Te familiair?

Jonge leidinggevenden wordt vaak voorgehouden dat het maar beter is om niet op al te vertrouwelijke voet om te gaan met medewerkers. Al te veel intimiteit kan ook je objectieve oordeel vertroebelen. ‘Je hoeft elkaar niet lief te hebben om met elkaar te kunnen werken’, is een cliché in onze arbeidsorganisaties.

Utlitaire principes
Het zijn van die vermeende waarheden die van generatie op generatie overgedragen worden, maar waar je wel vraagtekens bij kunt zetten. Twintig jaar geleden schreef ik 'De manager als coach'. Dat was een optimistisch boek. Een van de paragrafen gaf ik de titel mee Van Gesellschaft naar Gemeinschaft. Ik citeer: “De sturing in organisaties is lang voornamelijk gebaseerd geweest op utilitaire principes”. Mensen verkochten hun arbeid aan organisaties en hadden daar verder weinig binding mee. Het meeste werk was gewoonweg niet leuk en je deed het omdat je ervoor betaald werd. Organisaties waren te typeren als Gesellschaft. Men onderhoudt contractuele relaties met elkaar zolang die wederzijds profijtelijk zijn.

De dominantie van het economisch leven lijkt er soms wel eens toe te leiden dat op alle gebieden van het leven de utilitaire principes de boventoon voeren. Of het nu om de gezondheidszorg gaat, de hereniging van Duitsland, het milieu, euthanasie of sociale vernieuwing, binnen de kortste keren zitten we te praten in termen van kosten en baten.

Eerst familie
Maar, aan de andere kant, wanneer je managers tegenwoordig hoort praten over hoe een ideale organisatie eruitziet, dan praat men veel meer in termen van een 'Gemeinschaft'. Als we het hebben over centrale waarden, over de cultuur van de organisatie, over een hoge mate van 'commitment' en hart voor de zaak, dan denken we in termen van een collectiviteit, een gemeenschap waarin men toch meer binding heeft dan louter zakelijke relaties met elkaar.

Waarom zijn familiebedrijven vaak succesvoller dan andere ondernemingen? Ze zijn eerst familie en pas daarna bedrijf.