Hoe we onszelf voor de gek houden?

De leugen

De leugen loopt op zacht geschoeide voeten
Haar gang is licht, haar aanblik is koket
Zodat wij ons constant beheersen moeten
Om niet verstrikt te raken in haar net
Wij eten immers liever zoete hapjes
Dan rauwe bonen zonder kraag of smaak
Men vangt meer vliegen met frivole grapjes
Dan met een preek, dat is een klare zaak

Vandaar dat wij haar gretig binnenlaten
Ze praat zo aardig en ze zingt zo mooi
Dat het ons amuseert in hoge mate
Ze is dan ook ons aller lichtekooi
Ze weet het zo geraffineerd te spinnen
Dat wij onmiddellijk door de knieen gaan
Wat zou je zonder haar moeten beginnen
De leugen bied ons grond om op te staan

De waarheid heeft geen ranke ronde vormen
Haar blik is streng en zo is ook haar stem
Soms komt ze zomaar bij je binnen stormen
En zet je met een woord volkomen klem
Ze grijpt je bij je hart en je geheugen
En spreek je haar al tegen, je verliest
De waarheid is heel anders dan de leugen
Ze draait het hoofd niet eens om als ze niest

Artiest: Jules de Corte

De leugen
Enkele dagen geleden plaatste een mij bekende pianist een kort filmpje met Jules de Corte op facebook. In dat filmpje zingt Jules de Corte het liedje ‘ de leugen’ . Een kort liedje wat al zo’n 30 jaar bestaat. Ik hoorde het echter nu pas voor het eerst en het liedje raakte me. Het raakt aan en thema wat mij al tijden bezig houd. Het feit dat we het vaak zo moeilijk vinden de waarheid onder ogen te zien en dat we ons best doen die waarheid weg te stoppen en te vervangen door iets waardoor de waarheid niet in beeld komt. Het  feit dat we zo gemakkelijk voor de ‘instant’oplossing kiezen die uiteindelijk geen oplossing blijkt en daarmee voorbijgaan aan de aanpak die lastig is maar waarbij een probleem wel wordt opgelost.

Succesformules
Dat lijkt op waar Richard Engelfriet over schrijft op al die succesformules op het gebied van management en organisatie, die zo vaak niet het succes opleveren wat gedacht werd toen men besloot de succesformule te  implementeren.  Het lijkt of die succesformule te vergelijken is met ‘de leugen’ uit het liedje van De Corte. ‘Haar aanblik is koket’ en ‘vandaar dat wij haar gretig binnen laten Ze praat zo aardig en ze zingt zo mooi’. Jules de Corte schreef dit liedje minstens 30 jaar geleden en hij wijst daarmee op een neiging van ons mensen. De neiging om producten, diensten en oplossingen te omarmen, die er mooi uitzien, die zo naar binnen glijden en die licht verteerbaar zijn. Dat ligt niet aan die producten, diensten en oplossingen maar de gretigheid waarmee wij ze aannemen. Wij verstrikken ons makkelijk in hun net. En we denken ook nog dat we op die manier echt onze problemen oplossen.

Slechte gewoonten
Professor Freek Vermeulen schrijft daar ook over in zijn boek ‘Busines Exposed’en in zijn kortgeleden verschenen boek ‘Breaking bad habits’. In een recent interview met Thijs Peters, hoofdredacteur van Management Team legt Vermeulen uit hoe dat werkt. We kijken naar iets wat succesvol lijkt te zijn in andere organisaties . We halen daar uit wat we denken dat de kern is, die kern steken we in een mooi jasje  en het product wat zo ontstaan is gaan we toepassen in andere organisaties, vervolgens zijn we teleurgesteld dat het niet goed werkt in onze organisatie. Dat komt zegt Vermeulen omdat we de lastige aspecten weglaten en we ook vaak de context buiten beschouwing laten.

De waarheid
Jules de Corte zingt ‘de waarheid heeft geen slanke ronde vormen. Haar blik is zo streng en zo is ook haar stem’en ’ze grijpt je bij je hart en je geheugen’ De waarheid rukt aan de grenzen van je cocmfortzone  en dat voelt misschien wel heel onprettig. Vermeulen benadrukt het belang  van de waarheid onder ogen zien en je niet in slaap laten sussen door de ‘leugen’. Die leugen groeit eigenlijk ongemerkt. Zelf heb ik het recent nog weer eens van dichtbij meegemaakt bij de implementatie van een consumer experience movement in een organisatie.

Manoeuvreren
De beweging begint met een betrokkenheidsonderzoek onder medewerkers  en het resultaat van dat onderzoek valt vrijwel altijd tegen. Het is anders dan de leiding gedacht had en dan begint het manoeuvreren met de waarheid. De medewerkers deugen niet of er is een stemmingmaker op een afdeling of de vragen van de survey deugden niet. In één geval was de ceo zo boos dat hij de stukken met de resultaten van  de survey voor mijn voeten op de grond smeet.  Hij had, al jaren, vooral geluisterd frivole grapjes  en in een preek had hij absoluut geen zin. Hij had geen zin om zelf te veranderen, dat wilde hij niet horen. De leugen helpt ons om in de comfortzone te blijven en zorgt ervoor dat we de grenzen ervan niet op hoeven zoeken, laat aan dat we die grenzen gaan verleggen. Het ligt dus nooit aan ons maar altijd aan iemand anders, die moet veranderen of vervangen worden.
Vermeulen noemt dat slechte gewoonten en hij roept de top van organisaties met klem op die te doorbreken. Dat valt echter niet mee, daar zijn onder andere zelfbeheersing en zelfdiscipline voor nodig. De Corte schrijft het al, ‘zodat we ons constant beheersen moeten’.  Vermeulen adviseert het management om te luisteren naar medewerkers zeker ook naar nieuwe medewerkers om uit te zoeken wat zij raar en vreemd vinden in het bedrijf. Als je dat doet kom je de waarheid op het spoor. En je moet het ook echt doen zegt Vermeulen, het blijft helaas zo vaak bij zeggen dat je het gaat doen. Hal Gregersen  een autoriteit op het gebied van innovatie en disruptie schreef eind vorig jaar het boek ‘Questions are the answer’. Het is één pleidooi voor goed luisteren naar  medewerkers en vragen gebruiken om meer te horen.  Aan dat goede luisteren schort het helaas nog regelmatig. Voor de aardigheid vroeg ik vandaag in mijn training aan de deelnemers hoeveel leidinggevenden ze kenden die goed konden luisteren. Alle deelnemers kwamen met aarzeling tot één leidinggevende. Meer kenden ze er niet.
De Corte dicht:  ’soms komt ze zomaar bij je binnen stormen en zet je met een woord volkomen klem’ . Als je dat wilt voorkomen is het de moeite waar je te oefenen in het luisteren en het vragen stellen en in coachend leiderschap.

Wil je hierover of over iets anders (geheel vrijblijvend) verder praten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl