Wie regeert?

Zelfsturing is de beste manier om iets tot stand te brengen, je kunt met coachend leiderschap zelfsturing ontwikkelen

Regeren
“Een goed kind regeert z’n eigen” is de titel van een boekje dat onlangs werd uitgegeven. De schrijver is Nico ter Linden en het boekje beschrijft de veelbewogen geschiedenis van de vrouw die al 35 jaar de rechterhand is in het huishouden van de familie Ter Linden in Amsterdam. Bewogen, dramatisch, een kind dat onder moeilijke omstandigheden in de Jordaan, de Pijp en de Kinkerbuurt opgroeide. Ze knoopte de uitspraak van haar opa goed in haar oren: “een goed kind regeert z’n eigen”. 

Afvinklijstjes
Willem Verhoeven gebruikt daar in z’n boeken over leiderschap een iets ander woord voor maar hij bedoeld met het woord “zelfsturing” hetzelfde. Zelfsturing is de evenknie van coachend leiderschap. Coachend leiderschap kan alleen maar als mensen zelfsturend zijn en zelfsturing gedijt bij coachend leiderschap.
Het is onthutsend om te zien hoe in veel organisaties de zelfsturing van medewerkers op een zacht pitje staat. Mensen komen dan pas in beweging als er een opdracht is gegeven of gaan pas door als ze gehoord hebben dat het zo goed is. In zo’n organisatie hebben de leidinggevenden het erg druk. Ze moeten het werk van de medewerkers goed voorbereiden en plannen. Procedures schrijven of laten schrijven, afvinklijstjes maken en lijstjes met regels op de muur hangen. In sommige bedrijven worden dat dan posters zodat de medewerkers er niet overheen kunnen kijken.

Code of conduct
Eens was ik zijdelings betrokken bij het tot stand komen van een code of conduct en toen ik er eens goed naar keek zag ik dat het vooral ging over niet stelen en niet liegen. Ik verbaasde me erover dat volwassen mensen een kwartetspel nodig hebben en een handtekening onder een contract moeten zetten, om ervoor te zorgen dat ze zich gaan houden aan wat ze al op de kleuterschool geleerd hebben.

Bewust zijn
“Een goed kind regeert z’n eigen”, een kind kan maar het beste zelfsturend zijn. Voor een volwassene geldt dat ook. Zelfsturend zijn betekent je bewust zijn van het feit dat je zelf moet handelen en daar dan de verantwoordelijkheid nemen. Als alles voor je geregeld wordt en als je wereld bestaat uit regels van geboden en verboden dan wordt je niet zelfsturend. Dan wordt je lui en doe je alleen maar iets als het je gezegd wordt. Van die laatste opstelling willen wij graag af in onze bedrijven en organisaties. In een samenleving die complexer en dynamischer wordt,  bij ontwikkelingen rond social media en HNW het nieuwe werken kun je niet meer zonder zelfsturing.
Regelmatig krijgen mensen de opdracht om zelfsturend te zijn, dan worden ze dus niet zelfsturend maar bevestigd in het afhankelijk zijn. Je kunt mensen alleen maar uitdagen, prikkelen en uitnodigen om zelfsturend te zijn. Dat doe je door mensen open vragen te stellen. Open vragen stimuleren en ontwikkelen bewustzijn en brengen mensen naar het punt waarop ze zich realiseren dat ze verantwoordelijkheid moeten nemen. Niet omdat het ze wordt opgedragen maar omdat ze het zelf zien. Mensen stimuleren om zelfsturend te zijn is de kracht van coachend leiderschap.

Chaos?
En hoe zit dat dan als iedereen z’n gang maar gaat, krijg je dan geen chaos? Nee je krijgt juist chaos als mensen niet zelfsturend zijn. Belangrijk onderdeel van het zelfsturend zijn is dat je je  bewust wordt van wederzijdse afhankelijkheden en dat je ook daarmee om leert gaan. Dat was  misschien wel het belangrijkste wat het meisje uit het boek van Nico ter Linde leerde. Ze leerde zich bewegen in een moeilijke samenleving omdat ze wist wat ze wilde en wat belangrijk voor haar was. En omdat ze een opa had, die al lang voordat het woord werd uitgevonden, begreep wat coachend leiderschap was.