Wij helpen je graag verder! +31 492386063

Gemeenschap en betrokkenheid

04 november 2014, gepubliceerd door Dirk Boersma

Onze economische modellen zijn gebaseerd op veronderstellingen over menselijk gedrag. De laatste tijd staan begrippen als bevlogenheid en betrokkenheid vol in de aandacht als het om ondernemingssucces gaat. Waar vinden we die medewerkers en hoe krijgen we die medewerkers. Mintzberg laat zien dat we die alleen krijgen als de leider hen daarin voorgaat.

Ligt het aan de economie?
De overheid heeft haar pijlen gericht op kleine ondernemers, ZZP’ers dreigen de ruimte die ze nu van de minister van Financiën krijgen om te ondernemen, kwijt te raken. Zaken als de zelfstandigenaftrek en de MKB-winstvrijstelling dreigen te worden afgeschaft. Dat is een merkwaardige maatregel als je bedenkt hoe belangrijk ZZP’ers in het midden- en kleinbedrijf zijn voor de ontwikkeling van de economie in Nederland. En niet alleen in Nederland. In zijn artikel The problem is enterprise, not economics legt professor Henry Mintzberg uit dat economische herstel vooral te verwachten is van het midden en kleinbedrijf. Veel grote bedrijven wijzen op het slechte economische klimaat en leggen daar de schuld neer voor het uitblijven van goede cijfers. Als de economie maar weer beter gaat, dan gaat het met hun bedrijf ook wel weer beter. Maar Mintzberg draait de zaken om. Als het beter gaat met de ondernemingen gaat het ook weer beter met de economie. Hij kijkt in zijn artikel naar de Amerikaanse economie. De grootste economie ter wereld en hij legt uit dat economie alleen maar bestaat uit modellen van economen en politici, die statistieken maken en daar hun modellen op loslaten om iets over die economie te zeggen. Mintzberg vraagt zich af of die modellen wel op de goed veronderstellingen gebaseerd zijn. In elk geval kloppen de veronderstellingen over menselijk gedrag die er in verborgen zijn niet.

Arbeidsprocuctiviteit
Als voorbeeld neemt hij het begrip arbeidsproductiviteit. Een begrip dat belangrijk is om vast te stellen of het goed gaat met een economie. De arbeidsproductiviteit moet hoog zijn. Maar, zegt Mintzberg, stel je nu eens voor dat je niets meer produceert, je de productiemensen ontslaat  en alleen maar uit voorraad verkoopt. Dan stijgt je arbeidsproductiviteit als gevolg van lage kosten en hoge opbrengsten sterk. Maar je bent op een gegeven moment door je voorraad heen. Je denkt dan dat je iets goed doet want je productiviteitcijfer deugt, maar op een gegeven moment heb je niets meer om te verkopen. Lange tijd stegen de productiviteitscijfers in Amerika, dus dachten de economen dat we iets goed deden. Maar klopt dat wel?
Ondernemingen zijn volgens Mintzberg het hart van de economie. Wat zij doen in de praktijk wordt weerspiegeld in al die grafieken over de economie. De Amerikaanse ondernemingsgeest wordt geprezen omdat ze de energie en de talenten van mensen losmaakt en deze de mogelijkheid biedt om nuttig te zijn voor de samenleving. Het feit dat het nu slecht gaat met de economie betekent dat de grote ondernemingen ziek zijn. (Kijk ook maar naar de meest recente cijfers, de economie groeit maar de werkgelegenheid groeit niet).

Kostenreductie
Succesverhalen van bedrijven zijn tegenwoordig bijna altijd het gevolg van reductie van de kosten, het effectief lobbyen in het overheidscircuit om steun of het in stand houden van een monopolie. Kijk maar naar de banken en de farmaceutische bedrijven, zegt Mintzberg. Apple is een uitzondering maar zo zijn er niet veel.
Kijk nog eens goed naar leiderschap, zegt Mintzberg. Een goed leider is niet de held op het paard die op het cruciale moment de onderneming binnen komt om de zaak te redden. Nee, de goede leider is degene die vanuit een diepe persoonlijke betrokkenheid zich inzet om iedereen te steunen in het naar boven laten komen van wat het beste is voor de onderneming. Voor alles geeft deze leider het goede voorbeeld.
Hoeveel van deze leiders staan er nu in de Fortune 500? Hoogstens twee dozijn, schrijft Mintzberg En hij vraagt zich af wie de leider is die het zich laar welgevallen zo op het schild te worden gehesen als de belangrijkste succesfactor van het bedrijf? Ja, bedrijven zeggen dat ze hoge bonussen moeten betalen om de juiste mensen aan de top te krijgen. Maar krijgen ze daardoor niet juist de verkeerde? Krijgen ze daardoor niet juist de narcisten, die hun eigen welbevinden boven dat van de onderneming plaatsen?

Betrokkenheid
Uit allerlei polls en onderzoeken blijkt dat werknemers zich niet meer betrokken voelen bij hun bedrijf en dat is niet zo gek als je ziet hoeveel arbeidsplaatsen er onder druk staan en hoeveel mensen hun werk al kwijt raakten. Kijk eens goed, zegt Minztberg. Het ontslaan van mensen is gerelateerd aan arbeidsproductiviteit maar vooral ook aan bonusgroei. En hoe kan het dat die mensen ineens overbodig zijn geworden? Wie waren verantwoordelijk voor de gang van zaken in die bedrijven voor de ontslaggolf kwam? Ja, dat waren dezelfde mensen die nu een grote bonus krijgen. Hoe kan het dat ze niet eerder op een andere manier ingrepen en vanuit diepe betrokkenheid zelf met de mensen aan de slag gingen om het tij te keren?
Een solide onderneming is volgens Mintzberg een gemeenschap van mensen. En zo’n gemeenschap wordt op een effectieve manier vernietigt en ontmoedigt als je grote groepen mensen op straat zet. De achterblijvers zijn dan ook gelijk hun vertrouwen kwijt en laten het hoofd hangen, ze werken met de staart tussen de benen en gaan door tot ze een burn out krijgen of zelf op straat gezet worden. Dat noemen we dan productiviteit.

De econoom als weerman
Economen zijn in dit geweld de weermannen, ze kunnen een storm voorspellen maar niet tegenhouden. Om de storm te bestrijden zijn echte leiders nodig. Mensen die persoonlijk en diep emotioneel betrokken zijn. Alleen zij zijn in staat een gemeenschap op te bouwen. Mensen die van hun industrie houden, die ook houden van de producten en de diensten, maar vooral van de mensen met wie ze werken. Het is moeilijk om die mensen te vinden in grote ondernemingen. Die vind je vooral in het MKB. Als we hen de ruimte geven, zegt Mintzberg, kunnen de weermannen eindelijk weer mooi weer voorspellen.

Stel je vraag via ons contactformulier

Neem contact met ons op!
Voor al je vragen kun je bellen met

+31 492386063