünie georganiseerd met mensen van het eerste uur. Het was en fantastische ervaring ruim 50 oud collega’s kwamen opdagen inclusief twee directeuren van het eerste uur. De ontmoetingen waren hartverwarmend. Het was leuk om samen herinneringen op te halen aan die periode van 30 jaar geleden. Mensen die zich hun sollicitatiegesprek herinnerden en nog precies wisten wat ik ze gevraagd had. Indruk wekken om te zien welk een groei mensen hadden doorgemaakt.. Er werden toespraken gehouden en ik heb iedereen bedankt  voor de bereidheid  mij in hun midden te accepteren en mij als gelijke te behandelen en ook wat ik van hen mocht leren over wat er anders was in Indonesië over hun creativiteit en hun flexibiliteit als problemen opgelost moesten worden. Na deze reünie mocht ik  de voormalige directieleden nog enkele malen spreken, de voormalige CEO  vertrouwde mij toe dat ze van mij geleerd had naar de kwaliteiten van mensen te zoeken en ze niet te snel te oordelen. Er is altijd iets te ontwikkelen. Ik was blij met haar feedback zeker gezien haar leeftijd. Nu 85 jaar en nog altijd actief als adviseur telecommunicatie van de Indonesische regering.
Het was een mooie afronding van het werk wat ik bij Telkomsel heb mogen doen

Dit onderwerp komt ook aan de orde in onze trainingen Coachend Leiderschap en Excellent Leiderschap. Van beide trainingen begint binnenkort weer een nieuwe editie. Misschien ken je iemand voor wie deze trainingen interessant kunnen zijn. Voor meer informatie en aanvangsdata kun je terecht op onze website https://www.excellentleiderschap.nl/opleiding-en-training/”