Wij helpen je graag verder! +31 492386063

Wat is het domste idee?

21 mei 2018, gepubliceerd door Dirk Boersma

Bottom line
Ja, het gaat tenslotte om wat er onderaan de streep overblijft, het gaat om het financiële resultaat. Dus daar ligt onze focus. Ik schrok toen ik dat hoorde. Hij is in mijn ogen een goede evenwichtige jonge manager, die ook veel aandacht voor zijn mensen heeft. We hadden net een sessie achter de rug waarin we met de deelnemers aan de training gepraat hadden over het belang van visie in je werk. Als je niet weet waar je heen wilt kun je ook niet sturen. Het bedrijf waar hij manager is was ook helder over de visie, die belangrijk was voor het bedrijf. Het was zoals wel vaker het geval was een wat abstract geformuleerde visie en we hadden in een sessie met elkaar gewerkt aan het scherper krijgen van die visie. En aan het eind van die sessie zei deze manager dat het de CEO en de aandeelhouders bottom line alleen maar om het geld ging.

Teleurgesteld
Ik was teleurgesteld. Het was mij kennelijk niet gelukt over te brengen dat de visie iets zegt over de waarde die je voor de samenleving of voor je klanten hebt. Wat beteken je voor hen. Waar maak je ze blij mee? En wat zei deze manager? “Het gaat eigenlijk alleen om het geld, om de winst, om wat er overblijft voor de top en voor de aandeelhouders”. En niet alleen deze manager zei dat, de andere deelnemers vielen hem bij. Ik probeerde het nog eens door Henri Mintzberg aan te halen die al in 1983 schrijft dat een financieel resultaat als visie, niet zal leiden tot een beter functionerende organisatie. In tegendeel schrijft hij. In een artikel in 2010 in de Economist legt hij dat nog eens helder uit. Winst is een gevolg van, niet het doel. Als je op financieel resultaat stuurt leidt dat tot afbraak van je bedrijf. Als je vooruit wilt komen moet je je richten op wat je betekent voor bestaande en potentiële klanten. Die toelichting hielp niet mijn deelnemers te overtuigen. Ze luisterden wel maar ze bleven bij hun standpunt dat het uiteindelijk om geld gaat.

Verklaring
Henri Mintzberg heeft daar ook een verklaring voor. Je richten op kosten is veel gemakkelijker zegt hij dan je richten op de markt en je klanten in  die markt. Over kosten heb je controle, met kosten kun je plannen. Kosten kun je sturen. Voor de markt is dat veel moeilijker. Je klanten hebben controle over jouw winst en het komt er dus op aan het gedrag van je klanten te beïnvloeden en dat is veel moeilijker. Daarvoor moet je ook je eigen gedrag kunnen sturen inzicht hebben in je eigen gedrag en ook nog eens inzicht in het gedrag van de mensen om je heen en samen met hen kijken wat de meest effectieve manier is om het gedrag van je klanten te beïnvloeden. Het is belangrijk om met feed back om te kunnen gaan, om te kunnen reflecteren om veiligheid en vertrouwen in je organisatie te scheppen, zodat mensen hun nek uit durven steken. Sturen op kosten leidt bijna vanzelf tot het omgekeerde.

Eyeopener
Behalve de verklaring die Henri Mintzberg geeft voor de hardnekkige focus op kosten las ik deze dagen een verhelderende uitleg van die focus in een artikel uit de Forbes van 26 juni 2013. Het was een eyopener voor me wat Steve Denning ( voormalig wereldbankdirecteur en leiderschapsconsultant) in dat artikel schrijft. De titel van het artikel is ‘De oorsprong van het domste idee van de wereld: Milton Friedman’. En in dat artikel legt Friedman uit hoe de eenzijdige focus op financieel resultaat ons denken over business en economie vergiftigd heeft.

Artikel 1970
De oorsprong is te vinden in het werk van Nobelprijs winnaar Milton Friedman, die in een artikel in 1970 schreef dat het enige doel van een organisatie het winst maken voor de aandeelhouders is. Toen Friedman dat schreef werd hij gezien als de meest invloedrijke econoom van de wereld. Friedman was er heel expliciet over het enige wat managers mochten doen was geld verdienen voor de aandeelhouders, andere doelen waren ongewenst. Volgens Denning, die ook gepromoveerd jurist is maak Friedman in zijn betoog een grote fout door te stellen dat de managers van de organisatie in dienst zijn van de aandeelhouders.

Lariekoek
Dat is juridisch gezien volstrekte lariekoek schrijft hij. Managers zijn in dienst van de organisatie en die vormt een zelfstandige juridische eenheid. Friedman bedrijft hier intellectueel goochelwerk. Het geld is niet van de aandeelhouders, het is van de organisatie. Maar omdat Friedman het schreef en omdat rond 2017 bedrijven de eerste gevolgen van de globalisering begonnen te merken was het aantrekkelijk voor aandeelhouders, CEO’s en regeringsleiders mee te gaan in het denken van Friedman. Het was een makkelijke redenering. Een redenering, die alleen een deugdelijke basis miste. Ronald Reagan en Margaret Thatcher maakten het politiek populair. En zo kon uiteindelijk Jack Welch van General Electric in 1999 door Fortune manager van de eeuw genoemd worden.

Waardedaling
Denning laat vervolgens in zijn artikel zien hoe  dramatisch de gevolgen van dit door Friedman uitgedragen geloof zijn voor de economie. De focus op aandeelhouders waarde heeft ertoe geleid dat de waarde van ondernemingen en dus de aandeelhouderswaarde drastisch is afgenomen. Ceo’s gingen meer verdienen om voor meer aandeelhouders waarde te zorgen maar er is een omgekeerd evenredige relatie te zien. En uiteindelijk zei zelfs Jack Welch zelf in 2009, hij was toen al geen Ceo van GE meer dat aandeelhouderswaarde als doel het domste idee is wat er maar bestaat. Aandeelhouderswaarde is geen doel het is een gevolg zegt hij 12 maart 2009 in een interview met de Financial Times.

Moraal
Er is helaas al veel kapot gemaakt zegt Denning met name op het gebied van de moraal is er van alles mis. Het doel heiligt de middelen. Een concurrent moet kapot gemaakt en het is geen wonder dat we het ene na het andere schandaal tegenkomen in de zaken wereld en in de politiek.

De klant
Net als Mintzberg wijst Denning op de klant als de enige die bepaald wat belangrijk is in een business. Hij beroept zich onder andere op good old Peter Drucker, die in 1973 zei’de klant is het fundament van de business en houdt haar in leven. Denning is zich ervan bewust dat er een grote verandering in denken en cultuur nodig is om de klant weer in het middelpunt te krijgen. Dat geldt behalve voor business ook voor zaken als zorg, onderwijs openbaar bestuur waar de nadruk in de afgelopen decennia ook sterk op het sturen op kosten is gericht.

De deelnemers aan mijn training lieten goed merken dat dat denken nog geen gemeengoed is geworden. Vriend en collega Willem Verhoeven schreef over de verandering in denken die noodzakelijk is in 2009 het boeiende boek ‘Managen met moraal’ het is nooit te laat daarmee te beginnen!

wil je hierover of over iets anders verder praten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl

Stel je vraag via ons contactformulier

Neem contact met ons op!
Voor al je vragen kun je bellen met

+31 492386063