Waar zijn de bergen?

Tot mijn grote verrassing zag ik deze zomer van het balkon van het huis van mijn schoonouders de bergen, die even ten zuiden van Jakarta liggen. Normaal worden ze door nevels aan het oog onttrokken. Hoe worden we beperkt in onze waarneming als het om leidinggeven gaat

Bergen
Op oude schilderijen, zoals op het schilderij van Hendrick Jacobsz Dubbels {1640-1676), een schilderij uit de collectie van het Rijksmuseum in Amsterdam, zijn ze duidelijk te zien. Twee grote bergen, die hoog boven de stad Batavia uitsteken. En niet alleen op dit schilderij maar ook op andere schilderijen uit die tijd zijn ze duidelijk zichtbaar. Als een schip uit Nederland op de rede voor Jakarta verscheen, waren die bergen vanaf zee al te zien. Nu, zo’n 400 jaar later zijn ze volledig aan het zich onttrokken, de luchtvervuiling heeft er voor gezorgd dat ze aan het zicht onttrokken zijn.

Opzoeken
Omdat ik bergen aan de horizon mooi vind, ging ik ze vroeger nog wel een opzoeken. Ik reed dan vooral als mijn moeder uit Nederland op bezoek was met de auto in zuidelijke richting en na zo’n 40 kilometer rijden doemden ze op aan de horizon. In Jakarta zelf merk je niet meer dat ze er zijn.

Verrassing
Het was voor mij daarom een enorme verrassing. Toen ik op een vroege morgen, net nadat ik opgestaan was en ik op het achterbalkon van het huis van mijn schoonouders van de ochtend stond te genieten tot mij verrassing de bergen zag, ze waren heel goed zichtbaar. Het moment duurde niet lang 30 minuten later hadden nevels de bergen alweer aan het oog onttrokken. De andere mensen in huis waren verbaasd zij hadden de bergen nog nooit gezien vanaf het balkon. De ochtenden, die volgden, was er niets te zien. Maar de dag voor we teruggingen naar Nederland waren ze in de vroege ochtend opnieuw duidelijk zichtbaar. En ook nu weer werden ze na zo’n 30 minuten door nevels aan het oog onttrokken.

Wat missen we?
Ik werd me ervan bewust hoe vaak dit in het gewone leven gebeurt. Ook in organisaties. Hoe vaak missen we dingen, die er wel zijn maar waarvan we geen vermoeden hebben. Hoe vaak nemen we geen genoegen met oppervlakkige waarnemingen. Hoe vaak missen we wat onze klanten van ons vinden, hoe vaak missen we wat onze medewerkers  denken over het bedrijf waarin ze werken. Hoe vaak denken we dat we het weten terwijl we eigenlijk niets weten. De uitkomsten van het medewerkersbetrokkenheidsonderzoek verrassen ons, terwijl de medewerkers  al lang zo denken en vanuit dat denken handelen. Professor Quy Huy van Insead schrijft  in een Insead publicatie over het belang van het herkennen van collectieve emotie voor leiders. Hij refereert aan de ondergang van Nokia die hij toeschrijft aan het volstrekt niet waarnemen van de collectieve emotie door de top van het bedrijf. Dat is hetzelfde als de berg niet zien.

Hoe zie je de berg?
De vraag is hoe zie je die berg dan wel.  Daar zijn een aantal methoden voor. Als je oude schilderijen bekijkt, zie je dat die bergen er zijn. Je weet dan wat je moet zoeken. Als het om leiderschap gaat is het belangrijk om te zorgen dat je artikelen en boeken over organisatie gedrag leest. Zo ntstaat er een beeld van wat je moet zoeken of waarnaar je moet zoeken. Vervolgens beschikt een goede leider over de competentie goede vragen stellen. Goede vragen zorgen ervoor dat de nevel verdwijnt en dat je echt kunt waarnemen wat er te zien is. Je eigen vooronderstellingen vergroten de nevel juist en zorgen ervoor dat je helemaal niets meer ziet. Leiderschap is weten waar je heen wilt en weten waar je nu bent. Met name voor dat laatste is het belangrijk de bergen goed waar te nemen. Je wordt dan bij je acties niet verrast door wat je niet hebt waargenomen. En, ook al zie je de bergen niet, ook al worden ze aan het oog onttrokken ze zijn er wel degelijk. Wat doe jij om ervoor te zorgen dat je de bergen onder ogen ziet? Als je hierover of over iets anders wilt doorpraten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl