Het geheel en de delen

Het geheel is meer dan de som der delen, maar over welk geheel en welke delen hebben we het dan?

Een gewone organisatie
Ik ken een organisatie waar in totaal door ongeveer 15 managers leiding wordt gegeven. Het is een gewone organisatie, er zijn geen schandalen maar ze staan ook niet in de top 10 van beste werkgever. Nee, het is een heel gewone organisatie. De managers of de mensen die er leidinggeven zijn ook gewone leidinggevenden. Ze doen normaal hun werk, zijn meestal aardig, hebben verstand van hun vak en ze werken hard om ervoor te zorgen dat de organisatie haar resultaten bereikt. Toch gaat niet alles soepel in die organisatie. Dat merk je als je in de kantine zit, of even met een paar mensen praat bij een koffieautomaat, of als je beluistert waar sommige OR leden het over hebben. Je kunt dan horen hoe mensen hun verbazing uitspreken over bepaalde ontwikkelingen in de organisatie. Snap je dat nou? Hoe kunnen ze dat nou doen? En: als je het zo doet kun je net zo goed direct het geld in de sloot gooien.

Niet tevreden
De mensen die in die organisatie werken zijn niet tevreden over wat er in die organisatie gebeurt. Daar praten ze met elkaar over, in de wandelgangen. Ze begrijpen niet hoe het komt dat er zo met dingen omgegaan wordt. Dat vinden ze dom, kortzichtig, te kort door de bocht of alleen gericht op een korte termijn resultaat. De gesprekken die je erover hoort bevatten soms grappige anekdotes. Over iets dat alleen maar van het ene bureau naar het andere verhuist, zonder echt te worden aangepakt, over besluiteloosheid of over misplaatste daadkracht. Er wordt dan met elkaar gelachen over het management, een collega of een groepje collega’s.

Communicatie
Je hoort in theorie over organisaties vaak dat het geheel meer is dan de som der delen. We hebben het ook wel over synergie. Een team is meer dan een optelsom van de individuen waaruit het team bestaat. Maar hier, in deze organisatie, zie je dat het geheel minder is dan de som der delen. Alle 15 managers deugen, zijn vakkundig en sympathiek. Er zit geen leider met autistische of een leider met dictatoriale trekjes tussen en toch is het geheel veel minder dan de afzonderlijke delen bij elkaar opgeteld.
Het is niet moeilijk te bedenken wat daar de oorzaak van is. Het sleutelwoord is communicatie. Mensen weten vaak maar half waar het om gaat, hebben een vaag idee van de koers, weten te weinig van de achtergronden en hebben vervolgens op basis van te beperkte informatie al hun conclusies getrokken. Conclusies, die bevestigen dat er in deze organisatie toch wel domme dingen gebeuren.

Zwarte Piet
Ik word een beetje somber als ik dit waarneem, goede mensen, mensen die best willen samenwerken, die openstaan voor contact en dan dit als resultaat. Het is ook niet moeilijk om te voorspellen hoe dit verder gaat. Op een dag wordt er een slachtoffer gevonden, iemand die de zwarte piet niet meer aan een ander kwijt kan. Die persoon wordt stap voor stap geïsoleerd en dan langs de zijdeur afgevoerd. In het laatste stadium van dat proces krijgt die persoon nog even alle fouten uit de organisatie op het conto bijgeschreven. Vervolgens kan een nieuw aangestelde leidinggevende ervoor gaan zorgen dat alles weer goed komt. En daarna herhaalt zich het proces, dan is er weer een organisatie met aardige managers enzovoort, enzovoort.

Luisteren en delen
Eigenlijk zijn er twee dingen die deze leidinggevenden niet doen en dat zijn luisteren en delen. Ze werken met grote ijver en betrokkenheid aan de dossiers die op hun bureau liggen en zijn daarbij bezig anderen te overtuigen, of ze zijn zo druk met de inhoud dat ze vergeten het er met anderen over te hebben, alleen met hun naaste medewerkers hebben ze het erover. Hun stukken kunnen pas naar buiten worden gebracht als niemand er meer een gat in kan schieten.
Leidinggevenden zoeken elkaar niet op om uit te vinden waar de ander mee bezig is. Ze zoeken hoogstens een andere leidinggevende op om samen in te schatten waar weer een andere leidinggevende mee bezig is. Ze vinden er wat van, maar verzuimen dat te delen met betrokkene. Zo wordt het totale gerucht in de organisatie wel groter dan de som van alle kleine geruchten. Er ontstaat synergie in de roddels, maar dat is nou net wat je in een organisatie niet kunt gebruiken. Dan komen er geesten uit de fles, die je er lastig weer in terug krijgt.

Jouw verantwoordelijkheid
Als je dit herkent in jouw organisatie, zorg er dan voor dat iedereen in de organisatie de visie kent, praat erover, vraag anderen hoe zij in hun werk bijdragen aan het realiseren van de visie. Probeer te begrijpen in plaats van te oordelen. Deel je vragen met de betrokken persoon in plaats van je vermoedens met mensen die het ook niet weten. Dat is niet alleen de verantwoordelijkheid van de hoogste baas, maar ook die van jou als je het realiseren van de visie van je organisatie serieus neemt.