Wij helpen je graag verder! +31 492386063

Het vuilnisbakmodel

24 oktober 2019, gepubliceerd door Dirk Boersma

James March
Recent las ik dat het ruim een jaar geleden is dat James March overleed.Hij werd 90 jaar. Hij bleef tot op hoge leeftijd actief en maakte in 2003 nog een film over leiderschap. James March was actief als hoogleraar aan Stanford, waar hij zich bezig hield met het gedrag van mensen in een organisatie. March hield zich met name bezig met besluitvorming in organisaties, samen met Michael Cohen en Johan Olsen deed hij uitgebreid onderzoek naar hoe in organisaties de besluitvorming plaats vind.

Garbage can
Hun observaties leidden tot een model wat de naam ‘Garbage Can’ kreeg. Het vuilnisbakmodel. In 1972 kwam het artikel uit waarin March cs hun onderzoeksresultaten publiceerden. Wat ze gezien hadden in de organisaties waar ze hun onderzoek deden was iets heel anders dan ikzelf en vele anderen tot die tijd dachten als het om besluitvorming ging.

Een rationeel besluit
Het was in diezelfde tijd dat mijn vrouw en ik onze eerste splinternieuwe auto gingen kopen. Dat was een serieuze gebeurtenis, we wilden ons goed voorbereiden en beslagen ten ijs komen bij de autoverkopers. Dat betekende een heuse matrix waarin alle criteria terecht kwamen, die mijn vrouw en ik belangrijk vonden aan en auto. De matrix werd zorgvuldig gevuld en we waren erg benieuwd naar wat het resultaat van onze exercitie zou zijn. Nou dat viel tegen, de auto die er uitkwam wilden we allebei niet hebben. Dat was een teleurstelling. Hoe kon dat nou? We hadden het zo serieus aangepakt. Wat hadden we over het hoofd gezien?  Door het hele proces hadden we overigens ook bedacht welke auto we wel graag  als winnaar uit onze matrix zagen komen. Vervolgens hebben we de criteria in de matrix wat aangepast en er zo voor gezorgd dat de auto die we graag wilden kopen als beste uit de matrix naar voren kwam.

Max Weber
We hadden geprobeerd op een rationele manier tot een besluit te komen, we hadden ons verlaten op het gedachtengoed van de grondlegger van de sociologie Max Weber.  En toen ontdekte ik het door March cs beschreven model. Het was een model dat afweek van de in die tijd gangbare modellen voor besluitvorming. Modellen, die ik zelf leerde op de universiteit en die ik overdroeg in de trainingen voor leidinggevenden, die ik in die tijd gaf. Modellen, die beginnen met het vaststellen van het probleem, het onderzoeken van de oorzaken, het vaststellen van mogelijke oplossingen, het kiezen van de beste oplossing en het implementeren daarvan en dan tenslotte nog een evaluatie waarbij gekeken wordt in hoeverre het probleem is opgelost.

Een openbaring
Het garbage-can model was een openbaring. Het mooie van het model was bovendien dat het model beschreef wat March cs hadden aangetroffen in al die organisaties waar ze de besluitvorming bestudeerd hadden. Het was wat er echt gebeurt in organisaties. Het was geen model van hoe het moest maar een model van hoe het echt was, net zoals Henri Mintzberg in zijn beroemde boeken opschrijft wat hij waarnam en niet hoe het moest.

Een spiegel
Zowel March cs als Mintzberg laten je in een spiegel kijken. Dat roept onherroepelijk de vraag op hoe is het in jouw organisatie en hoe blij ben je daarmee of wat wil je eraan veranderen. March cs, deden hun onderzoek eerst binnen universiteiten maar troffen bij vervolgonderzoeken in commerciële bedrijven hetzelfde aan. Ook daar is het vulinisbakmodel eerder regel dan uitzondering. De vuilnisbak is een verzamelplaats is een verzamelplaats vol oplossingen, problemen en keuzemomenten. Vaak zoeken topmanagers een probleem of een keuzemoment bij een oplossing die ze tegenkomen schrijven March cs.

Overschatten
Het model van March cs. hielp mij heel erg  in wat er gebeurde om mij heen , in het bedrijf waar ik werkte, in de gemeente waar ik woonde, in de provincie en ga zo maar door.
Het model zorgde ervoor dat ik kon stoppen met het overschatten van topmanagers en bestuurders, die hadden helemaal niet alles door, die maakten geen zorgvuldige rationele afwegingen of doorwrochte solide strategieën. Ze hadden een oplossing en een probleem uit de  vuilnisbak gevist, er een mooi verhaal bij bedachte en het daarmee verkocht in hun organisatie. Topmanagers werden door dit beeld ineens gewone mensen.

3 categorieën
Besluiten die in het garbage-can model genomen worden kun je in drie categorieën onderverdelen schrijven March cs
1. Problemen en oplossingen komen op het juiste moment bij elkaar, dat is in ongeveer 40 % van de situaties het geval.
De rest zit in de volgende twee categorieën.
2. Problemen duiken op als de oplossing uit beeld is en er geen gebruik van gemaakt is of
3.Keuzes worden gemaakt voor een probleem in beeld is.

Leiderschapsontwikkeling
Voor leiderschapsontwikkeling is relevant wat March cs schrijven hoe je ervoor kunt zorgen dat er meer goede besluiten worden genomen.  Ze noemen de volgende zaken:
– Agendeer een kwestie op het juiste moment, wacht er niet te lang mee en denk niet dat je het alleen wel op kan lossen.
– Zorg dat je gevoeligheid ontwikkeld voor verschuivende belangen en de betrokkenheid van stakeholders
– Wees je bewust van de status- en machts- consequenties van een keuze
– Schuif initiatieven die leiden tot meer chaos terzijde
– Realiseer je dat plannen vaak vooral symbolisch zijn en een excuus voor interactie

Mensen betrekken
Dat lukt beter schrijven March cs als mensen uit de uitvoering van de organisatie betrokken zijn bij de besluitvorming. Dat leidt tot betere besluiten en een grotere kans op geslaagde projecten.

Het is niet zo moeilijk om de stap naar coachend leiderschap te maken. Het is erg belangrijk om mensen waarmee je werkt de ruimte te geven en te prikkelen om het beste uit zichzelf te halen. Als je dat doet schep je voorwaarden om te komen tot betere besluiten en betere resultaten. Wij kunnen je daarbij helpen met coaching, trainingen en faciliteren of gewoon een vrijblijvend gesprek

Nico heeft zijn leiderschap meer kunnen ontwikkelen door excellent leiderschap te gebruiken. Lijkt dit je interessant? Lees dan nu de case study!

Case study lezen

Als je hierover of over iets anders verder wilt praten bel me dan op 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl of één van mij collega’s

Stel je vraag via ons contactformulier

Neem contact met ons op!
Voor al je vragen kun je bellen met

+31 492386063