Tussen twijfel en identiteit in Antwerpen

Vol verwachting reed ik afgelopen vrijdag 21 oktober naar Antwerpen om de eerste Leadership Gathering aldaar bij te wonen. De Gathering was georganiseerd door de Antwerp School of Management. Het werd een bijzondere Gathering en ik ben erg blij dat ik erbij was.

Identity and doubt
“About to talk leadership in turbulent times under a painting titled “Identity and doubt”. Not much left for me to say.” Dit twitterde Gianpiero Petriglieri na afloop van de Leader Gathering. En hij zei het toen hij net op het podium stond om zijn verhaal te vertellen voor de circa 300 mensen, die zich verzameld hadden in de grote zaal van het Koninklijk Athaneum in Antwerpen. Om eerlijk te zijn was het vooruitzicht Petriglieri in de levende lijve te kunnen ontmoeten, de kans om met hem in gesprek te gaan de belangrijkste drijfveer voor mij geweest om mij in te schrijven voor de Leader Gathering.

De mens als uitgangspunt
Maar in de weken ervoor hadden ook andere zaken mijn belangstelling gewekt, de manier waarop de Antwerp School of Management zich bezig houdt met leiderschap, althans wat ik daarvan lees bij mensen als Jesse Segers en Koen Marichal maakten mij ook steeds nieuwsgieriger. Niet een virtueel harnas waar je als leider in geperst wordt, maar ruimte en prikkels om te ontdekken hoe je in allerlei situaties effectief kun zijn. En de bijeenkomst in Antwerpen beantwoorde in dat opzicht geheel aan de verwachtingen.

Contrasten
Het was niet echt gemakkelijk om op de Franklin Rooseveltplaats te komen. Ik moest mijn weg zoeken door de wijk Borgerhout. Een kleurrijke wijk waarvan de straten vol zijn met mensen, die er niet uitzien als traditionele Belgen en dan sta je ineens voor het Koninklijk Atheneum. Lang geleden gebouwd onder het bewind van Napoleon en bedoeld als middelbare school. De plaats waar je tot waardig lid van de samenleving werd gevormd. Dat dit niet altijd lukte en dat juist dit tot prachtige waardevolle initiatieven voor de samenleving leidt werd geïllustreerd door de dichter en auteur Peter Holvoet Hanssen.

Elschot en Van Ostayen
Hij vertelde dat de internationaal bekende schrijvers Willem Elschot en Paul van Ostayen van deze school waren afgetrapt. Peter maakte in de gedichten die hij voordroeg ook gebruik van het werk van Van Ostayen. Peter deed zijn voordracht nadat Karin Heremans, de directeur van het Koninklijk Atheneum het spits had afgebeten. Ze vertelde over de geschiedenis van het Atheneum en hoe het Atheneum een belangrijke rol speelde in de Vlaamse emancipatie. Ze refereerde ook aan haar inspanningen om een bijdrage te leveren aan het voorkomen van radicalisering en ook op het Atheneum zijn zaken als identiteitsontwikkeling en ondernemerschap erg belangrijk.

leerlingen
Dat werd erg mooi zichtbaar aan het feit dat de organisatie van de Gathering geheel in handen lag van leerlingen van haar school en die deden dat voortreffelijk. Overal waar je in de war kon raken stond een leerling met een groene kokarde, die je hielp je weg te vinden.

Twijfel en identiteit
Ja, en toen kwam Gianpiero Petrigieri die de toon zette met zijn twijfel en identiteit. Hij vertelde zijn verhaal onder een schildering van Luc Tuymans met die titel. Hoewel hij professor is aan één van de befaamdste business schools ter wereld, Insead, kwam hij niet vertellen hoe het moest maar gaf hij eel dingen mee om over na te denken. Hij liet zien hoe centraal leiderschap staat in onze samenleving. Succes, maar ook falen schrijven we graag aan een leider toe. Wij lijken dan niet verantwoordelijk te zijn. We hebben moeite met het samen verantwoordelijk zijn.

Tegenstrijdig
Toch is dat van het allergrootste belang in deze tijd, waarin spanningen toenemen en de wereld erg complex is geworden. We geven in deze tijd ook ongelooflijk veel geld uit aan leiderschapsontwikkeling (145 biljoen dollar per jaar) maar dat leidt niet tot grote tevredenheid bij de aandeelhouders van bedrijven of bij de medewerkers. 86% van de buisness leaders en HR directeuren zegt niet te beschikken over een pijplijn met voldoende potentieel voor de leidinggevende posities. Dat is een ingewikkelde situatie, er is sprake van een leadership bubble. Er is sprake van een groot tekort en vooral van een niet op elkaar aangesloten zijn. Het gaat bij leiderschap steeds weer om de relatie tussen het zelf en anderen en in die relatie komen gebrek aan vertrouwen en gebrek aan betekenis naar voren.

Vertrouwen geven
Petrigieri stelt dat het bij leiderschap vooral gaat om het mensen vertrouwen geven. En consistent zijn is daar erg belangrijk in. Consistent zijn zorgt ervoor dat je vertrouwd wordt en dat mensen je als authentiek beleven.
En dat consistent zijn is erg lastig als er steeds weer andere dingen van een leider worden verwacht, schreef Petriglieri in de Harvard Business Review van 24 april 2012.
Na Gianpiero Petriglieri was er een zeer inspirerend optreden van Ish Ait Hamou, schrijver, verteller, danser, enz. Hij benadrukte dat je groeit in verschillen en liet dat prachtig zien in de dansbewegingen die hij samen met een partner tijdens zijn optreden liet zien.

Workshops
In de daarna door Petrigieri verzorgde workshop bracht hij ons terug naar de plaats waar we onze identiteit kunnen ontwikkelen. Dat is de plaats waar we ons veilig en niet bedreigd voelen. Iedereen kan wel zo’n plaats bedenken. En hij liet ons dat ook doen.
In de daarop volgende workshop van Anne Lemaire, hebben we geoefend met een werkvorm die reflectie ondersteund. Ze oefende met ons de Insight Dialogue (een methode, ontwikkeld door Gregory Kramer). Centraal daarin staat het luisteren. We mochten ons in groepjes van twee verdelen en om beurten elkaar vertellen wat voor ons de rode lijn was van de leader gathering. De luisteraar luisterde alleen, maakte geen opmerkingen en stelde geen vragen. Tot mijn verassing merkte ik het positieve effect. Hoe de stilte die ontstaat als je in eerste instantie uitgepraat bent ervoor zorgt dat een volgende laag in jezelf naar buiten komt. Het was een waardevolle oefening. Veel van de deelnemers hadden er grote moeite mee, ze zeiden dat ze bijna ontploften en dat ze er weinig aan hadden gehad. Ze wilden zo graag zeggen wat ze ervan vonden. Ik zie de oefening echter als zeer krachtig. Over de andere workshops hoorde ik ook positieve reacties, maar daar ben ik niet bij geweest dus kan ik er hier niets over schrijven.

Afsluiting
De Gathering werd afgesloten door de dichter Peter Holvoet Hansen en vervolgens door ondernemer Mario Fleurinck. Tenslotte was er een slotwoord van Professor Jesse Segers, die benadrukte hoe mensen elkaar nodig hebben en hoe belangrijk liefde voor elkaar daarin is. Vooral in deze tijden van grote tegenstellingen is dat essentieel.  Ik had onmiddellijk een associatie met Allen Mullaly, de voormalig CEO van Ford, die Ford door de crisis heen loodste en die benadrukte dat wij van onze dealers houden. We love them, zei Mullaly.
Wat ik jammer vond was dat de Gathering vooral bezocht werd door witte Belgen en een enkele Nederlander. Van de buren uit Borgerhout zag ik er niemand. Alleen tussen de Atheneum studenten en de mensen die voor het eten zorgden liepen mensen rond, die er niet als tradtionele Belg uitzagen.
Als je meer wilt weten over de Leadership Gathering kun je daar over lezen in het mooie verslag van één van de initiatiefnemers, Koen Marichal. Ik ben blij dat ik er was.