Prestatie of afkomst

Coachend leiderschap creëert dynamiek door verschillen met elkaar te verbinden

Afkomst of prestatie
De vijfde dimensie die door Trompenaars cs onderscheiden wordt is de dimensie met achievement, bereikte prestaties aan de ene en ascription aan de andere kant. Verwerf je een positie omdat je er hard voor hebt geknokt of krijg je een positie omdat je ervoor geboren bent. Word je beoordeeld op wat je doet of op basis van wie je bent. De Verenigde Staten hebben een cultuur waarin de gedachte dat je van een dubbeltje een kwartje kunt worden, erg belangrijk is. Wij hebben daar in Nederland ook lang met verlangen naar gekeken. Het is in dat verband boeiend om e bedenken dat de zo ter discussie staande Cito-toets ooit werd ingevoerd om ervoor te zorgen dat in Nederland de dubbeltjes ook kwartjes konden worden. Voor de invoering van de CITO toets waren het vooral de kinderen van de gegoede burgerij die de toegang naar goed middelbaar onderwijs en de universiteiten kregen. Als je vader in een fabriek werkte ging je naar de ambachtschool en werkte jij later ook in de fabriek. Dat is de andere kant van deze dimensie van Trompenaars cs. Als je als dubbeltje geboren wordt dan blijf je ook een dubbeltje.

Verschuivingen
In Nederland hebben we in de afgelopen 50 jaar een enorme verschuiving gezien. Mede door de CITO toets is de toegang tot goed middelbaar onderwijs veel groter geworden. Je krijgt nu toegang op
Aan de andere kant volgt Willem Alexander binnenkort gewoon z’n moeder op. Na een jarenlange voorbereiding hebben zijn moeder en wellicht ook anderen hem gewogen en zwaar genoeg bevonden voor de troon.
Trompenaars cs noemen individuen die topprestaties leveren en een sterke drang om weer nieuwe prestaties te leveren als de voordelen van zo’n op achievement gerichte cultuur aan de ander kant heeft de toekenningkant ook voordelen. Die zorgt voor voorspelbaarheid en stabiliteit. De negatieve kanten zijn bij de op achievement gerichte cultuur dat resultaten uit het verleden niet tellen. Je kunt snel omhoog stijgen en net zo hard weer naar beneden vallen. Denk maar aan de heer Rijkman Groenink of de heer Sjoerd van Keulen. Er is in een op achievement gericht cultuur volgens Trompenaars cs weinig ruimte voor leren. De opvolger mag dezelfde fouten opnieuw maken. In de toekenninggerichte cultuur is dat niet zo. Daar worden als het goed is mensen lang op hun positie voorbereid, daar is leren wel degelijk aan de orde en voel je de verplichting op je schouders om de verwachtingen waar te maken. Dat is als het goed is want als het niet goed is ga je op de automatische piloot, denk je dat het vanzelf we goed komt. Je voelt je beschermd door je afkomt en creëert een strakke rigide hiërarchie om je heen. Een gevaar van dit uiteinde van deze dimensie is ook dat nepotisme een kans krijgt. In Indonesië waar men bewust voor een republiek koos bij de onafhankelijkheid zie je nu regelmatig kinderen van voormalige machthebbers op topposities opduiken. Een Indonesische econoom, Kwik Gian Gie noemde ze “anak ingusan” kinderen met een snotneus. Ze nemen belangrijke posities in, doen grote uitspraken maar zijn volstrekt ongeloofwaardig. Alleen hun vrienden en familie juichen ze toe.

Voorgrond achtergrond
Het is bij deze dimensie goed zichtbaar dat het hier om voorgrond en achtergrond gaat. Beide uiteinden van deze dimensie zijn aan de orde. De ene keer komt de ene kant meer op de voorgrond de ander keer de andere kant van de dimensie.
Met coachend leiderschap kun je beide kanten met elkaar verbinden. Je kunt gebruik maken van de dynamiek die tussen beide posities kan ontstaan. Een dynamiek, niet gericht op elkaar afbreken maar op het steeds weer meenemen van de positieve dingen. Het is daarvoor nodig om de buitenste lagen weg te pellen en steeds weer teug te gaan naar de kern. Een toekomst visie delen en steeds weer zoeken welke bijdrage geleverd kan worden om daar stappen in te zetten. Vragen stellen is een essentiële voorwaarde om bij de kern te komen en met afspraken zet je stappen voorwaarts.
Het is de moeite waard je daarin te bekwamen