Uit de pas lopen

We zijn getraind om in de pas te lopen, maar in een tijd vol nieuwe uitdagingen is het zaak ook eens uit de pas te gaan.

Het onderwijs in Nederland staat in het centrum van de belangstelling. Dat is geen wonder want over één ding is iedereen het wel eens, Nederland is afhankelijk van de kennis van haar bevolking. Daar wil ik overigens al direct een kanttekening bij maken. Het gaat niet om het bezitten van kennis maar om het gebruik ervan. Dat zijn niet dezelfde grootheden en het gebruiken of toepassen van kennis vraagt om andere vaardigheden dan het verwerven of het bezitten van kennis.

Als ik op de basisschool van mijn dochter kom valt het mij regelmatig op hoe de leerkrachten de kinderen in het gareel hebben. Ik vind het ook altijd heel knap om te zien hoe snel de juf in groep 1 het voor elkaar krijgt al die kinderen netjes in een kring te laten zitten, op hun beurt te laten wachten en netjes de rommel weer op te laten ruimen. Kinderen leren in de pas te lopen. Dat in de pas lopen gaat een hele schoolloopbaan door.

In de pubertijd levert dat vaak nog weer een hele strijd op. Kinderen doen dan nog eens een poging om uit de door de volwassenen opgelegde pas te komen. Die ruilen ze dan in voor de pas van leeftijdsgenoten, die vervolgens vaak nog dwingender kan zijn dan de pas die door de juffen en de meesters wordt opgelegd.

Op de universiteit zijn het vervolgens de studentenverenigingen, die een belangrijke bijdrage leveren aan het in de pas lopen.

Wij worden dus gedurende onze hele tijd goed getraind in het in de pas lopen. Dat gebeurt vooral door het kopiëren van het gedrag van anderen. Natuurlijk zo hier en daar wordt het ons ook uitgelegd maar het meeste leren we door na te doen wat we anderen zien doen.

We leven nu in een tijd van grote nieuwe uitdagingen, de Europese eenwording, de krachtige opkomst van nieuwe economieën, de vergrijzing en ga zo maar door. Die uitdagingen vragen om nieuwe antwoorden. Om nieuwe keuzes en onverwachte oplossingen. Het gaat daarbij om het toepassen van kennis en vooral om het vinden van wat Schumpeter al in 1911 “Neue Kombinationen”, nieuwe combinaties noemde. Schumpeter stelde dat daarvoor wilde ideeën nodig waren. Je moet ervoor uit de pas lopen in plaats van in de pas. Als je uit de pas loopt ontdek je die nieuwe combinaties en vind je antwoord op de uitdagingen waarvoor we ons nu gesteld zien.

Als je geleerd hebt om in de pas te lopen valt uit de pas lopen niet mee. Ook daar is oefening voor nodig. Militairen moeten leren om uit de pas te lopen als ze over een brug marcheren. Dat is moeilijk want als je eenmaal in de pas zit ben je er niet zomaar uit. Als je echter in de pas blijft op de brug dan heb je kans dat de hele brug instort en dus het is je geraden om dan uit de pas te gaan.

Hoe zorg jij in je leiding geven ervoor dat je medewerkers als het nodig is ook uit de pas kunnen lopen? Hoe zorg jij ervoor dat de kennis waarover je medewerkers beschikken ook echt wordt toegepast voor het vinden van nieuwe antwoorden op nieuwe uitdagingen?