Overtuigen of luisteren?

Een van mijn dochters confronteerde mij dit weekend met mijn drammerigheid. Als ik vind dat ik gelijk heb, probeer ik anderen daarvan te overtuigen. De reactie van mijn dochter maakte mij duidelijk dat ik het tegenovergestelde bereik als ik in die modus terecht kom. Maar wat dan?

Fijn
Het is altijd fijn als een van mijn dochters op bezoek komt. Op de jongste na hebben ze hun eigen leven, hun eigen gezin en zijn ze actief met de dingen die zij belangrijk vinden. Maar het is heerlijk als ze langs komen. Fijn om over van alles en nog wat met ze te praten, te luisteren naar hun verhalen en te horen waar ze mee bezig zijn. Eergisteren, zaterdag was het weer zover. Er was een prachtig onderwerp, mijn dochter heeft Engelse taal en letterkunde gestudeerd en vond net als ik van alles over Brexit. Het gesprek was zeer geanimeerd. We spraken zoals gewoonlijk ook over het onderwijs. Mijn dochter werkt in het onderwijs en ik vind er van alles van. We hadden samen boodschappen gedaan en liepen terug naar huis om samen te gaan koken.

Schrik
En ik schrok toen mijn dochter, voor mij onverwacht, met een boze toon reageerde op wat ik zei. “Je moet niet zo negatief doen”, zei ze. “Ik kom op heel veel scholen en ik kom bij die scholen heel veel enthousiaste en betrokken leerkrachten tegen”. “En, neem van mij aan, het onderwijs is ontzettend moeilijk”.”Jij praat er veel te makkelijk over”. Ik schrok van die reactie, daar had ik niet op gerekend en het was ook niet mijn bedoeling geweest om zo’n negatief beeld van het onderwijs te schetsen. Ik herhaalde nog een keer dat het op de excellente school in Helmond wel lukt om onderwijs aan te bieden, waarbij ouders, kinderen, leerkrachten en de overheid een goed gevoel hebben. En dat terwijl voor die school de omstandigheden echt niet beter zijn dan die voor andere scholen.

Overtuigen
Toen ik zo praatte werd ik me er ineens heel erg van bewust dat ik aan het overtuigen was. Ik was mijn standpunt aan het herhalen, ik probeerde het kracht bij te zetten. Ik wilde dat mijn dochter mijn standpunt deelde. Ik vond dat ik gelijk had. Maar het drong ook heel diep tot mij door dat ik nu precies datgene deed wat ervoor zorgt dat mensen zich dieper ingraven in hun gedachten en ideeën. Gelukkig zorgde dit bewustzijn ervoor dat ik stopte met nog meer argumenten voor mijn gelijk aandragen, we liepen even zwijgend verder en we pikten een ander onderwerp op.

Terug bij het onderwerp
Even later kwam mijn dochter uit zichzelf weer op het onderwerp terug. Het was haar opgevallen dat het niet goed gaan van dingen op een school vaak hele kleine oorzaken had. En een bestuurder had daar heel veel invloed op. Een bestuurder kon met een kleine opmerking een leerkracht stimuleren om iets op te pakken maar net zo’n kleine opmerking een leerkracht volledig ontmoedigen. Zo raakten we toch weer in gesprek over ons onderwerp en ik waakte er zorgvuldig voor om niet in de overtuigingsmodus te schieten maar al mijn aandacht te richten op wat mijn dochter met mij wilde delen. De stemming was weer opperbest toen ik mijn dochter ’s avond wegbracht naar haar plaats van bestemming.

Verder denken
Het denken stopte echter niet. Een van de dingen die er in mij opkwam is dat we in het onderwijs, maar niet alleen daar, bijna altijd bezig zijn met zaken, die anderen bedacht hebben, een systeem, een methode, een opvatting. En onze aandacht gaat zich dan automatisch daarop richten. Die richt zich niet langer op de mensen, met wie we in gesprek zijn. Ouders, kinderen, collega’s zien we alleen nog maar door het venster van een idee, een methode, een aanpak of een overtuiging.

Het gaat om mensen
Op de excellente school in Helmond is dat echt anders daar gaat het echt om de kinderen.  Heel anders dan op de Jenaplanschool, waar ooit twee van mijn dochters onderwijs volgden. Daar ging het om het Jenaplan. Dat werd duidelijk bij elk gesprek en bij elke ouderavond. En waar ging het om in het gesprek tussen mij en mijn dochter? Tot mijn schande moet ik bekennen dat het ging om mijn gelijk, het ging niet om mijn dochter en om de dingen, die zij belangrijk vindt. Ik ben mijn dochter dankbaar dat ze liet merken dat mijn drammerigheid in ons gesprek voor haar niet prettig was. Ik zal er nog wel eens vaker aan herinnerd moeten worden. Maar dit is opnieuw een stimulans om  te blijven beginnen met wat de ander bedoeld of wil zeggen.