Vakantiebespiegelingen

Een bezoek aan een nationaal park gericht op de bescherming van het mangrovebos, zorgde ervoor dat ik een vergelijking maakte met de aanpak die gekozen was in een nader nationeel park waar ik vorig jaar op bezoek was.Het grote verschil zat in hoe de mensen, die er werkten met het park omgingen

Regenachtig
Het is 22 augustus vandaag. Het is grijs buiten en er valt wat lichte regen. In Jakarta waar we de afgelopen maand waren was het bijna elke dag net zo grijs. Heel gek als je bedenkt dat juli en augustus normaal midden in het droge seizoen vallen. Dit jaar is het helemaal anders. Het regende bijna elke dag en er waren zelfs kleine overstromingen. Overigens kon je nu ook goed zien dat de aanpak tegen de overstromingen van de nieuwe gouverneur echt werkt. Hij lijkt met z’n oranje en blauwe brigade’s het probleem van het afval en het probleem van de overstromingen echt onder controle te krijgen. Overal wordt opgeruimd en schoongemaakt. Vaak gewoon met blote handen en niet met allemaal groot materieel. Maar het heeft effect en grote groepen mensen, die nooit een regelmatig inkomen hadden hebben dat nu wel.

Het mangrove bos
Omdat mijn dochter graag een Mangrove bos wilde zien, brachten we ook een bezoek aan het in 2010 geopende nationale park, aan de rand van Jakarta. Het park is opgezet door de overheid en is bedoeld om het mangrove bos te beschermen en om het bewustzijn bij de bevolking ten aanzien van het belang van mangrovebossen te vergroten. Wij gingen dus naar dat nieuwe park en onze verwachtingen waren hoog gespannen. De plaatjes op het internet en ook de promotieteksten beloofden veel. Maar wat werd het een teleurstelling. Wat waren de mensen, die er werkten onvriendelijk, wat was het een rotzooi in het park en wat was de staat van onderhoud slecht. Het was er erg druk maar je kreeg niet de indruk dat bezoekers veel interesse hadden voor het mangrove bos.

Een ander park
Ik moest denken aan het bezoek wat ik vorig jaar bracht aan een ander nationaal park in Indonesië en aan het gesprek wat ik daar enkele dagen voor dit bezoek aan het mangrove bos nog over  gehad had. Het was een gesprek met oude vrienden, Ik had 20 jaar geleden samen met hen leiderschapstrainingen opgezet en uitgevoerd. Nu waren ze op verzoek van de regering betrokken bij de ontwikkeling van toerisme in Indonesië. Vanuit dat perspectief hadden ze ook de camping opgezet waar ik vorig jaar een bezoek aan had gebracht. Ik was onder de indruk geweest van die camping, daar schreef ik vorig jaar op 1 september een blog over. Setyo en z’n vrienden vertelden over hoe ze alleen stonden in hun ideeën over het ontwikkelen van toerisme in Indonesië. Ze dachten niet aan spectaculaire bezienswaardigheden en voor buitenlanders aantrekkelijke evenementen.

Een andere aanpak
Hun aanpak verschilde. Ze richten zich in eerste instantie op de lokale bevolking. Ze probeerden het zelfbewustzijn en de trots op de eigen geschiedenis en de eigen identiteit te stimuleren. Ze zagen het feit dat mensen zich inferieur voelden als belangrijke belemmering bij de ontwikkeling van toerisme. Ze werkten eraan om ook op andere plaatsen in Indonesië ervoor te zorgen dat mensen zich tuhan rumah gaan voelen. Vorig jaar heb ik dat begrip vertaald met “heer des huizes”. Het gevaar van die vertaling is echter dat er teveel nadruk komt op het ergens de baas zijn. En dat terwijl in het begrip tuhan rumah veel meer zit van het je verantwoordelijk voelen, ergens je wortels hebben, trots zijn op je afkomst en je er in verdiepen zodat je je gasten er alles over kunt vertellen. Bij de camping, die ik bezocht vorig jaar kwam het ook tot uiting in het feit dat de jongelui die er werkten, iets deden wat ik nooit eerder zag in Indonesië. Ze verzamelden elke ochtend, de weggeworpen sigarettenpeuken. En het hele terrein zag er uit om door een ringetje te halen. Heel anders dan het mangrove bos, waarvoor je een hoge toegangsprijs moest betalen en waar de geüniformeerde medewerkers geen vriendelijk woord over hun lippen konden krijgen.

Evenwaardigheid
Wat ik hier zag bevestigde voor mij de aanpak van Setyo en zijn vrienden en het belang van het tuhan rumah kunnen zijn. Iets wat ook lijkt op ons eigenaarschap. Het verschilt er echter ook van, eigenaarschap duidt op het bezit ergens van. In de Indonesische traditie betekent tuhan rumah veel meer zorg hebben voor, je verantwoordelijk voelen en ook willen delen ( gastvrijheid). Setyo en z’n vrienden vertelden ook hoe positief hierop wordt gereageerd door bezoekers. Er is zelden een dispuut over prijzen en mensen werken heel gemakkelijk samen. In Indonesië valt dat niet altijd mee  omdat klanten en gasten de gewoonte hebben zich als koning te gedragen. Dat betekent dat ze zich gemakkelijk  boven degene die de dienst of het product levert, plaatsen. Er is veel oneven waardigheid in de relatie. Het is hoopgevend dat de mensen die op het kampeerterrein van Setyo werken melden dat de samenwerking met gasten zo goed verloopt. Uit de voorbeelden, die ze geven komt een beeld van evenwaardigheid naar voren. In het mangrove bos was dat wel anders. Er was veel geharrewar over van alles en nog wat.

Betrokkenheid
Na vorig jaar ben ik nog enthousiaster over het begrip tuhan rumah, tuhan rumah betekent dat je betrokken bent of engaged zoals we dat tegenwoordig graag noemen. Het is mooi om te zien hoe Setyo en zijn vrienden daar aan werken op de plaatsten waar ze actief zijn. Hoe belangrijk aandacht voor elkaar is. Hoe essentieel naar elkaar luisteren is. Hoe belangrijk het is om op zoek te gaan hoe het zit met wat mensen voelen bij de omgeving waarin ze werken en hoe ze zich ertoe verhouden. Vragen stellen is daarbij veel belangrijker dan uitleggen hoe de wereld in elkaar zit.
Goed om daar op deze regenachtige dag nog eens over na te denken.

Dit onderwerp komt ook aan de orde in onze trainingen Coachend Leiderschap en Excellent Leiderschap. Van beide trainingen begint binnenkort weer een nieuwe editie. Misschien ken je iemand voor wie deze trainingen interessant kunnen zijn. Voor meer informatie en aanvangsdata kun je terecht op onze website https://www.excellentleiderschap.nl/opleiding-en-training/