Waarom moeilijk als het makkelijk kan?

Het verzamelen van data neemt een grote vlucht. De handel in data ook. Maar wat doe je met die data, hoe worden die data informatie die je kunt gebruiken om goede keuzes te maken? Dat wordt bepaald door de capaciteit om informatie te verwerken. Hoe vergroot je die?

Data
In de strijd tegen het terrorisme wordt het aftappen van telefoons en het meekijken bij contacten via het internet door veel mensen gezien als essentieel. Want informatie is belangrijk. Nu is er met informatie iets bijzonders aan de hand. Data worden pas informatie als je er betekenis aan geeft. Je moet in staat zijn data te verwerken om er informatie van te maken, informatie waarmee je iets nuttigs doen kan. We weten dat allemaal. Als er donkere wolken aan de horizon opdoemen en we stellen vast dat de wind onze kant op waait dan is het niet zo moeilijk te bedenken dat het straks gaat regenen. Je hebt dus meestal meer dan één gegeven nodig om te kunnen vast stellen of en wat er gaat gebeuren. En om die data te registreren is het belangrijk dat je goed oplet. Dat je kijkt, dat je luistert, dat je voelt, dat je je intuïtie gebruikt. Als je zintuigen niet of slecht gebruikt ontvang je minder data en is de kans dat je van die data bruikbare informatie maakt kleiner.

Sensoren
Het is in dit verband boeiend om te kijken naar de ontwikkeling van de zelfrijdende auto. De zelfrijdende auto zit vol met sensoren die van alles registeren. De auto heeft vermoedelijk ook GPS, zodat de auto weet wat de positie is en door al die gegevens te verwerken ontstaat de informatie waarmee de auto zich zonder bestuurder door het verkeer kan bewegen. Bij mensen werkt het ook zo. En als je naar het model van de zelfrijdende auto kijkt zijn er een aantal zaken belangrijk. Hoeveel sensoren gebruik je?  Hoe goed werken de sensoren? Hoe is de verbinding tussen de sensoren en de verwerkingseenheid en hoe functioneert de verwerkingseenheid?

Het brein
Bij mensen is het brein de verwerkingseenheid. Hersenonderzoek en neurowetenschappen helpen bij het beter begrijpen hoe dat brein werkt. Toch is er nog heel veel wat we niet begrijpen. Maar wat we wel weten is dat het wat uitmaakt waar in je lijf informatie wordt verwerkt. Het is fascinerend om te zien hoe het ene deel van het brein functies van een ander deel over kan nemen. Het is ook fascinerend om te zien hoe delen van het brein ophouden met hun activiteiten onder bepaalde omstandigheden. Noreena Herz refereert aan onderzoek waaruit blijkt dat mensen, in de nabijheid van iemand die ze als deskundig zien, automatisch dat deel van de hersenen dat wordt gebruikt om tot een goed oordeel te komen uitschakelen. En uit ander onderzoek blijkt dat angst en stress gemakkelijk tot tunnelvisie leiden. Onze verwerkingscapaciteit is elastisch, ze kan toenemen, ze kan ook afnemen en het kan zelfs zo zijn dat omstandigheden ervoor zorgen  dat de verwerkingscapaciteit afneemt, dat er delen van worden afgeschakeld.

Critici
De critici van de wens om in het kader van de terrorismebestrijding meer data te verzamelen wijzen daarop, die zeggen we hebben al zoveel data hebben en we doen er veel te weinig nuttige dingen mee. Vergroot nou eerst eens die verwerkingscapaciteit, zorg eens dat die goed werkt. In dat geval hebben we het over de verwerkingscapaciteit in organisaties en tussen organisaties. En daarmee lijkt het ook weer behoorlijk op wat er in het menselijk lichaam gebeurt, want daar blijkt het ook vooral te gaan om de verbindingen tussen delen van het brein. Daar vind de verwerking plaats. Er is in het brein geen centrale  rekeneenheid gelokaliseerd, schrijft Huibert de Man, in 2012. Het gaat om wat er in de wisselwerking tussen de verschillende delen gebeurt.

Merkwaardig
Nu zijn er in onze samenleving en in onze organisaties twee merkwaardige ontwikkelingen waar te nemen. De eerste beschreef ik hiervoor. Als de verwerkingseenheid niet goed werkt, dan zorgen meer data gegarandeerd voor meer problemen. We zouden onze aandacht moeten geven aan het verbeteren van de verwerking. Dat is ook de uitdaging van organisaties, vooral van grote organisaties, en dat is het volgende merkwaardige: in die organisaties zijn heel veel sensoren, die pikken heel veel data op. Het zijn ook nog eens slimme sensoren, het zijn de mensen, ze verwerken al een deel van die data. Die informatie kunnen ze echter nergens kwijt, want de mensen die bepalen wat er in de centrale informatie verwerkende eenheden gebeurt luisteren niet naar die informatie. Die werken liever met informatie van buiten de organisatie of informatie, die op een ingewikkelde, ongenuanceerde (lijstjes) manier uit de organisatie zelf verkregen is.

Wat wel en wat niet werkt
Nokia, waarover ik een paar dagen geleden schreef, laat zien hoe het dan fout kan gaan. Ik schreef in dat stukje ook over Intel, waar de CEO Andy Grove ervoor zorgde dat de verwerkingseenheden vitaal en actief bleven. Hij deed dat door aandacht te hebben voor mensen, door naar ze te luisteren, door het gesprek met ze aan te gaan. En ja, dat is de meest effectieve manier om te komen tot goed werkende sensoren en een goede verwerking van de data door die sensoren opgepikt. De CEO is dus niet belangrijk vanwege de excellente kennis maar vanwege de excellente open houding naar de mensen in de organisatie en excellentie in het faciliteren van open verbindingen tussen die mensen. Op die manier vergroot je sterk de informatieverwerking in je organisatie.