Innerlijk stofferen

Duurzaamheid
Zoals ik recent schreef breng ik met regelmaat een bezoek aan mensen die bij mij een meerdaagse training hebben gevolgd. Het gaat dan meestal om mensen die hebben deelgenomen aan onze meerdaagse training Excellent leiderschap. Dat heb ik deze week weer gedaan. En zo sprak ik met een mevrouw, die deel uitmaakt van het managementteam van een gemeente. Binnen dat team heeft zij de verantwoordelijkheid voor duurzaamheid genomen en het was logisch dat we daar ook over spraken. Het duurde niet lang voor we het kregen over duurzaamheid en mensen.

People
We kwamen op people, planet en profit en stelden vast dat het vooral gaat om die laatste twee als het over duurzaamheid gaat en dat het allerbelangrijkste de mensen er maar magertjes afkomen in de discussie in de beleidsontwikkeling of in de plannenmakerij. Als je de 45 gepasseerd bent is het al moeilijk om een baan te vinden zelfs nu de vraag naar personeel toeneemt. We kregen het beeld van mensen die snel opgebruikt worden (human resources) en vervolgens worden gedumpt. Dan moeten ze het zelf maar uitzoeken. In jullie gedachtengoed is dat anders zei mijn gesprekspartner. Het gaat er bij jullie om mensen de kans te geven en uit te dagen het beste uit zichzelf te halen. Voor de organisatie, voor de samenleving en voor zichzelf.

Een oratie
Terwijl we er zo over spraken kwam mij de oratie van professor Gert Biesta bij de aanvaarding van zijn ambt als hoogleraar pedagogie aan de universiteit voor humanistiek op 11 april 2018. Biesta heeft het in zijn rede over pedagogiek als het nadenken over de vraag hoe je jongen mensen opvoedt en begeleidt bij het vinden van hun plek in de wereld. Biesta maakt dan een interessant onderscheid tussen vormen van mensen naar een bepaald beeld of het vormen van mensen tot het persoon willen zijn. Dat is het onderscheid tussen mensen aan een competentieprofiel laten voldoen of bij mensen de wil prikkelen om het competentieprofiel te ontwikkelen waarvan ze vinden dat het nuttig voor hen is. Daarbij gaat het om je eigen leven en hoe je met je eigen leven samen leeft met anderen.

Eigenstandig individu
Opvoeding is er op gericht mensen te begeleiden in het vinden van hun eigen weg  naar de persoon die zij willen zijn. Naar het worden van een eigenstandig individu. Iemand die met de stroom mee kan roeien maar ook iemand die weerstand kan bieden. Iemand die de mogelijkheid heeft om in elke situatie zelf keuzes te maken. De pedagogiek is de wetenschap die zich bezig houdt  met  het handelen van de opvoeder in relatie tot dat eigenstandige individu. Het gaat niet om kennis van het kind maar om kennis van het handelen van de opvoeder.

Innerlijk stofferen
Dat lijkt veel op waar het in leiderschapsontwikkeling om gaat. Daar gaat het om het handelen van de leider in relatie tot de medewerker. En zoals het bij opvoeden gaat om het persoon willen zijn, om een eigenstandig mens willen zijn. Zo gaat het bij leiderschap om het stimuleren van zelfsturing. Biesta heeft het daarbij om het innerlijk stofferen. Om je niet alleen maar met de buitenkant bezighouden met het aanleren van die zaken waardoor mensen in de pas lopen. Het draait daarbij om bewust handelen en om handelen in relatie tot  omstandigheden die steeds veranderen. En dan is het goed je te realiseren dat het daarbij van beide kanten ook nog eens om percepties en interpretaties  gaat. Dat is dus geen kwestie van recepten en regels. In elke situatie is het noodzakelijk om je af te vragen of de kennis en de ervaring waarover je beschikt relevant is in die situatie.

Belangrijk
Dat is belangrijk voor de opleider, dat is belangrijk voor de leiding gevende maar ook belangrijk voor de mensen die zich met uitvoerend werk bezig houden. Hoe kun je gegeven de situatie en de mensen om je heen zo goed mogelijk je doelen bereiken. Biesta benadrukt dat het daarbij altijd belangrijk is om rekening te houden met anderen. Om op zoek te gaan naar samen. Het is belangrijk om een tegenstandige persoon te willen zijn maar er daarbij voor te zorgen dat je ook afhankelijk bent van anderen. Dat is wat anders dan getraind worden in kuddegedrag. Het gaat om leren afstemmen met anderen en je er daarbij bewust van te zijn dat die anderen ook eigenstandige personen mogen ja zelfs moeten zijn. Het is belangrijk om altijd met die innerlijke stoffering bezig te zijn. In het opleiden maar ook in het leiding geven.

Anticiperen
Mensen die zo geleerd hebben om eigenstandig in de wereld te staan nemen veranderingen waar en kunnen anticiperen op die veranderingen. Ze zijn in staat ervoor te zorgen dat ze ook in andere omstandigheden deel uit kunnen maken van de samenleving. Het is vandaag 138 jaar gelden dat Kartini werd geboren in het toenmalig Nederlands Indië. Kartini was opgeleid tot onderwijzeres. En ze heeft veel brieven geschreven. Daarin schrijft ze ook over opleiding in relatie tot leiderschap. Ze schrijft dat men beweert dat verstandelijke ontwikkeling automatisch leidt tot beschaving van het gemoed. Maar, zegt ze, er zijn tal van bewijzen dat intellectuele ontwikkeling geen brevet is voor zedelijke superioriteit. En, zegt ze, je mag de mensen bij wie het karakter ruw en onbeschaafd blijkt niet hard vallen.

Karaktervorming
Het is het resultaat van het ontbreken van opvoeding aan karaktervorming. Daaraan  wordt niets gedaan en op die manier draagt intellectuele ontwikkeling geen vrucht. En dat terwijl juist adel met een goed karakter een belangrijke rol moet spelen bij de ontwikkeling van het volk.
Mensen die een paar kunstjes hebben geleerd, raken overbodig als die kunstjes niet langer nodig zijn. Ze komen aan de kant terecht. Ze wachten af tot ze een nieuw kunstje aangeleerd krijgen.

Duurzaamheid
Mensen die eigenstandig in het leven staan, die zelfsturend zijn hebben meer mogelijkheden om vanuit die eigenstandigheid nieuwe vaardigheden te ontwikkelen en kennis op te doen, waarmee ze actief kunnen blijven deelnemen aan de samenleving. Dat begint bij goed onderwijs, leraren die weten hoe je daaraan werkt. Maar ook leidinggevenden, die ervoor zorgen dat mensen zelfsturend worden en blijven. Daarmee bevorder je duurzaamheid op het vlak van People

Hier verder ver praten? Bel 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl