Wat is de basis voor een professionele benadering?

De buitenkant
Op het districtskantoor van de Post in de drie noordelijke provincies, waar ik mij serieus begon te verdiepen in het vak van trainer en begeleider van veranderingsprocessen, was ik medewerker van de personeelsdienst. In hetzelfde kantoor waren ook de andere stafdiensten van het district en de directie gevestigd. Het was in de tijd dat brieven nog door een typekamer uitgewerkt werden. Een aantal malen van de dag liep de bode door het kantoor. Meestal met een grote map onder z’n arm. In die map zat de uitgaande post, die getekend moest worden. De brieven in die map waren door vloeipapier van elkaar gescheiden. De bode legde de map zo open voor een directielid dat de brief waarop een handtekening gezet moest worden bovenop lag en hij bladerde zo door de map totdat alle brieven, die getekend moesten worden, dat ook waren. Dat ritueel maakte indruk op mij. Met een pennenstreek zorgen dat er belangrijke dingen gebeurden. Dat iemand in dienst trad, dat iemand werd overgeplaatst, dat er een nieuw kantoor werd gebouwd en meer van dat soort zaken. Het leek of het bij leidinggeven daar om draaide.

Geworstel en gezwoeg
Maar toen kwam het moment dat ik zelf die handtekeningen moest of mocht zetten, en ik ontdekte dat er voor het zetten van zo’n handtekening en ook daarna trouwens nog ontzettend veel gedaan moest worden. En dat waren heel vaak niet van die elegante processen. Daar kwam  geworstel, gezwoeg en gedoe bij kijken. Plannen werden doorkruist, budgetten overschreden, er ontstond een conflict tussen afdelingen en nog veel andere dingen. Je moest veel meer kunnen dan een mooie handtekening zetten. Hoe kreeg je anderen mee?

Amateur of professional
Op 14 juni jl publiceerde Ed Batista, als coach verbonden aan de Stanford universiteit een interessant artikel over leiderschap aangepakt als professionele sportbeoefening.. Hij gebruikt de metafoor van het sport beoefenen als amateur of als professional. Hij begint met het citeren van een stuk van de Stoicijnse filosoof Epictetus. In dat stuk geeft Epictetus advies aan mensen die als atleet de top willen bereiken. Epictetus begon zijn leven als slaaf in wat nu Turkije is, verwierf zijn vrijheid, werd verbannen uit Rome  en eindigde zijn leven als filosofie leraar in Griekenland.

Begin met het begin
Epictetus poneert de stelling dat je alles in de juiste volgorde moet doen. Je moet met het begin beginnen. Dat was ook het advies wat een bevriende zakenman mij ooit gaf, (ik schreef daar eerder over). Epictetus voegt daaraan toe dat je je er bewust van moet zijn dat het vaak zwaar zal zijn, dat je klappen krijgt dat je in het stof moet bijten en lang niet altijd de finish haalt.Je moet bereid  zijn om die moeilijkheden te trotseren. Als je daartoe bereid bent, kun je die eerste stap gaan zetten. Als je je daar niet bewust van bent, ben je als een klein kind of een aap, zegt hij, die imiteren  alleen maar anderen ( best practices) maar daarmee kom je uiteindelijk nergens terecht. Epictetus waarschuwt ons dat ambitie en vaardigheden niet voldoende zijn als je de top wilt bereiken. Het is essentieel dat je voorbereid bent op het incasseren van klappen en tegenslagen.

De volgende stap
Batista schrijft dat dit een belangrijk thema is in zijn coachen van managers in de loop van hun carrière. De vaardigheden en competenties waarmee ze hun positie verworven hebben, zijn per definitie ontoereikend om  het volgende niveau te bereiken. Situaties veranderen. Zo krijg je mensen onder je die er meer verstand van hebben dan jijzelf. Ook krijg je de verantwoordelijkheid over andere afdelingen erbij of er wordt een beroep op je gedaan om de mensen om je heen beter te laten communiceren en te laten samenwerken en je ontdekt dat je dat niet kunt met de inhoudelijke technische kennis waarover je beschikt.

Serieus aanpakken
Het gaat, schrijft Batista daarbij, om managers die capaciteiten hebben. Daarmee zijn ze op hun positie terecht gekomen maar ze komen niet verder als ze hun leiderschap niet echt heel serieus nemen en echt professioneel  gaan benaderen. Als ze het er even bij willen doen naast hu inhoudelijke kennis waar ze tot nu toe op konden teren dan gaat het echt niet lukken. Je moet echt van het leiding geven houden om er voldoende tijd en aandacht aan te geven.

Patronen
Om te beginnen moet je je bewust worden van het feit dat veel van je gedrag, gewoonte is. Je gedrag doet zich voor in patronen, die in een vorige situatie misschien effectief waren. Maar in de huidige situatie absoluut niet. Zorg dat je je eigen patronen en overtuigingen waarop ze gebaseerd zijn kent en neem afscheid van wat niet langer passend is. Dat is hard werken. Daarvoor is het belangrijk om te reflecteren en ook om er met anderen over te praten. (In onze trainingen en in onze coaching staat dat centraal). Zoek naar mensen die je kunnen coachen en je feed-back kunnen geven. Echt professioneel bezig zijn betekent  onze moeilijkheden onder ogen zien en ze aan gaan. Niet voor je uit schuiven en ze ook niet uit de weg gaan.

Zorg voor conditie
We richten onze dagen zo in dat we beginnen met de belangrijkste dingen. Daar hoort ook bij voldoende rust nemen en omgaan met onze emoties. Die  emoties hanteren in plaats van wegstoppen  is één van de belangrijkste activiteiten om effectief met tijd om te gaan. Als jij niet iets doet met je emoties dan doen ze iets met jou. Als het eenmaal zover is dan is het hek van de dam.

Emoties hanteren
Omgaan met je emoties is één van de belangrijkste dingen die je moet leren als je effectief wilt worden in je leiderschap. Dat begint met ze te leren kennen want alleen als je ze kent kun je er iets mee doen. Alleen als je met je emoties om kunt gaan ben je in staat rust en regelmaat uit te stralen. Daarmee geef je ook rust aan de mensen om je heen. Vooral in tijden dat je met moeilijkheden wordt geconfronteerd is dat heel belangrijk. Als je dat niet doet besmet je makkelijk de hele organisatie.

Je wordt geobserveerd
Wees  je ervan bewust dat de mensen om je heen goed op je letten en dat ze kleine veranderingen in je gedrag waarnemen en er conclusies uit trekken. Zorg dat het conclusies zijn die bij hen tot effectief gedrag leiden. Dat betekent niet dat je overal een antwoord op moet hebben. Het is juist goed om samen met anderen naar antwoorden en oplossingen te zoeken.

Don’t panic
‘Don’t panic in face of disorder’ schrijft Karl Weick  in zijn beroemde boek “The Social Psychology of Organizing” als advies voor mensen, die een organisatie of een deel daarvan leiden. De auteur Steven Pressfield beschrijft hoe belangrijk de gemeenschap is die je kunt ervaren met de mensen om je heen. Die gemeenschap is krachtiger dan onze eigen kracht. (De mensen om je heen kunnen je ook ‘leeg zuigen’. Dat is vaak een resultaat van je eigen gedrag).Om die gemeenschap te kunnen ervaren is het belangrijk dat je je kwetsbaar op kunt stellen.

Professionaliteit
Daarmee wordt je kwetsbaar opstellen onderdeel van je professionele benadering. Professionaliteit vraagt om discipline, niet van anderen maar van jezelf. Professionaliteit betekent dat je bereid bent de confrontatie aan te gaan.  Professionaliteit vraag om bescheidenheid en professionaliteit vereist ook dat je je opstelt als leerling.
Dat is een volledig ander beeld dan het beeld van de man of vrouw, die achter een bureau handtekeningen zet en met één pennenstreek besluiten neemt en knopen doorhakt.
Leiderschap is verantwoordelijkheid nemen, de werkelijkheid onder ogen zien en de strijd aangaan, bescheiden blijven en je eigen beperkingen kennen. Je ervan bewust zijn dat je het samen met anderen moet doen.
Wij noemen dat coachend leiderschap.

Wil je hierover of over iets anders verder praten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl