De weg naar meesterschap

Leiding geven is een set aan vaardigheden, die je leert door het veel te doen en er regelmatig met anderen op terug te kijken.

Handboek
Er zijn boekjes waarin je kunt lezen hoe je een goede leider of een goede manager wordt. Soms wekt zo’n boekje de indruk dat je op een regenachtige zondagmiddag de grote stap voorwaarts zult zetten. Als je het boekje sluit op bladzijde 88 of zoiets heb je de kneepjes van het vak onder de knie. Dat doet mij denken aan een boekje wat ik laatst aan mijn voetballende dochter gaf. Een boekje met alle schijnbewegingen. Inmiddels kent ze er al een heleboel. Ze kan ze zelfs beschrijven, alleen op het veld lukt het nog niet zo. Wat we dan nog over het hoofd zien is, dat het niet alleen maar gaat om het onder de knie krijgen van de schijnbeweging. Het gaat ook nog om de passende situatie voor het toepassen van de schijnbeweging. Zo zit het ook met leidinggeven en daarom krijgen wij vaak de vraag, ik heb alles al geprobeerd en het lukt niet. De conclusie is dan dat we hier met een slechte medewerker te maken hebben. Hij reageert namelijk niet goed op onze interventies.

Doen
Het is belangrijk om als leidinggevende een hele set aan interventies voorhanden te hebben. Het is daarnaast noodzakelijk om een goede inschatting te maken van de situatie zodat je weet welke interventie, of welke combinatie aan interventies, je op welk moment inzet.
Dat leer je niet uit een boekje en je leert het ook niet door het kijken van filmpjes op youtube. Dat leer je door het te doen. Je moet naar buiten gaan. Achter je bureau kom je niet verder, je moet het in de dagelijkse werkelijkheid gaan doen. Nadat je het gedaan hebt kijk je er vervolgens nog eens op terug. Dat kan gewoon door er nog eens over na te denken, er met iemand over te praten of er wat over op te schrijven. Een ander in dat terug kijken betrekken kan erg effectief zijn, dat kan je goed tot diepere inzichten brengen. Het idee van een coach is daarop gebaseerd.

Vogels kijken
Een mooi voorbeeld van zo’n proces is het vogels leren kijken. Zelf begon ik daarmee toen ik net op de middelbare school zat. Ik werd lid van een natuurclub en wij gingen elke zaterdag het veld in, gewapend met een verrekijker en een vogelgids.
In het begin keek ik met open mond naar mijn oudere medeleden, die in een zwart stipje een dwergstern zagen, of een boomkruipertje op een stam, waar ik alleen maar schors zag. Soms zag ik wel iets maar als ik mijn kijker richtte was ik dat iets alweer kwijt. Soms denk ik daar even aan terug als ik een medewandelaar of iemand bij wie ik in de auto zit wijs op een rode wouw of een kleine bonte specht of een Smelleken. De reactie is bijna altijd waar, waar…. Of; hoe kan je dat nu zien, ik zie alleen een zwart stipje”

Leren waarnemen
Ik heb dus leren kijken. De objecten van mijn waarneming waren er altijd al maar ik heb ze leren waarnemen. Ik weet zelfs van te voren al waar ik ze zal aantreffen, net als mijn vrienden dat vroeger konden. Dat komt door het vele kijken, vaak samen met vrienden. Het naar aanleiding daarvan in boekjes zoeken, aantekeningen maken en ga zo maar door. De verrekijker en het boek staan nu in de kast. Ik zie het nu ook zonder die te gebruiken.
Met leiding geven is het ook een beetje zo. Je moet leren kijken, leren waarnemen. Dat doe je in de praktijk en als je dat bewust doet, ga je steeds beter zien. Om goed te kunnen leiding geven is waarnemen niet voldoende maar het vormt wel een goede basis om ook je repertoire aan interventies verder uit te breiden zodat je effectiever wordt in het toepassen ervan. Een leuke bijkomstigheid is dat het waarnemen en het interveniëren bij gezamenlijk oefenen elkaar versterken. Je leert dan sneller. Wanneer ga jij ermee beginnen? Hoe pak jij het aan en wie betrek je erbij?