Leiderschap is verantwoordelijkheid nemen

Leiderschap is verantwoordelijkheid nemen en keuzes maken.Een adviseur of een coach kan je daar best in ondersteunen, maar de verantwoordelijkheid voor de keuze blijft altijd bij jou.

Schuld
In de volkskrant van afgelopen zaterdag wordt een scherpe analyse gemaakt van het werk van een groot Amsterdams adviesbureau. De adviseurs van dat bureau krijgen minstens een deel van de verantwoordelijkheid voor de dramatisch afgelopen schaalvergrotingsprojecten in het onderwijs in de schoenen geschoven. De problemen bij Amarantis, recent zo negatief in het nieuws, zouden mede een gevolg zijn van de adviezen van adviseurs van dit bureau.

Verantwoordelijkheid
Hoe zit het hier eigenlijk met de verantwoordelijkheid van hen die leiding geven en leiding gaven aan de organisaties, die de adviezen inkochten? Welke adviesopdrachten gaven zij, wat wilden zij weten van de adviseurs? Welk deel van hun verantwoordelijkheid legden ze bij de adviseur neer en welk deel behielden zijzelf?
Helaas kan ik mij diverse situaties herinneren waarin leidinggevenden zich geheel uitleverden aan de adviseur. Het maken van een keuze of het nemen van een beslissing vonden ze zo lastig dat ze dat graag overlieten aan een externe deskundige. In de eerste grote organisatieverandering waarbij ik werd betrokken, stond de directeur al in de tweede vergadering letterlijk zijn stoel af aan de adviseur. Deze ging daar graag op zitten en speelde zijn rol als gezaghebbend deskundige met verve. Zonder het te weten echter hielden de directeur en de adviseur elkaar ook dramatisch voor de gek. De directeur dacht de verantwoordelijkheid die op hem drukte bij de adviseur te hebben neergelegd. In elk geval een groot deel van die verantwoordelijkheid. De adviseur daarentegen werd in zijn optreden niet gehinderd door die verantwoordelijkheid, waarvan hij meende dat die bij de directeur lag. Hij speelde met flair de rol van expert, duldde nauwelijks tegenspraak en drong de organisatie zijn oplossing op. De directeur liet zich meezuigen in dit spel en kon na de tweede vergadering voor zijn eigen fatsoen al geen bezwaren meer laten horen, het was ook niet zo’n krachtige man. Toen uiteindelijk bleek dat de resultaten van de reorganisatie niet waren zoals iedereen gehoopt had gaf de directeur de adviseur de schuld, want die was toch deskundig En de adviseur gaf de directeur de schuld, want die was toch verantwoordelijk en die had toch niet tegengesproken.

Omgaan met verantwoordelijkheid
De fout ligt natuurlijk in het begin van deze processen. Daar waar de leidinggevende zijn of haar verantwoordelijkheid uit handen geeft. Daarom is het belangrijk dat mensen die leidinggeven zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid. Ze moeten bovendien beschikken over de capaciteit om met die verantwoordelijkheid om te gaan. Omgaan met verantwoordelijkheid is niet altijd even comfortabel. Soms drukt een verantwoordelijkheid zwaar, soms zou je die verantwoordelijkheid best even kwijt willen aan iemand anders.
Leidinggeven is verantwoordelijkheid nemen, het is niet de verantwoordelijkheid zo snel mogelijk in handen van een ander spelen. Je kunt verantwoordelijkheid nemen als je weet waar je naar toe wilt, als je een visie en een doel hebt. Je hebt, om verantwoordelijkheid te kunnen nemen, een realistisch beeld van de werkelijkheid nodig. Je moet je een beeld kunnen scheppen van de opties die er zijn om je doelen te realiseren en je moet kunnen vast stellen welke optie de beste is, gegeven de situatie. En omdat je meestal niet alleen bent moet je die stappen ook met andere mensen kunnen zetten.

De adviseur
Een adviseur, een coach of een consultant kunnen je best helpen met het zetten van deze stappen. Ze kunnen je door hun vragen bewuster maken van de keuzes, die jij moet maken. Dat kan wel eens lastig zijn. Het kan wel eens een slapeloze nacht betekenen en dan kan er de verleiding zijn te kiezen voor die mooie route die een andere adviseur je schetst. Vaak blijkt dat echter een beeld te zijn van water wat omhoog in plaats van omlaag stroomt. Een kunstenaar als Esscher kan daar een prachtige tekening van maken maar in het echt stroomt water altijd naar beneden.
Het is knap van deze kunstenaar dat hij ons kan laten geloven dat water omhoog stroomt en het is dom van ons als we op basis van die informatie de werkelijkheid gaan inrichten. Zorg er daarom voor dat er mensen met je meekijken. Niet om je verantwoordelijkheid weg te nemen maar wel om meer en beter te zien. En bij twijfel is een goede regel: niet inhalen

Hoe ga je nou om met verantwoordelijkheid? Miranda had hetzelfde probleem, maar ze heeft dit aangepakt door de opleiding coachend leiderschap te volgen. Wil je hier meer over weten? Lees dan de case study!

Case study lezen