Veranderen doe je met elkaar

In de vakantie komen we in contact met andere culturen, niemand dwingt ons. We besluiten zelf contact te leggen, ander eten te proberen en ga zo maar door. We krijgen de ruimte en gebruiken die. Hoe zorg je ervoor dat je in de samenleving en in je organisatie dezelfde beweging tot stand brengt.

Interactie
Wat je doet staat niet op zichzelf. Je reageert op wat anderen doen of op dingen die gebeuren en doordat jij iets doet reageren anderen weer. Zo heeft het gedrag van anderen invloed op mij en heeft mijn gedrag weer invloed op anderen. Je bent je daar heel vaak niet bewust van. Je leeft met de mensen om je heen, je doet de dingen die je doet en anderen doen dat ook. Daar denk je meestal niet over na. Als je echter op vakantie gaat en je komt in een andere omgeving terecht waar de dingen anders zijn dan wordt je je er bewust van dat het anders is. Als je ergens anders gaat wonen is dat ook vaak zo. Zeker als er sprake is van een andere taal valt het je op. Dan reageren andere mensen niet zoals je had gedacht. Dan moet je je best gaan doen om hun reacties te begrijpen. Je probeert te ontdekken wat ze bedoelen zodat je beter kunt reageren. Als je wat langer op een plaats bent lukt dat ook wel. Je kunt je dan aardig redden en alles is niet zo vreemd meer.

Veiligheid
Er zijn mensen die graag op vakantie gaan naar een plaats waar Nederlands gesproken wordt. Vaak  kom je dan terecht op een plaats waar ook veel andere Nederlanders zijn. Dan loop je niet zo tegen dit vraagstuk aan. Dan begrijp je elkaar en het is makkelijk om op elkaar te reageren. Dat voelt comfortabel. Je merkt dat ook als je buiten Nederland gaat wonen. Een grote groep landgenoten komt dan graag bij elkaar. Sporten samen, eten samen, doen leuke dingen samen. Hebben een club, vieren samen Sinterklaas en vechten met elkaar om de kaartjes voor het Oranjebal op de ambassade. In Nederland zouden ze daar nooit naar toe gaan. Maar in den vreemde is het fijn om bij je eigen groep te horen. Wij veranderen niet.

Anderen moeten veranderen
Soms willen we wel dat anderen veranderen. Dat gebeurt als er mensen uit een vreemd land in onze leefwereld terecht komen. Die mensen moeten veranderen en zich aan ons aanpassen. Ze moeten onze taal leren, snappen hoe onze samenleving in elkaar zit en vooral niet teveel laten merken dat ze andere dingen belangrijk vinden. Wij spannen ons erg in om ervoor te zorgen dat ze veranderen. We maken wetten, regels, programma’s en stoppen er het nodige geld in. Onze inspanningen leiden echter niet tot een onverdeeld succes. Zolang wij niet echt met hen in contact komen gebeurt er veel te weinig. Zolang je niet echt probeert elkaar te begrijpen, zolang je niet echt met elkaar communiceert verandert er niet veel. Er is interactie nodig om tot verandering te komen.

Snelle verandering
In organisaties kom je hetzelfde verschijnsel tegen. Elke keer staan we voor grote veranderingen. Nieuwe technologieën, nieuwe producten en diensten, nieuwe markten, verdwijnende markten, verdwijnende voorzieningen op het platte land, fusies en ga zo maar door. Mensen moeten mee in die verandering. De burgers moeten veranderen, de medewerkers moeten veranderen, de samenleving moet veranderen. Er worden plannen voor die verandering gemaakt, blauwdrukken en stappenplannen komen van de printer of worden naar een Ipad verzonden en er wordt over de plannen vergaderd, er moeten pilots komen en als het plan goed doortimmerd is wordt het stapsgewijs en goed begeleid geïmplementeerd. En toch ontmoeten we weerstand en toch wordt er gemopperd en zegt de vakorganisatie dat de mensen verandermoe zijn.

Met elkaar
In de zorg heeft recent een grote verandering plaats gevonden. Die verandering werd niet door experts uitgewerkt en via een stappenplan geïmplementeerd. Buurtzorg werd met betrokkenen zelf opgezet en ontwikkeld. De grote verandering zit hier niet in de uitvoering maar in de aanpak van het verandertraject. Er werd niet voor mensen gedacht maar er werd met elkaar gedacht. Met elkaar denken betekent dat je met elkaar in gesprek bent. Niet alleen om te vertellen wat jij wilt maar ook om te horen wat de ander wil. Daar is moed voor nodig. Want stel je voor dat ze iets anders willen dan jij wilt. Met elkaar in gesprek zijn betekent ook de ander ruimte geven. De ander kan alleen verantwoordelijkheid nemen als er ruimte is. Als je wilt veranderen zorg je voor die ruimte, je blijft echter wel in gesprek en je bent ook helder over wat jij denkt en ziet en hoort. Zo kun je samen zoeken naar vormen die passen bij de uitdagingen van nu.

Op weg
Veel mensen gaan elke keer weer ergens anders heen op vakantie. Die zijn helemaal niet verandermoe. Die hunkeren naar verandering. Het is echter verandering waar ze zelf vorm aan geven. Geen verandering bedacht door deskundigen en twee maanden voor de zomer tot in detail uitgewerkt terecht gekomen in hun mailbox. Zelfs mensen die een vakantieoord bezoeken waar alleen Nederlands gesproken wordt willen wel verandering, die willen zich echter wel veilig voelen als ze stappen zetten, dan is het prettig als de gids Nederlands spreekt. Als je als leidinggevende verandering wil, leer dan de taal van de mensen die je wilt veranderen, ga naast ze staan, luister naar ze, probeer ze te begrijpen en voor je het weet ben je op weg.