Schijn bedriegt

Intellectuele kwaliteiten
Recent kreeg ik van een manager de veronderstelling te horen dat het één van zijn medewerkers misschien wel aan de intellectuele kwaliteiten ontbrak om zijn werk goed te doen. Hij had al veel energie gestoken in deze medewerker en geprobeerd uit te leggen hoe deze iets aan moest pakken. Maar al z’n inspanningen waren tot nu toe zonder resultaat gebleven. Voor hem bleef er nog maar één conclusie mogelijk, het moest wel aan diens beperkte intellectuele kwaliteiten liggen.

Ander beeld
Nu wil het toeval dat ik de medewerker om wie het ging ook redelijk goed ken en op mij maakt deze man altijd een slimme, creatieve indruk. Het door de manager geschetste beeld  spoorde dus absoluut niet met het beeld wat zich bij mij gevormd had. IN gesprekken met deze medewerker valt mij juist op hoe handig hij is in het vinden  van de ‘mazen’ in het net. Hoe goed hij is in het neerleggen van een probleem bij een ander en hoe makkelijk hij een schuldige vindt als er iets niet goed is gegaan. Daar is hij altijd heel slim in.

De Sitter
Het schema van professor De Sitter diende zich aan in mijn hoofd. Het schema waarin werk op basis van de dimensies werkdruk en regelcapaciteit,(dat is je kennis, je inzicht, je vaardigheden, je bevoegdheden enz)  wordt ingedeeld. Zo ontstaan er vier kwadranten.
Een kwadrant waar het werk zit met een lage werkdruk en waarvoor ook maar een beperkte regelcapaciteit nodig hebt.
Het werk waar de druk hoog is maar de mensen een beperkte regelcapaciteit hebben, dat is de situatie waarin het werk zeer stressvol is.
Dan is er het kwadrant waar de werkdruk hoog is en waar de mensen ook een hoge regelcapaciteit hebben. In die situatie is de druk geen probleem, de mensen hebben de capaciteit ermee om te gaan.
En dan is er nog het kwadrant met de lage werkdruk en waar mensen een hoge regelcapaciteit hebben. Dat is het kwadrant waarin mensen zich vervelen en ook makkelijk vervelend gaan doen want ze kunnen hun kwaliteiten in het werk niet kwijt. Dat laatste kwam ik tegen bij de Post waar de medewerkers al hun werk voorgekauwd kregen. Maar ik kwam het ook tegen bij de boormachine fabriek en op de administratie van de technische groothandel. Dan komen de dagen niet om en ga je zitten bedenken wat je zou kunnen doen om de dag een beetje leuk te maken.

Klieren
Het is dan niet zo moeilijk om te bedenken dat het plagen van een onaardige baas of een vervelende collega de uitlaatklep wordt.Bij voorbeeld door je stipt aan de voorschriften en regels te gaan houden. Ik vroeg mij af of dat niet het geval kon zijn bij de man waarvan de baas was gaan twijfelen aan diens intelligentie.

Transactionele analyse
Je kunt er ook naar kijken vanuit het perspectief van de Transactionele analyse. De door psychiater Eric Berne geintroduceerde theorie over wat er gebeurt in relaties tussen mensen. Hoe je in elk mens de ouder, de volwassene en de kindpositie tegenkomt. Het gedrag wat zichtbaar wordt is het gedrag wat door de interactie met een ander wordt opgeroepen. Zo roept kind gedrag ouder gedrag op en ouder gedrag vice versa kind gedrag. Volwassene gedrag nodigt uit tot volwassene gedrag. In de communicatie van volwassene naar volwassene zit evenwaardigheid. Dat is de communicatie waarbij beide partijen verantwoordelijkheid nemen en er zonder oordelen over en weer gewerkt kan worden aan het oplossen van problemen. In de relatie tussen ouder en kind mist die evenwaardigheid. Er is sprake van oordelen van de ouder naar het kind. En de kind positie wordt verantwoordelijkheid gemakkelijk elders belegd.

Vanuit de ouderpositie
Niet zelden handelt een leidinggevende vanuit de ouder positie en plaatst de medewerker daarmee automatisch in de kind positie. Als iemand geleerd heeft van uit de kin positie te handelen dan wordt de ander uitgenodigd  om vanuit de ouderpositie te reageren. En zo ontstaat een vicieuze cirkel. In de kindpositie wordt regelcapaciteit omgezet in gedrag waarmee verantwoordelijkheid wordt ontlopen. En iemand met een goed verstand doet dat vaak op een heel handige manier.

‘Het bos’
Zo wordt de baas ‘het bos’ in gestuurd. De baas komt ook in d verleiding opnieuw vanuit de ouder positie te reageren. De echte oplossing kan echter alleen gevonden worden in zo’n situatie als de leiding gevende  vanuit de volwassene positie gaat handelen en communiceren. Daarmee nodigt de leidinggevende de ander  uit zich ook te bewegen naar de volwassene positie, om de kind positie te  verlaten. De gesprekspartners kunnen dan afspraken met elkaar maken.

Kwadrant en positie
Als je kijkt naar de vier kwadranten van De Sitter dan zie je dat het kwadrant met een lage werkdruk en een hoge regelcapaciteit uitnodigt tot handelen vanuit de kindpositie. Dat verander je door de werkdruk te laten toenemen en tegelijkertijd te stoppen met reageren vanuit de ouderpositie. Een bijzonder effectieve aanpak is daarbij coachend leiding geven.

Zelfrespect
Er is ook een verband met het zelfrespect waar ik gisteren mijn blog over schrijf. Ontbreken van zelfrespect zorgt er makkelijk voor dat je in de ouder of in de kindpositie terecht komt. De volwassene positie kiezen gaat het beste als je zelfrespect hebt. Je kunt dan vanuit evenwaardigheid met de ander aan de slag.
Waar kies jij voor?

Wil j hierover of over iets anders verder praten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl