Netwerkorganisatie

Met een gezamenlijk toekomstbeeld en goede afspraken is een netwerkorganisatie erg effectief

Los gekoppeld
Laatst heb ik iets geschreven over de moed om verantwoordelijkheid te nemen. Het ging over de vierhonderd edelen, die in 1566, in Brussel, opkwamen voor vrijheid van meningsuiting. Ze deden dat bij Margaretha van Parma. Margaretha van Parma was door Phillips II, de koning van het rijk waar de zon nooit onderging. Een verbazingwekkende confrontatie. Verbazingwekkend omdat de partijen die hier tegenover elkaar stonden volkomen ongelijkwaardig waren. Aan de ene kant 400 edelen, die door een onderlinge afspraak en een sterke gezamenlijke wens met elkaar verbonden waren. Die 400 edelen hadden een beperkte macht en beperkte middelen. Zij waren elk de baas over grondgebiedjes, vaak niet groter dan een stad of een streek. Aan de andere kant stond de vertegenwoordiger van dat machtige, strak centraal gestuurde rijk. In die tijd het machtigste rijk ter aarde.
De vertegenwoordigers van dat machtige rijk reageerden ook met grote minachting op de stoet lopende edelen. “Het zijn maar geuzen” (bedelaars). Die eerste reactie werd gevolgd door een krachtig ingrijpen waarbij in de Nederlanden dood en verderf werd gezaaid.

Netwerk vs centrale macht
Toch blijkt een paar jaar later dat de netwerkorganisatie van de edelen, of van de geuzen, veel sterker is dan dat grote centraal gestuurde rijk waar de zon nooit onderging. En uiteindelijk weet de netwerkorganisatie haar macht zo uit te breiden dat in haar invloedssfeer de zon nooit meer onder gaat.
Een confrontatie dus tussen twee organisatiemodellen waarbij het model met de centrale macht en besluitvorming het onderspit delft tegen het model met een veel meer gedecentraliseerde macht en besluitvorming. Het decentrale netwerkmodel, blijkt veel vitaler en dynamischer dan het centrale model.
Aan de ene kant de Armada (1588), een onoverwinnelijke vloot waarmee Engeland veroverd zal worden. Een vloot die jammerlijk vernietigd wordt doordat in het geheel geen rekening was gehouden met de tegenstander en de elementen. Aan de andere kant Piet Hein, die ook al weer door het veronachtzamen van informatie aan Spaanse kant, maar ook vrij van opdrachten en bevelen, voor een enorm bedrag aan zilver buitmaakte.

Populair
De netwerkorganisatie is weer populair in onze tijd. De snelle ontwikkeling van informatietechnologie en social media leiden tot initiatieven als Het Nieuwe Werken.
De geschiedenis laat ons zien hoe effectief een netwerk organisatie kan zijn. Een belangrijke manier om die effectiviteit tot stand te brengen is het gedeelde toekomstbeeld, of de gedeelde visie. Op basis daarvan worden dan onderlinge afspraken gemaakt. Afspraken zijn geen opdrachten en het is bijzonder belangrijk je daar bewust van te zijn. Als je kijkt naar de werkwijze van de edelen die naar Margaretha van Parma liepen, dan zie je dat daar een zeer intensieve communicatie aan vooraf gaat. Er worden steeds weer afspraken gemaakt. Ook in de periode die daarop volgt staat het bol van de afspraken. Communicatie is daar dus een zeer belangrijk stuurmiddel. Dat ontbrak voortdurend aan de kant van het rijk waar de zon niet onderging. Daar waren het opdrachten. Men dacht in Madrid alwetend te zijn.
Ook in onze tijd kan een netwerkorganisatie zeer succesvol zijn, maar alleen als je een gezamenlijk toekomstbeeld weet neer te zetten en als je stuurt met afspraken, in plaats van opdrachten.