Publieke waarde en excellent leiderschap

Als het om waarde gaat hebben we in de praktijk de gewoonte om snel aan euro’s te denken. Ook bij de overheid gaat het heel vaak over geld. Er wordt gezegd dat er geen budget voor is. Of we lossen een probleem op door er budget voor beschikbaar te stellen. Publieke waarde gaat echter over meer dan geld en in het scheppen van die waarde speelt de manager een sleutelrol

Relatiedag
Met enige regelmaat organiseren wij, het Centrum voor Excellent leiderschap een dag waarbij we onze relaties  en andere belangstellenden uitnodigen om met ons van gedachten te wisselen over een bepaald onderwerp. Het is de bedoeling van zo’n dag dat we met elkaar iets leren in relatie tot dat onderwerp, dat deelnemers kennis kunnen maken met wie wij zijn en wat wij doen en dat de deelnemers ook elkaar wat beter leren kennen. Een beetje netwerken dus. Binnenkort organiseren we weer zo’n relatie dag. Het thema is ditmaal publieke waarde en samen met Robert Borkes, lector Goed Openbaar Bestuur, gaan we een relatie leggen tussen publieke waarde en excellent leiderschap.

Waarde
Waarde is een begrip wat we veel tegenkomen in onze samenleving en waarde wordt vaak geassocieerd met economische waarde.  Die economische waarde wordt dan vaak nog weer versmalt naar aandeelhouderswaarde. Als we het over resultaten hebben dan lijkt het alleen nog maar te gaan over financiële resultaten. Er wordt gestuurd op financiële resultaten. Zo blijkt mij als ik aan een manager bij een gemeente vraag hoe het gaat met de decentralisaties, dat het antwoord vaak is dat er nu geld wordt overgehouden. Het antwoord zegt niets over hoe de burgers de decentralisaties ervaren. Desgevraagd weten de managers dat vaak ook niet. Ze weten wel dat er nog niet veel geklaagd wordt in de gemeenteraad en dat hun gemeente de krant nog niet heeft gehaald met een schrijnend geval. Want dat is de andere kant van de medaille. In de pers en ook in de landelijke politiek wordt veel geklaagd over te weinig geld voor zorg en een slechte coördinatie tussen betrokken instanties. Het begrip waarde is sterk onder de aandacht gebracht door de befaamde managementgoeroe Michael Porter. Porter heeft het over waardeketen en over de vraag hoe in die ketens economische waarde wordt opgebouwd. Ketens zijn opgebouwd uit schakels, die allemaal iets doen met een product of een dienst. Van grondstof, idee of plan tot uiteindelijk een product of een dienst voor een afnemer of een groep afnemers. Als het goed gaat wordt in elke schakel waarde toegevoegd. Als het slecht gaat wordt er zelfs waarde afgebroken. Aanvankelijk was Porter vooral gericht op shareholders value maar in 2011 heeft Porter het begrip waarde uitgebreid naar andere waarden in de samenleving. Hierbij komen zaken als duurzaamheid en verantwoord omgaan met milieu en dergelijke om de hoek kijken. Daarmee sluit Porter aan op het denken van iemand die geprobeerd heeft om het model van Porter te vertalen naar de publieke sector. Want in de publieke sector gaat het niet om aandeelhouders maar om de burger. Mark Moore, net als Porter hoogleraar aan Harvard ontwikkelde een model om te werken met publieke waarde. Het gaat Moore om de vraag hoe zorg je ervoor dat de burger zich goed bediend voelt door z’n overheid en de daaraan verbonden organisaties. Daartoe ontwikkelde Moore de strategische driehoek met Publieke waarde doelen, operationele competenties en legitimatie van de omgeving als de die hoeken positioneert. Het gaat erom dat die drie hoeken steeds in een goede relatie met elkaar staan. De overheid kan niet alles, het is niet u vraagt en wij draaien en het is ook niet alleen maar zuinig omgaan met belastinggeld. Het gaat steeds om keuzes waarbij deze drie factoren in samenhang afgewogen moeten worden. En wie doet dat? Dat doet de man of vrouw in het midden de manager bij de gemeente of de directeur van de school of de commissaris van politie of de directeur van het ziekenhuis. En hier komen we bij excellent leiderschap terecht. Excellent leiderschap is een voorwaarde voor het scheppen van publieke waarde. Het betekent ook dat er verbinding moet zijn tussen organisatie en publiek. Dat vraagt op haar beurt om betrokken ambtenaren, onderwijzers, politieagenten en verpleegkundigen. En die betrokkenheid kan alleen maar gerealiseerd worden door managers, die op een coachende manier leiding geven.
Robert Borkes doet onderzoek naar de factoren, die ervoor zorgen dat publieke waarde wordt gecreëerd. Een excellente organisatie, waar excellent leiderschap een onderdeel van is komen door zijn onderzoek in beeld. Als je het de moeite waard vindt erover mee te praten, schrijf je dan in voor onze relatiedag op 24 februari a.s.