Willen begrijpen

Om te kunnen begrijpen moet je eerst willen begrijpen

Andere culturen
Ik zat onlangs met een buitenlander te praten en ineens moest ik terugdenken aan een ervaring van jaren geleden.
Technische bedrijfskunde van de TU/e organiseerde jaren geleden een congres voor studenten uit heel Europa. Tweedejaars studenten uit Italië, Ierland, Letland, Oostenrijk om maar een paar nationaliteiten te noemen. Tientallen deelnemers.
Ik kreeg de vraag of ik een dag kon vullen met als thema management. Ja, dat kon ik wel, maar dat wou ik niet. Ik zag het niet zitten om een dag college te geven en daar wat oefeningen aan te koppelen voor een groep die eigenlijk veel te groot is om effectief mee te werken. En daarbovenop kwam dat het nog wel een paar jaar zou duren voordat ze daadwerkelijk manager zouden zijn. Mijn dag zou bij de meesten dan allang onder het stof der tijd verdwenen zijn.
Ik zat er met een bevriende collega over te praten en opeens hadden we het!

Bufa bufa game
Ik terug naar de organisatoren met een voorstel: het bufa-bufa game.
Stel je voor: je maakt twee groepen, geeft hen duidelijk gedragsregels waar ze zich strikt aan moeten houden. Dat mogen ze elk onderling een tijdje goed oefenen. Die gedragsregels zijn heel strikt. Groep 1 wordt een soort handelarencultuur. Zij hebben geld en een taal die bestaat uit een paar “woorden” die het onmogelijk maakt om over iets anders dan handel  te praten. Hier komt de naam van het spel vandaan. Andere taal dan deze mag niet worden gebruikt. Winst maken staat altijd voorop. Daarnaast hebben ze een set gedragsregels die de sociale omgangsvormen vastleggen. Groep 2 is een stammencultuur. Eigenlijk een naar woord, het roept bij mij al snel iets denigrerends op. Toen ik me dat indertijd realiseerde zat ik meteen zelf in de kern van het spel. Ook voor deze groep geldt een eigen taal, omgangsvormen en als doel altijd respectvol omgaan met de positie van de ander. In de tweede, derde en vierde ronde wordt vanuit elke groep een kleine vertegenwoordiging naar de ander groep gestuurd. Ze hebben geen idee wat de andere groep heeft meegekregen en ze lopen dus meteen stuk op een volstrekt onbegrip van elkaar. Verwarring, spanning, irritatie volop.

Referentiekader
In de nabespreking werd het echt leuk. De deelnemers bleken vrijwel allemaal weinig tot niets te hebben opgepikt van wat in de andere groep belangrijk was. Ze waren er zonder uitzondering van uitgegaan dat de andere groep gelijke normen en waarden zou hanteren als zijzelf. En toen dat niet bleek te kloppen gingen ze alleen maar meer hun best doen vanuit hun eigen referentiekader. We hebben uiteindelijk zitten schateren van het lachen. De een zei: nu snap ik waarom mijn huisbaas in Dublin telkens als ik het vraag wel zegt dat hij het kapotte wc-raampje zal repareren en het toch nooit doet. En zo kwamen er steeds meer voorbeelden. Het werd even stil toen een student zei: nu snap ik waarop mijn vriendin en ik elkaar nooit lijken te begrijpen. Ik vermoed dat deze ervaring langer is blijven hangen dan een dagje “management”.

En wat doe jij?
En jij, wat begrijp jij eigenlijk van de diepere motivaties, normen en waarden van de mensen waarmee je werkt? Of ga jij er zonder meer van uit dat iedereen iets belangrijk vind en wil, alleen maar omdat dit voor jou zo is? En doe jij vooral je best om begrepen te worden of om de ander te begrijpen?
Het spelmateriaal ben ik helaas al jaren kwijt. Maar ook zonder dat is er met dit thema goed te werken.