Leiding geven aan jezelf

Eerste blok
Enkele dagen gelden sloten we de eerste tweedaagse van blok I van de training Excellent Leiderschap af. Het was heel fijn die training weer te mogen verzorgen. De evenwaardigheid die ik dan voel, de open dialogen. De ruimte , de openheid. De ontdekkingen die je met elkaar doet. Het was fijn dat we weer gewoon in een ruimte bij elkaar konden zitten en dat we samen vorm konden geven aan deze twee dagen.

Zelfsturing
Het eerste blok van de training ontwikkeld zich rond het thema leiding geven aan jezelf en daarbij staat vaak het begrip zelfsturing centraal. Anders dan toe we een kleine dertig jaar geleden met deze training begonnen is zelfsturing nu een beladen begrip. Voor je het weet  zit je in een discussie over de zin of onzin van zelfsturing. In de training richten we ons daarom vooral op wat het is en wat je nodig hebt om er vorm aan te geven.

Voorwaarden
Om die reden ben ik nog eens te rade gegaan bij wat Professor A.C.J. de Leeuw, hoogleraar bedrijfskunde in Groningen,  schreef over besturing . In zijn boek Organisaties:management, analyse, ontwerp en verandering (1983) beschrijft hij de voorwaarden voor effectieve besturing. Hij behandelde die ook in zijn colleges.

Toekomstbeeld
De eerste voorwaarde die hij benoemde is het hebben van een doel of zoals wij dat noemen een helder Toekomstbeeld. Zonder doel kun je niet sturen zei  De Leeuw als je niet weet waar je heen wilt weet je niet welke richting je moet kiezen. In de eerste twee dagen van onze training  werd weer duidelijk hoe vaak dat toekomstbeeld niet helder is voor mensen. Dat werd ook al vastgesteld door Peter Senge in zijn boek The fifth dicipline. Toch handelen mensen  en dat betekent dat er ergens iets moet zijn wat richting aan dat handelen geeft. Alfred Adler tijdgenoot van Freud en Jung en evenals hen psycholoog en psychiater  schrijft al dat het handelen van kinderen in sterke mate bepaald wordt door de wens een situatie te bereiken, die hen de mogelijkheden bieden van hun ouders. Worden als vader of moeder drijft hun handelen. We zijn ons vaak maar beperkt bewust van dat toekomstbeeld . het speelt een rol op het niveau van ons ‘snelle denken’ om met Kahneman te spreken. Wat we vervolgens in de training Excellent Leiderschap doen is deelnemers steunen in het zich bewuster worden van hun toekomstbeeld.
Dat zelfsturing zo vaak fout lijkt te gaan zou hier wel een veel me te maken kunnen hebben. Omdat mensen geen helder toekomstbeeld hebben en daarover geen gesprekken voeren met hun omgeving ontstaat gemakkelijk een situatie waarin iedereen maar wat aanrommelt.

Een goed beeld
De tweede voorwaarde, die De leeuw formuleert is het hebben van een goed beeld van het bestuurd systeem. Het bestuurd systeem is het systeem wat bestuurd wordt. Bij zelfsturing betekent dat dus dat je jezelf goed moet kennen. Dat betekent weten wat je in beweging brengt, wat je tegenhoudt, wat je motiveert, wat je goed kan, wat je emoties  zijn en hoe je daarmee omgaat. Wat je bang, boos of verdrietig maakt. Wat de waarden  zijn die je belangrijk vindt. Wat je overtuigingen zijn en hoe belemmerend die zijn.  Ook deze voorwaarde maakt duidelijk waarom het zo vaak fout gaat met zogenaamde zelfsturing.

Stuurmaatregelen
De volgende voorwaarde is het beschikken over voldoende stuurmaatregelen. Dat is als het gaat om zelfsturing . Die maatregelen hangen nauw samen met de kennis die je hebt van jezelf. Pas als je over die kennis beschikt kunt leren ermee om te gaan. Hoe ga je om met je emoties, is daarbij heel belangrijk. Het gaat niet om het onderdrukken ervan maar om het bewust omgaan ermee .
Het zal duidelijk zijn dat ook het vervullen van deze voorwaarde de nodige inspanning vereist. Het is je gedrag dat verraad wie je bent. Het helpt daarom om goed naar je eigen gedrag te kijken  en daar heb je eigenlijk altijd andere mensen bij nodig. Mensen, die beschikken over het vermogen op een goede manier feed-back te geven. Mensen, die goed kunnen waarnemen. Mensen, die je kunnen helpen in het oefenen in het omgaan met jezelf.
reflecteren is een belangrijke stuurmaatregel evenals de moed om met je eigen  gedrag te experimenteren. Moed is dus ook een stuurmaatregel evenals luisteren en vragen stellen. Een dialoog kunnen aangaan is een stuurmaatregel.

Voldoende informatie
Een volgende voorwaarde die De leeuw noemt is het beschikken over voldoende informatie.  Informatie die nodig is om op de hoogte en goed geïnformeerd te zijn over de status van het bestuurd systeem.  Luister je nog goed ben je nog geduldig  ben je nog gericht op wat je wilt bereiken. Ben je je emoties nog de baas? Je moet open  staan voor de signalen, die je lichaam afgeeft en voor signalen uit de omgeving die veroorzaakt worden door wat je doet en die je prikkelen om te handelen. Je moet van binnen en van buiten open staan en daarin goed kunnen schakelen. De tijd nemen om naar jezelf te luisteren, jezelf te voelen en naar je omgeving te luisteren. Bij leiding geven aan jezelf betekent dat heel bewust zijn van wat er met je gebeurt als je handelt. Het is die informatie die je vertelt hoever je bent in het realiseren van je toekomstbeeld, die je verteld waar en hoe je moet bijsturen. Deze voorwaarde helpt je om de spanning te zien tussen het toekomstbeeld wat je wilt bereiken en de werkelijkheid waarin je je bevindt.. Die spanning maakt zichtbaar welke stuurmaatregelen je kunt nemen.

Informatieverwerkende capaciteit
De laatste voorwaarde die door De Leeuw benoemd wordt is voldoende informatie verwerkende capaciteit. In geval van leiding geven aan jezelf is dat vooral je vermogen tot reflecteren  en het vermogen daar hulp bij in te schakelen. Het is heel effectief daar een sparingspartner bij te hebben  dat kan een coach zijn, een levenspartner, een vriend of een leidinggevende.
De voorwaarden voor effectieve besturing zoals de leeuw die formuleert maken heel helder dat zelfsturing meer is dan het schrappen van een managementlaag en dat leiding kunnen geven aan jezelf een voorwaarde is om leiding te kunnen geven aan anderen.
Het is bijzonder inspirerend om de deelnemers aan een training in dat proces stappen te zien zetten.

Hoe zorg jij dat je beter wordt in het leiding geven aan jezelf?

Wil je hierover verder parten bel me dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl of één van mijn collega’s