Selectie of interactie

Selectie is belangrijk in ons leven. We willen de beste medewerker en de beste manager. We besteden veel aandacht aan het zoekproces. Ook op de TV worden we doodgegooid met programma’s waarin gezocht wordt naar de beste zangers en zangeressen, de beste dansers en de vorige week werd de award voor het beste familiebedrijf uitgereikt. In 2012 was ik betrokken bij de beste retailketen van Nederland en tegenwoordig kom ik regelmatig op een excellente school. Het zoeken naar wie de beste is gaat gemakkelijk ten koste van het gewone waar we het in ons leven mee te doen hebben. Als je goed om kunt gaan met het gewone dan bereik je de beste resultaten. De excellente school bewijst dat. Wat doe jij met het gewone?

Klein duimpje
Voor de voetballiefhebbers was afgelopen zondag een bijzondere dag. Provincieclub PEC Zwolle versloeg het grote Ajax in de finale van het zogenaamde bekertoernooi. Klein duimpje versloeg de reus.. Er waren geen woorden voor. In de krant kon je zelfs lezen dat deze overwinning in de Nederlandse geschiedenisboeken terecht zal komen naast de slag bij Nieuwpoort. Voor hen die het vergeten zijn, daar werd het op 2 juli 1600 een groot Spaans leger verslagen door prins Maurits. Zijn uiteindelijke missie, het veroveren van de stad Duinkerken in Noord Frankrijk, mislukte trouwens. Na de overwinning bij Nieuwpoort zette hij zijn tocht niet voort.

Tekortkoming
Ooit kreeg ik van een vriendin een tegeltje met daarop de wijsheid, ”Aan hardlopen heeft men niets, men moet op tijd vertrekken “. Het tegeltje was bedoeld mij op een grappige manier te wijzen op mijn tekortkomingen als het gaat om plannen. Dat ik daar niet goed in was speelde mij de hele middelbare school al parten. Regelmatig had ik mijn huiswerk niet af: vergeten, of ik had het verkeerde huiswerk gemaakt, ik maakte er een rommeltje van. Op mijn huwelijksdag zaten de gasten al in de auto voor het huis  terwijl ik het huis voor de zoveelste keer doorzocht om mijn nieuwe schoenen te vinden. Ik ontdekte ze gelukkig uiteindelijk in de vensterbak. Daar had ik natuurlijk niet gekeken. Ik had op de grond gezocht. Ik heb zo mijn tekorten, ik ben maar een gewoon mens.

Gewone mensen
De meeste mensen om ons heen zijn gewone mensen. En daar hebben wij het mee te doen, of daar kunnen we het maar het beste mee doen. Vaak willen we het liever niet doen met die gewone mensen. We zijn gewend om op zoek te gaan naar de besten. Naar de mensen die vanzelf alles goed doen. Mensen die geen steken laten vallen, die weten wat ze doen moeten en zonder fouten werken. Veel van wat we doen is erop gericht de beste mensen te vinden. Van Darwin leerden we wat natuurlijke selectie is. En de econoom Herbert Spencer bedacht de term survival of the fittest nadat hij kennis gemaakt had met Darwins theorieën. Spencer uitte zijn zorg dat de wereld uiteindelijk gedomineerd zou worden door een klasse van rijke mensen en dat de zwakkeren het onderspit zouden delven. Hij zag daar een rol voor de overheid. In onze tijd wordt survival of the fittest vaak gezien als het recht van de sterkste, de sterksten en besten komen bovendrijven. In de tijd van Spencer, het einde van de 19e eeuw, werd survival of the fittest vooral gezien als het je het beste kunnen aanpassen. Het is grappig om te zien dat in onze tijd die betekenis weer actueel wordt. In de economie wordt het vermogen tot aanpassen genoemd als de belangrijkste manier om je rol te blijven spelen in een snel veranderende competitieve markt.

Alleen de besten
Managers willen graag de beste mensen en mensen op de werkvloer willen graag de beste managers. Voetbalclubs willen de beste spelers en spelers willen de beste trainers. We steken veel tijd in het uitvinden wie de beste is. Vooral als het gaat om mensen die voor ons werken gaat het erom dat we de beste willen hebben. Daarom is het zo leuk als PEC Zwolle wint van Ajax. Als je kijkt naar de hoeveelheid geld, die wordt uitgegeven aan de spelers en als je kijk hoeveel geld er wordt uitgegeven aan het selectieapparaat, dan wint Ajax van PEC Zwolle. Maar ditmaal klopte de rekensom niet. De coach van Ajax heeft een hoger jaarinkomen dan de coach van PEC Zwolle en toch verliest hij. Als het om één zo’n wedstrijd gaat rollen er nog geen koppen, maar regelmatig concluderen we dat er mensen vervangen moeten worden. Er moeten betere mensen komen. Dat gebeurt met directeuren, boekhouders en postbodes. Er zijn allerlei bedrijven, die hun diensten aanbieden bij het vinden van de beste mensen. We hebben tests, assessments, assignments en nog veel meer methoden om de besten te vinden en als we ze hebben valt het toch weer tegen.

Interactie
Waar we tegen aanlopen is dat je met mensen om moet gaan. Er is interactie tussen mensen, we hebben het ook wel over chemie of een klik. Als de chemie er niet is, als er geen klik is dan wordt het niets. Hoe goed iemand ook is , dan wordt hij of zij weer aan de kant gezet om te worden vervangen door een ander. Vaak zijn dat processen die veel geld kosten. Het selecteren en werven van mensen is duur, het afscheid nemen van menen kost vaak ook veel geld. Daarom protesteren we graag tegen de complexiteit en de kosten van de processen om afscheid van mensen te nemen in Nederland. Een lastig UWV, een lastige kantonrechter maken het ons moeilijk om mensen snel om te wisselen voor betere mensen.

Ga het aan
We hebben altijd te maken met lastige mensen en dat los je niet op door beter te selecteren of sneller afscheid te nemen. Daniel Ofman laat ons met zijn model van kernkwaliteiten zien hoe kwaliteiten van mensen vaak een keerzijde hebben. Bij elke kwaliteit hoort een valkuil. Waar het in organisaties vooral omgaat is dat je daar goed mee om kunt gaan. Dat je ook om kunt gaan met je eigen valkuil en dat je leert om te gaan met jouw interactie met mensen en de onderlinge interactie van de mensen met wie je werkt. Dat kun je leren door een training te volgen of door je te laten coachen. Je kunt het echter vooral leren door het te doen. Door niet weg te lopen voor lastige situaties, door lastige situaties niet aan anderen (PZ) over te dragen, maar door er zelf mee om te gaan. Het is net als in een liefdesrelatie. Als je verliefd wordt is alles geweldig, maar na een tijdje ontdek je dat die ander ook valkuilen heeft. De was slingert rond, er wordt op de meest onmogelijke tijden naar de stofzuiger gegrepen. Is het dan tijd om van partner te wisselen? Ga je dan op zoek naar een betere? Of ga je werken aan de relatie? Leer je met elkaar om te gaan? En doe je dat zelf of laat je het aan iemand anders over? Dat doe je natuurlijk zelf, anders werkt het niet. En zo gaan dingen vaak stap voor stap beter, je loopt deuken op maar je wordt steeds vaardiger, je leert beter begrijpen. Dat is een proces dat nodig is. Soms heb ik daarom medelijden met leidinggevenden die in een  gespreid bedje komen. Een interimmer heeft dan eerst orde op zaken gesteld. De lastige mensen zijn weg of in het gelid gezet. Die aanpak ontneemt je de kans om te leren hoe je om moet gaan met al die gewone mensen die onze samenleving vormen. Ron Jans, de trainer van PEC Zwolle, slaagde erin om met gewone voetballers een grote titel in de wacht te slepen. Zijn tijd is niet gaan zitten in het selecteren maar in het interacteren met de spelers en de mensen om hen heen.
Hoeveel energie heb jij daar al in gestoken?