Sturen op prestaties

Met elkaar in gesprek gaan is een voorwaarde voor prestatiesturing

Sturen op prestaties
Regelmatig kom ik op internet weer een discussie tegen over prestatiebeloning in de zorg. Er zijn mensen die vinden dat je buiten een beursgenoteerd bedrijf niet op prestaties kunt sturen. Dan gaat het om de inspanning. Er zijn  mensen die targets opleggen en er op af willen rekenen.En, je hoort ook steeds weer de excuses als afspraken niet zijn nagekomen. Het zijn allemaal kanten van het gegeven dat we het moeilijk vinden om op prestaties te sturen en dat er veel misverstanden bestaan over het sturen op prestaties.

Doelen
Prof. A.C.J De Leeuw (1982) maakt heel helder dat je zonder doel niet kunt sturen. Dat is één van de meest fundamentele principes van de besturingstheorie. Hoe kan je nu iets doen als je niet weet wat je wilt bereiken? In het gewone leven zullen weinig mensen moeite hebben met die gedachte. Als je op vakantie gaat dan blijf je niet in rondjes om je woonplaats heen rijden. Dan kom je er nooit. Toch lijkt het er weleens op of we in ons werk of in onze organisaties wel rondjes rijden. We bewegen dan wel maar we komen nergens.

Hoe formuleer je?
Het is ons dus in de basis wel duidelijk dat het hebben van een doel belangrijk is. In het gewone leven is dat doel niet altijd gemakkelijk te formuleren. Zelf sta ik regelmatig met mijn mond vol tanden als men mij vraagt waar ik heen ga op vakantie. Ik zeg dan dat ik dat niet weet. Maar eigenlijk is dat niet het goede antwoord. Ik weet wel waar ik heen ga, maar ik weet dat niet in de vorm van de naam van een land of van een plaats. Maar ik weet wel dat ik ergens heenga waar ik van de natuur kan genieten. Waar het niet regent, waar ik geen jas aan hoef, waar ik kan kamperen, waar ik met de auto heen kan, waar iets voor mijn dochter is en waar het boodschappen doen betaalbaar is. Ik weet dus eigenlijk wel heel veel over waar ik heen wil. Het heeft alleen één maand voor ik weg ga nog geen naam. Ik kan het echter wel beschrijven en nu, na de vakantie, kan ik ook vast stellen dat ik er geweest ben.

Gesprekken
Het benoemen van een plaatsnaam is makkelijker dan het geven van zo’n uitgebreide omschrijving van het doel. Dat speelt ons in ons werk ook parten. In de zorg, in het onderwijs kun je goed een doel hebben, dat doel ziet er echter niet uit als een rendement van € 100.000,=. Dat doel kan bijvoorbeeld zijn dat kinderen hun capaciteiten zo goed mogelijk gaan benutten. De vraag komt dan gelijk “Maar hoe meet je dat dan?” Nou, dat meet je door te weten over welke capaciteiten een kind de beschikking heeft. Daar kan je een toets voor doen, maar je kunt ook goed kijken en met een kind in gesprek gaan om dat te ontdekken. Dat is misschien wel lastig maar het kan best. Je kunt dan ook gelijk met het kind samen vaststellen wat nu de beste doelen zijn om aan te werken en welke realistische prestaties daaraan gekoppeld kunnen worden. Ook in de zorg kan je voor zo’n benadering kiezen dan heb je met de overeengekomen prestaties een mooi doel om samen op te sturen.

Gedeeld leiderschap
Dat samen sturen is heel belangrijk. Dat betekent dat mensen zelf aan de slag kunnen en dat ze niet op hun volgende opdracht hoeven wachten. Er ontstaat dan gedeeld leiderschap over wat er in de organisatie moet gebeuren.
Het is duidelijk dat er hier sprake is van met elkaar in gesprek gaan. Dat gesprek is belangrijk omdat je daarmee overeenstemming over de te bereiken prestaties kunt bereiken. Omdat je samen een gedeelde visie op de toekomst in voor een ieder realistische prestaties kunt vertalen.

De A en de R
De A en de R uit SMART krijgen zo vorm. Als je targets oplegt is daar geen sprake van, dan weet je niet hoe het met die A en die R zit. Dan kun je iemand overvragen maar net zo goed teveel leegloop organiseren. Het gesprek is dus van cruciaal belang. Vaak hoor ik als tegenwerping dat er over het resultaat geen afspraken te maken zijn: “Er zijn zoveel mogelijkheden tot verstoring, er valt echt niets te zeggen over het resultaat”. Als je dan de suggestie doet dat het over een jaar klaar, is dan is de reactie: “Nee, zo lang duurt het niet”en als je morgen suggereert dan worden de handen wanhopig ten hemel geheven. Als je zo met elkaar even doorzoekt kom je vaak toch tot heel handige en praktische resultaat afspraken. Bijvoorbeeld dat er over drie weken een proefversie klaar ligt en dat er op tijd gemeld wordt wanneer er een kink in de kabel gaat komen.

Coachend leiding geven
Het maken van resultaatafspraken is onontkoombaar als je een bedrijf of een organisatie op koers wil houden. Het lukt echter alleen maar goed als je met elkaar in gesprek gaat om samen te ontdekken welke stappen er op de goede weg te zetten zijn. Coachend leidinggeven is een stijl die daar zeer effectief bij is.