Sterke benen

Mijn moeder hield mij regelmatig het gezegde voor “het zijn sterke benen, die de weelde kunnen dragen”. het gezgegde is in mijn hoofd blijven hangen. maar nu het lijkt of er meer fraude zaken aan het licht komen en misschien nog veel meer onzichtbaar blijven, vraag ik mij ineens af hoed het zit met die benen. wat zijn sterke benen? en hoe zorg je voor sterke benen?

Eerlijk delen
Als jongen leerde ik al vroeg een gezegde van mijn moeder. Het gezegde luidde: Het zijn sterke benen, die de weelde kunnen dragen”. Mijn moeder gebruikte het gezegde regelmatig, vooral ls er weer eens iemand in de fout was gegaan. Dat hoorden wij nog wel eens tijdens het middageten of het avondeten. Mijn vader werkte bij de gevangenis en zo kwam het gesprek nog wel eens op actualiteiten van een rechtbank. Ik hoorde de verhalen van mensen, die zich geld hadden toegeëigend, dat niet van hen was of van mannen, die hun vrouw hadden verlaten om iets met en jongere collega te beginnen.  Mijn moeder kwam dan steevast met haar gezegde over sterke benen en weelde. Daar klonk trouwens ook in door dat er niet zoveel sterke benen waren. Ik kan mij nog goed herinneren dat ik in mijn lagere schooltijd persoonlijk met dit gezegde werd geconfronteerd. Dat was toen mijn twee jongere broertjes en ik een briefje van 10 gulden toegestopt kregen van een oom. We togen met ons drieën naar een boekwinkel in de buurt van het huis van mijn oom met de bedoeling het geld in boeken om te zetten. We keken rond in de boekwinkel en  mijn oog viel op een prachtig stripboek over  Bessy, een Schotse Collie. Op dat boek zette ik mijn zinnen, het koste echter 7,50 gulden. Er bleef dan nog maar heel weinig  over voor mijn twee jongere broertjes. Gelukkig waren er nog goedkope pockets in de winkel te koop en zo kwamen we alle drie met een boek weer thuis. Maar thuisgekomen bleken mijn ouders niet zo blij als ik was. Ze waren niet te spreken over het feit dat ik mijzelf het duurste boek gegeven had en dat mijn broertjes het moesten doen met wat er over bleef. Het zijn sterke benen die de weelde kunnen dragen zei mijn moeder. En, nu ruim vijftig jaar later wrijft de broer die na mij komt mij dit egoïstische gedrag nog wel eens in. We kunnen er dan wel om lachen. Maar, ik schaam me er eigenlijk nog steeds een beetje voor. Hoe kwam ik erbij om voor me zelf iets te kopen wat veel duurder was dan wat ik voor mijn broers kocht.

Hufters
Professor Aaron James hoogleraar filosofie aan Harvard schreef er een boek over. De titel van het boek is Assholes, een theorie. In het Nederlands vertaal ik het in Hufters, een theorie. En, dan bedoel ik niet de hufters, die met vuurwerk naar een voetbalscheidsrechter gooien of de supporters van de tegenpartij te lijf gaan. Maar dan doelt James op politici en topmensen uit het bedrijfsleven, die zichzelf ten koste van anderen bevoordelen en verrijken.
James zegt dat een hufter zich op drie aspecten van anderen onderscheidt:

• 1. Een hufter staat zichzelf speciale voorrechten toe en doet dat systematisch
• 2. Een hufter doet dat omdat hij of zij vindt dat hij of zij er recht op heeft
• 3.een hufter is immuun voor de feedback van anderen als gevolg van de overtuiging, dat hij of zij er recht op heeft.

Anderen hebben minder recht vind een hufter, ze hebben het idee dat ze boven anderen staan, dat ze “meer” zijn. Volgens James verschillen ze hierin van een psychopaat, een categorie waaronder we de narcist kunnen rangschikken. James bekijkt de zaak dus van een andere kant als Manfred Ketz de Vries en Michael Maccoby, die het probleem van frauderende mensen aan de top toeschrijven aan een  narcistische persoonlijkheidsstoornis. De hufter vindt op basis van moreel gronden dat hij erer recht op heeft. Er is een morele motivatie. Hij of zij heeft het toch vreselijk druk, doet zoveel voor het bedrijf of voor de samenleving. De hufter heeft altijd een argument. In de zaken, die nu spelen in de politiek zie je mensen dat verband ook leggen. Ze hebben zoveel betekent voor hun stad, hun streek of hun regio, ze zijn er dag en nacht mee bezig en dan is het toch logisch dat…

Morele legitimatie
Professor Eric Schwitzgebel, hoogleraar filosofie aan de universiteit van Californië voegt nog wat toe aan de theorie van James.  De hufter voelt zich hoog boven andere mensen verheven. Van evenwaardigheid is geen sprake en hoe meer feedback de hufter krijgt hoe meer hij zich boven anderen verheven voelt. Volgens James en Schwitzgebel is het noodzakelijk de hufter ervan te doordringen dat hij of zij niet boven anderen staat maar dezelfde waarde heeft als mens. Het is noodzakelijk dat hij of zij zich realiseert gewoon mens te zijn samen met ander mensen.

Sterke benen
En daar komen we bij de sterke benen waarover mijn moeder het had. Sterke benen, waarover mijn moeder het had betekent een stevig verankerd bewustzijn dat je niet meer bent dan anderen. Het feit dat ik mij de gebeurtenis van de boeken, al zolang geleden, nog zo goed weet  betekent dat mijn ouders er al vroeg in de opvoeding aan begonnen.
Mijn jaren in Indonesië hebben mij duidelijk laten zien wat er gebeurt als dat achterwege blijft. Jonge kinderen krijgen daar al vroeg te horen dat ze meer zijn dan anderen. Het oude kastensysteem is nog erg levend, al is de hindoereligie op het belangrijkste eiland allang ver naar de achtergrond verdwenen en is de islam het belangrijkste geloof. Men denkt echter nog steeds in rangordes. En als je op een hogere positie bent heb je recht op meer. De nieuwe president en de nieuwe burgemeester van Jakarta, die in een hevige strijd tegen de corruptie in het overheidsapparaat verwikkeld zijn. Laten merken dat zij zich niet boven gewone mensen verheven voelen. Zij nemen geen voorrang in het verkeer.  Zij zoeken mensen op die op markten staan,  in sloppenwijken en gebieden, die door overstromingen getroffen zijn. En ga zo maar door. In alles laten ze merken gewone mensen te zijn.

Mens worden
Enkele dagen gelden kwam er een nieuw essay uit van Gianpietro Petriglieri, in dat essay vragen Petriglieri en Petriglieri zich af of businessscholen leiderschap weer menselijk kunnen maken. ze vragen zich dat af omdat ze tot de conclusie komen dat business scholen dat nu helemaal niet doen. Businessscholen reduceren leiderschap nu tot een set vaardigheden of een geaggregeerdedeugd. Volgens Petriglieri, wordt in de opleiding en ontwikkeling van leider het feit dat ze mens zijn systematisch wordt genegeerd. Daarmee ontstaat er een goede voedingsbodem je  beter te voelen dan anderen.
Als we naar ons eigen onderwijs kijken met een sterke nadruk op taal en rekenen, is het de vraag waar en wanneer aandacht besteedt wordt aan onze ontwikkeling als mens. Toch is dat heel erg noodzakelijk als je sterke benen wilt krijgen. Het wordt tijd daar in onze opleidingen meer aandacht aan te besteden.