Bezuinig op regels

Regels zijn in het leven geroepen om het contact tussen mensen goed te regelen. Een regel is niet identiek aan dat contact. Bottom line gaat het om het contact en om de interactie. Als de regel centraal gaat staan span je het paard achter de wagen.

Rechter
Een goede kennis van mijn zat deze week voor de rechter. Hij moest daar komen omdat zijn kind zonder toestemming van de school een dag te laat van vakantie terug was. Hij had het van te voren kunnen weten maar hij dacht dat het wel mee zou vallen. Het was wel vaker zo gegaan. Zijn kind zat op het moment van de overtreding in het voorlaatste jaar van het VWO en deed het daar evenals in voorgaande jaren uitstekend. Inmiddels is het kind aan het laatste jaar van het VWO begonnen. Het was wel vaker zo gegaan en er was nooit een probleem geweest. Meestal regelde zijn vrouw het met de school en konden ze zo even een korte vakantie plannen, tussen hun drukke werkzaamheden door. Ditmaal had hij het zelf moeten doen en kennelijk had hij zijn werkstress meegenomen naar de school want het gesprek was niet prettig verlopen en één dag voor ze vertrokken kwam er een officiële weigering. Het kind mocht niet te laat terug komen. Omdat alles al geboekt was, het geld al betaald, en de leerprestaties prima, waren ze toch vertrokken. En dan nu, deze week voor de rechter. Iets wat klein leek was groot geworden, had inmiddels heel wat tijd gekost van mijn kennis, de school, de leerplichtambtenaar van de gemeente en het justitieel apparaat. Mijn kennis is er met een standje vanaf gekomen.

Leerplicht
Zelf heb ik ook ervaringen met de zaken rondom leerplicht. Enige tijd geleden kregen wij een uitnodiging voor de bruiloft van mijn schoonzus in Indonesië. De bruiloft zou plaats vinden in de week voor de herfstvakantie en ik ging op school toestemming vragen om mijn dochter mee te nemen. Ik wendde mij tot de leerkracht van mijn dochter en die verwees mij naar de directeur. We kregen de toestemming en ik was verbaasd dat de leerkracht mij er kort daarna nog een keer op aansprak. Ze had het zo bijzonder op prijs gesteld dat ik in eerste instantie naar haar toegekomen was. Dat gebeurde eigenlijk nooit men wende zich altijd tot de directeur. Ik was verbaasd. Het leek mij toe dat de leerkracht van mijn dochter het beste weet of mijn dochter al dan niet een week kan missen.

Regels
Toen ik het afgelopen jaar opnieuw een week vrij ging vragen omdat een oudere zus van mijn jongste dochter ging trouwen ging ik opnieuw naar de leerkracht van mij dochter. Ditmaal de leerkracht van een groep hoger. Hij keek me verbaasd aan. “Maar dan moet je niet bij mij zijn”, was zijn antwoord. “Daarvoor moet je bij directeur zijn.” “Ja, maar jij weet toch het beste of mijn dochter het kan missen”, was mijn reactie. Toen ik veronderstellend zei dat hij en de directeur er toch wel even overleg over zouden hebben schudde hij ontkennend zijn hoofd. Ik kreeg een uitleg over hoe het wettelijk geregeld was. Wiens handtekening er op welk formulier moet staan om niet in de problemen te raken in zo’n situatie. De laatste tijd heb ik het onderwerp nog eens een paarmaal aangesneden als ik iemand uit het onderwijs tegenkwam. Ik vond weinig weerklank. Ze hadden alle begrip voor de leerkrachten, die mij naar de directeur stuurden voor een handtekening want zo waren de regels nu eenmaal.

Aandacht en contact
In de onderzoeken over spijbelen, schoolverzuim etc. kun je lezen hoe hoog de kosten van verzuim zijn. Niet alleen de directe kosten maar ook de indirecte kosten in de vorm van niet afgeronde opleidingen, het ontbreken van beroep kwalificaties en ga zo maar door. En bij de maatregelen die genomen worden staat keer op keer het contact tussen ouders en onderwijsinstelling voorop. Als dat contact goed is heeft dat een sterk remmende werking op verzuim, spijbelen en uiteindelijk schooluitval.

Machtigen
De praktijk lijkt echter dat het vooral gaat om het zetten van de juiste handtekening door de juiste persoon op het goede formulier. Er worden regels toegepast en er wordt gelet op het goed toepassen van regels dat is echter iets geheel anders dan het hebben van goed contact. De regel lijkt hier zelfs een belemmerende werking te hebben op het zich ontwikkelen van goed contact en wederzijdse betrokkenheid.
In deze tijd van bezuinigen onder andere op onderwijs lijkt het mij voor de hand te liggen eens te gaan onderzoeken waar er op regels bezuinigd kan worden. Bezuinigen op regels leidt niet tot minder kwaliteit, misschien zelfs wel tot meer kwaliteit. Minder regels laat ruimte ontstaan voor meer contact. Het is dan wel nodig om betrokkenen te stimuleren tot het hebben van dat contact. Dat bereik je door mensen te machtigen, door mensen waar mogelijk te stimuleren zelf problemen op te lossen. Coachend leiderschap kan daar een grote rol in spelen.