De schoonheid van kritiek

Van bovenaf ziende zou je alleen de mooie dingen van de organisatie kunnen zien. Het gaat er echter om dat je ziet wat er zich echt afspeelt. Het is belangrijk dat mensen dat aan je durven vertellen. Als ze je nog kritiek durven geven is dat een goed teken. Je bent nog benaderbaar!

Oerwoud
Misschien ben je wel eens in een oerwoud geweest. In elk geval heb je wel eens iets van een oerwoud gezien in een natuurfilm of erover gelezen in een boek. In een oerwoud is het donker, het ruikt er naar rottende planten. Het is er vochtig. Er zitten muggen, vliegen, slangen en ga zo maar door. Het is niet makkelijk om erdoor te komen of om er de weg te vinden. Je hebt een goede gids of goede materialen nodig om er je plaats te kunnen bepalen en je er een weg doorheen te banen.
Misschien heb je wel eens in een vliegtuig boven een oerwoud gevlogen, of je hebt weleens in een film gezien hoe een oerwoud er van boven uitziet. Ik vind het altijd lijken op een uitgestrekte vlakte met broccoli planten. Gelijkmatig groen met zo hier en daar wat hoogteverschillen. Zo hier en daar doorsneden door een rivier.

Alleen groen
Dit beeld kwam vaak bij me op als ik aan president Soeharto dacht. De man die de republiek Indonesië ongeveer 35 jaar met harde hand regeerde. Ik realiseerde me dat het land er voor hem uitzag als kijkend naar het oerwoud vanuit een vliegtuig. Je ziet alleen maar groen en je kunt door dat groen niet heen kijken. Hoe het er echt uitziet, wat er echt gebeurt: dat neem je niet waar. Je hebt hoogstens een vermoeden omdat je er vroeger zelf wel eens in rond dwaalde. En als je dictator bent en de mensen bang voor je zijn, dan hebben ze het hart niet om je te vertellen dat het daar beneden donker en vochtig is en dat het er stinkt. Dan vertellen ze je wat je graag horen wil. Dan geloof je bijna dat het in het oerwoud net zo groen is als wat je ziet als je er van boven op kijkt.

Wat zit eronder
Als je leiding geeft kijk je van boven op de organisatie. Dan is het net als met dat oerwoud. Je ziet van boven andere dingen dan de dingen die je ziet als je erin rond loopt. Om te kunnen sturen is het belangrijk om te weten wat er in het oerwoud gebeurt. Daar kun je Key Performance Indicatoren voor gebruiken. Als mensen in het oerwoud echter schrik van je hebben, als ze bang voor je zijn krijg je opgepoetste KPI’s. Om echt te kunnen zien wat er in het oerwoud plaats vindt is het van essentieel belang dat mensen open durven te zijn. Dat betekent dat jij open moet kunnen staan, dat je moet kunnen luisteren naar alles wat mensen je erover te vertellen hebben.
Een praktische maatstaf om te weten dat het nog goed zit wat dat betreft, is het krijgen van kritiek. Het is een reden tot dankbaarheid als mensen nog kritiek op je durven hebben. Dat betekent dat je nog als toegankelijk wordt ervaren. Als mensen geen kritiek meer op je durven geven ben je op de verkeerde weg. Als je merkt dat het zover is, ga dan op zoek naar kritiek om te voorkomen dat je voor onaangename verassingen komt te staan.