Moed

Leiderschap wordt zichtbaar in de moed om verantwoordelijkheid te nemen

Verantwoordelijkheid nemen
Als het om leiderschap gaat kun je heel veel dingen leren. Je kunt je vaardigheden vergroten. Je kunt je inzichten vermeerderen. Je kunt beter leren onderscheiden. Je kunt leren al je onbewuste verwerkingscapaciteit beter in te schakelen. Kortom er is van alles wat je kunt verbeteren en wat je krachtiger kunt maken.
Er is echter iets van totaal andere orde, een absolute voorwaarde, namelijk verantwoordelijkheid nemen. Voor het nemen van verantwoordelijkheid is moed nodig. Verantwoordelijkheid is niet roepen wat anderen moeten doen of anderen vanuit een veilige positie vertellen wat ze fout doen. Verantwoordelijkheid nemen is je nek uit steken, er gaan staan als dat nodig is. Een risico nemen, het risico afgewezen te worden, het risico dat je het fout ziet, het risico dat je verliest.

Kwetsbaar
Verantwoordelijkheid nemen en risico’s lopen is aan de andere kant niet hetzelfde als roekeloos zijn. Het is wat anders dan in het casino aan een kansspel deelnemen. Dan neem je risico’s als gevlog van verantwoordelijkheid.
Uit onderzoek blijkt dat mensen ontzag hebben voor artsen, voor rechters en voor andere mensen, die beroepshalve verantwoordelijkheid moeten nemen. Mensen hebben daar respect voor en kennen mensen die dat doen ook leiderschapskwaliteiten toe.
Hendrik van Brederode, die een grote rol heeft gespeeld in de vaderlandse politiek, nam zijn verantwoordelijkheid. Hij leidt in april 1566 het verbond der Edelen dat een smeekschrift aan Margareta van Parma aanbiedt in Brussel. Brederode liep achteraan de stoet van 400 ongewapende edelen en voerde het woord. De edelen vroegen om verzachting van de wrede onderdrukking van andersdenkenden, die door de Spaanse koning Phillips II was ingezet. Brederode gaf zich bloot en als je het smeekschrift eens leest zie je hoe waardig dat gebeurde. De edelen droegen geen wapens tijdens de tocht door Brussel. Ze stelden zich kwetsbaar op.

Niet calculerend
Als ik de gebeurtenissen uit die dagen nog eens herlees raak ik onder de indruk van de manier waarop Hendrik van Brederode en met hem 400 anderen waaronder Lodewijk van Nassau en de bekende graven van Egmont en Hoorne hun verantwoordelijkheid namen. Een verantwoordelijkheid waarvan de basis in hun persoonlijke waarden lag. Hun persoonlijke waarden lieten hun geen andere keuze dan verantwoordelijkheid nemen. Het waren geen calculerende managers.
Mijn vader vertelde mij hoe lang het, in WO II,duurde voor hij aan het verzet ging deelnemen. Hoe dat eigenlijk niet eens een heldere beslissing was geweest. Achteraf vond hij dat hij veel te lang had toegekeken en had gedacht dat het niet zijn verantwoordelijkheid was. Toen zijn oude schoolmeester hem in het geheim kwam vragen te helpen met een onderduiker kon hij echter alleen maar ja zeggen. Niet omdat hij flink was, niet omdat hij dapper was maar omdat hij van binnen werd gedwongen om verantwoordelijkheid te nemen. En zo kwam van het één het ander en moest hij zelf ook onderduiken.

Waarden
Hoe zit dat bij ons, met verantwoordelijkheid nemen, met leiderschap tonen. Wat zijn de waarden waardoor wij gestuurd worden. Of kennen we die niet eens en zijn we vooral calculerende managers, steeds berekenend wat onze kansen zijn om aan de top terecht te komen of in elk geval het risico te mijden om van de huidige positie af te vallen.
Met Hendrik van Brederode is het niet goed afgelopen, hij stierf vrij onverwacht in ballingschap in Duitsland, waar hij naartoe gevlucht was. Lodewijk van Nassau sneuvelde op de Mokerheide en de graven van Egmont en Hoorne werden op 5 juni 1568 onthoofd in Brussel. Hun actie, die in gedeeld leiderschap ontstond en werd uitgevoerd vormt echter het fundament onder onze Gouden Eeuw en onder het vrije, tolerante en welvarende Nederland, waarin wij nu nog leven.