Weerstand

Weerstand heeft een nuttige functie in organisaties, het is echter wel belangrijk om goed met de weerstand om te gaan. Als je de weerstand goed gebruikt heb je er veel plezier van. Als je de weerstand slecht gebruikt, krijg je een kapoote weerstand. Houdt de weerstand dus goed op peil

Hè nee of ja maar
Het begrip weerstand heeft positieve en negatieve betekenissen. Aan de ene kant vinden we het vaak lastig om tegenwerking te ervaren als we iets willen veranderen. Als mijn vrouw mij voorstelt iets in het huis te veranderen is mijn eerste reactie vaak ja maar of hè nee en ook omgekeerd merk ik dat ik tegenwerking krijg als ik anderen wil meenemen omdat ik weer iets leuks heb bedacht. We noemen dat weerstand tegen veranderingen. In organisaties hebben we wel eens de neiging dat een slechte eigenschap van mensen te vinden. Ze gaan niet met hun tijd mee, ze zijn ouderwets en behoudend en willen niet mee in ontwikkelingen waar deze tijd om vraagt. In ons werk krijgen wij vaak de vraag of we willen helpen iets te doen aan die weerstand.

Positieve weerstand
De andere betekenis van weerstand is een veel positievere. In allerlei elektrische schakelingen worden weerstanden gebruikt om de stroomdoorgang goed te regelen. Zonder het gebruik van weerstanden in een circuit zouden allerlei schakelingen en de apparaten waarin ze gebruikt worden niet goed werken. Er zijn trouwens ook variabele weerstanden in gebruik in zulke schakelingen, die zorgen al naar gelang de omstandigheid, voor een sterkere of zwakkere weerstand. Nog een ander positieve betekenis van weerstand is het gebruik van weerstand als een bescherming tegen ziekten. Het is belangrijk dat het menselijk lichaam weerstand opbouwt om succesvol een aanval van ziektekiemen, bacteriën en virussen tegen te gaan. We hebben hier eigenlijk te maken met het lichamelijke equivalent van de weerstand die we in veranderingsprocessen vaak zo vervelend vinden.
Onze mentale weerstand, die ervoor zorgt dat we niet zomaar achter elke hype aanlopen, dat we niet voortdurend vallen voor de verlokkingen op internet of in een mooie winkelstraat, heeft zo ook een hele nuttige functie. Ook die weerstand beschermt ons tegen zaken die ons veel ellende kunnen bezorgen. In systemen zoals organisaties of afdelingen is het al precies hetzelfde ook daar zorgt die weerstand ervoor dat we niet van het één naar het andere zwalken en zo beschermt de weerstand de organisatie.
 

Nut van weerstand
Als het gaat om veranderingen in organisaties gaat het erom dat we het mechanisme dat we weerstand noemen de gelegenheid geven om goed te onderzoeken of datgene wat het nut is van de voorgestelde verandering. Het weerstand mechanisme is een belangrijk mechanisme om goed kennis te kunnen maken met de vernieuwing. Om te kunnen zien hoe het bruikbaar is en hoe het ingezet kan worden om de kwaliteit van het systeem te verbeteren. Om het systeem effectiever en krachtiger te maken. Dat betekent praktisch dat het weerstand mechanisme vroeg in het proces bij de verandering betrokken moet worden zodat dit mechanisme begrijpt wat de bedoeling is en ook mee kan denken over de bedoeling. De bedoeling kan dan nog effectiever en meer toegesneden op het systeem worden vastgesteld. Het ligt voor de hand dat invoering van een verandering dan ook sneller gaat omdat het systeem zaken vast zelf gaat oppakken als het systeem gezien heeft wat het nut voor het systeem is.
 

Coachend leidinggeven
Coachend leiding geven betekent in gesprek zijn over de visie, en over hoe die te realiseren in de werkelijkheid van alle dag. Als dat echte gesprekken zijn, is het op tijd duidelijk dat er veranderingen noodzakelijk zijn.Alle betrokkenen zijn dan deelnemers in het vaststellen van de visie. In de communicatie over de visie, de realiteit, de mogelijk opties en de te ondernemen acties kan weerstand goed haar juiste en positieve rol spelen, weerstand krijgt haar rol in het stellen van vragen, vragen waardoor zaken scherper en transparanter worden. Het is dan niet moeilijk meer om ook samen afspraken te maken over te ondernemen acties.

Houdt de weerstand op peil
In de studeerkamer, door deskundige stafmedewerkers of consultants uitgedachte en uitgewerkte veranderingen, kunnen rekenenen op een werking van de weerstand die voor alle partijen minder positief is. Niet positief voor de bedenkers omdat ze zich gehinderd voelen in hun voortgang en niet voor het lijdend voorwerp, het bestuurd systeem, omdat het haar weerstandsfunctie niet meer genuanceerd kan inzetten. Alleen de “ja nee keuze” is over en dat is voor het bestuurd systeem een oneigenlijk gebruik van de weerstandsfunctie. Als dat vaak gebeurt, kan de weerstandsfunctie van een organisatie duurzaam in het ongerede raken. Dat leidt ertoe dat mensen een verandering over zich heen laten komen maar zich niet langer betrokken en actief inzetten voor de uitwerking en de implementatie, ervan. Het lijkt mij dat niemand gebaat is bij een weerstandsfunctie die zo gedeformeerd is. Hoe zorg jij voor een gezonde weerstandsfunctie in jouw organisatie?