Wie is de baas?

Zelfsturing staat sterk in de belangstelling.De Baak organiseert in juni een dag met Ricardo Semler met als titel “Iedereen de baas”.Maar hoe zit het dan met het liedje van de band “Toontje lager”. In dat liedje gaat het over van alles moeten maar het wordt niet duidelijk wie de baas is die de opdrachten verstrekt. Hoe zorg je als baas ervoor dat iedereen de baas kan zijn en niet door een onzichtbare hand gestuurd wordt?

Zoveel te doen
In het liedje “zoveel te doen” zingt de popgroep “Toontje lager” over alle drukte in het leven. In het liedje komt vooral het woord “moeten” veel voor. Het woord staat ongeveer 15 keer in de tekst. Het liedje schetst het beeld van een mens, die geleefd wordt. Er moet veel in het liedje maar er staat niet wie de opdrachten verstrekt. Wie er zegt dat dit allemaal moet? Wie geeft de opdrachten? Wie is de baas? Onder de titel “ Iedereen de baas”, kondigt de Baak haar op 24 juni te houden seminar met Ricardo Semler aan. Iedereen de baas klinkt als zelf bepalen wat je doet en dat lijkt ook de boodschap van Ricardo Semler, geef mensen de ruimte, geef ze de kans hun eigen potenties en inzichten te vrije loop te laten dat is goed voor de mensen zelf, het is goed voor je bedrijf, het is goed voor de klanten en goed voor de samenleving. Minder moeten dus. Maar hoe zit het dan met dat liedje van Toontje lager met dat gevoel nog zoveel te moeten doen. Ik ben blij dat de lente er weer is maar nu moet ik ook weer grasmaaien en onkruid wieden en ik moet weer hardlopen ik moet nog zoveel meer.

Wie is de baas?
Er is geen baas die me dat opdraagt en ik moet trouwens ook nog naar dat seminar van Ricardo Semler. Hoe zit het met al dat moeten. Het beneemt me alle ruimte. En het is moeten wat mij niet door managers wordt opgelegd. Het is moeten wat door mijzelf gecreëerd wordt. De opdrachtgevers zitten in mijn hoofd en ik heb ze zelf gemaakt. Natuurlijk spelen opvoeding, school, familie en vrienden een belangrijke rol in het scheppen van die opdrachtgevers in mijn hoofd maar uiteindelijk heb ik zelf de puntjes op de i gezet en ik heb die beelden zelf een management positie gegeven. Het lastige daarbij is ook nog eens een keer dat ik veel van die opdrachtgevers heb gemaakt en ze delen tegelijkertijd hun orders uit zodat het me niet lukt ze allemaal op te volgen. Dat maakt dat ik me schuldig voel naar die opdrachtgevers in mijn hoofd en dat de druk die ze uitoefenen toeneemt. Het lastige van moeten is dat het meestal gericht is op inspanningen, die we verrichten. We moeten altijd iets doen. Daarmee lijkt het sprekend op wat managers ons voorschrijven, die maken ook planningen waarin staat wat we doen moeten. Moeten gaat meestal over het hoe, over het gedrag wat we moeten laten zien. Ik moet de auto nog wassen, de boodschappen nog doen, de hond nog uitlaten.

Why?
Als je kijkt naar de drie centrale vragen die Simon Sinek stelt als het om leiderschap gaat, de Why vraag, the What vraag en de How vraag, dan zijn we bij moeten vooral met de How vraag bezig. De What en de Why vraag slaan we over, die beantwoorden we al lang niet meer. Sinek stelt dat de Why vraag, de centrale vraag is. Zoek een antwoord op de vraag waarom je het allemaal doet, het is de vraag wat je ermee wilt bereiken. Het is de vraag waar je naar toe wilt. Het gaat dan niet meer om wat je moet maar om wat je wilt bereiken. Wat wil je, waar wil je heen wat wil je neerzetten. Dat is niet een stem uit onbekende diepten, die zegt wat je moet doen maar het is een beeld van iets wat je bereiken wilt, wat je uitnodigt om stappen, in de goede richting te zetten.

Eigen baas
Als je weet wat je wilt, kun je eigen baas zijn. Dat betekent niet alleen dat je managers ophoudt met je vast zetten in regels en voorschriften en het moeten van roosters of eenzijdig opgelegde targets. Het betekent dat jezelf een helder beeld hebt van waar je naar toe wilt van wat je wilt bereiken zodat je keuzes kunt maken om die dingen te doen die bijdragen aan het realiseren van dat beeld. Managers die zich geïnspireerd voelen door Semler, doen er goed aan daar hun aandacht op te richten. Het is belangrijk het toekomstbeeld van mensen wakker te maken en om de ingebeelde opdrachtgevers van het moeten, op te ruimen. Aan het eind van een coachgesprek of in een training zeggen mensen wel eens. “Ja, ik weet het, ik moet aan mijn netwerk gaan werken, ik moet brieven gaan schrijven, ik moet met Jan gaan praten. Van wie moet je dat? Is dan mijn vraag. Het moeten wordt dan meestal door willen vervangen. Als duidelijk is wat je wilt, ben je je eigen baas, dan kun je zelf gaan sturen. Dan kun je ook met anderen in gesprek over de te kiezen koers en de te zetten stappen. Ook dat zijn belangrijke gespreksthema’s. Als je niet bewust nadenkt over het willen en de te zetten stappen ben je zo weer terug in het moeten en heb je je vrijheid weer ingeleverd. Ik heb jarenlang geknokt met het roken. Ik begon eraan op latere leeftijd, toen ik me slecht voelde en moest er daarna van mezelf weer mee stoppen. Ik verzon allerlei methoden, Roken op rantsoen, alleen sigaren, alleen een pijp. Slechts één sigaar per dagen dan op zoek naar een scheermesje om de sigaar in tweeën te delen zodat ik die dag nog twee keer kon roken. Het moeten stoppen werd een obsessie. Ik voelde me een echte mislukkeling. Het werd anders toen ik stopte met moeten stoppen met roken. Ik wilde me goed voelen zonder roken en kon vanuit dat beeld blij zijn met de periodes dat ik niet rookte. De periodes van niet roken werden successen, die ik steeds kon uitbreiden. Ik voelde me niet meer schuldig naar de zelfbedachte opdrachtgever als ik toch en sigaret opstak en ik was in no time van het roken af. “Moeten “zorgt ervoor dat je mislukkingen ervaart en dat je gaat denken ik kan het toch niet.

Willen
Willen biedt je de ruimte om kleine stapjes te bedenken, die je dichter bij je doel brengen. Iedereen de baas betekent weten wat je wilt en daar met partners op de werkplek over in gesprek zijn. Elkaar er scherp in houden, Elkaar er vragen over stellen. Afspraken maken over de stappen die je gaat zetten en ga zo maar door. Het is niet genoeg als je alleen maar terug treedt als leidinggevende, dan krijg je laissez faire, dat leidt tot onveiligheid, onduidelijkheid, wantrouwen en conflicten. Als je wilt dat iedereen de baas is, als je op zoek bent naar zelfsturing, dan wordt de dialoog ongelooflijk belangrijk. Jij en de mensen met wie je werkt weten dan wat jullie willen, dat weet je ook van elkaar zodat je samen vorm kunt geven aan de verwerkelijking ervan. Wij noemen dat coachend leiding geven.