Leiderschap

Het klinkt zo simpel en gemakkelijk: coachend leidinggeven. Gewoon goed vragen stellen, heldere afspraken maken en daarop aanspreken, het zelfsturend vermogen van mensen stimuleren en zo. Koud kunstje, toch?

De realiteit
De realiteit is anders, nogal wat complexer en vol paradoxen. Ik ben sinds kort als vrijwilliger de bestuursvoorzitter van een kleine thuiszorgcoöperatie. Volop gelegenheid dus, om weer eens de realiteit aan den lijve te ervaren. Niet alleen maar coachen, trainen, klankbord zijn maar met twee voeten op de grond zelf ervaren. Mijn zeer gewaardeerde voorganger is een bevlogen man, met een zeer uitgebreid netwerk en een aan het ongelooflijke grenzende dossierkennis. Heel mooi, maar soms was de verleiding wat groot om zaken zelf te blijven doen, om de kwaliteiten en competenties van de andere bestuursleden en medewerkers niet optimaal in te zetten. Als ik me met hem vergelijk krijg ik de neiging om me in een hoekje stilletjes af te vragen waar ik aan begonnen ben. Ik zal het dus moeten hebben van mijn leiderschapskwaliteiten.

Vragen
Het belooft een interessante tijd te worden. Hoe laat ik ze wennen aan mijn stijl van leidinggeven? Hoe krijg ik ze uit de patronen waar ze in de afgelopen jaren terecht zijn gekomen? Hoe ga ik hun kennis en deskundigheid gebruiken, waar de mijne gewoon ontoereikend is? Hoe ga ik hen zover krijgen dat ze durven te vertrouwen op wat ze weten en kunnen? Hoe ga ik een goed opgeleide en enthousiaste verpleegkundige met een heleboel gezond verstand laten ontdekken dat ze prima als projectleider kan optreden? Vragen, vragen, vragen. Boeken zijn er over vol geschreven, theorieën bedacht tot je door al de bomen het bos uit het oog kunt verliezen.

Omdraaien
Ik kan het bovenstaande zonder meer omdraaien. Hoe kan ik wennen aan en omgaan met hun manier van werken? Hoe zorg ik ervoor dat ik kritisch naar mijzelf blijf en niet in een oud patroon terechtkom, wat ik vroeger deed hoeft nu niet van toepassing te zijn. Hoe ga ik op mezelf vertrouwen, op mijn kennis en deskundigheid als leidinggevende? Hoe ga ik van mezelf een voorzitter maken die uitstekend leiding geeft zonder overal verstand van te hebben? Natuurlijk zijn er basale vaardigheden die ik echt nodig heb, echt moet inzetten. Ik zal een visie moeten hebben, ik zal goed vragen moeten stellen, ik zal heldere afspraken moeten maken en waar nodig ook daarop aanspreken. En toch is dat niet genoeg. Leiding geven is een vaardigheid. Dat is een kwestie van techniek toepassen en daarin oefenen tot het bijna vanzelf lijkt te gaan. Als je dat hebt bereikt kun je stellen dat je leiding geeft in een coachende stijl. En net als vele anderen moet ik af en toe bekennen dat er nog steeds veel in te leren valt, dat het niet zo simpel is als het lijkt.

Van leiding geven naar leiderschap
Maar voor mij gaat het echt een flinke stap verder, van leiding geven naar leiderschap. Dat doe ik vanuit mezelf, dat zit dieper dan in mijn vaardigheden. Dat is een innerlijke kwaliteit ontwikkelen waarin ik niet alleen in staat bent om de benodigde vaardigheden in te zetten, maar vooral goed te weten en te  voelen wanneer ik nu wat doe.  Dat is een stevigheid ontwikkelen waar anderen op durven vertrouwen, van daar uit richting aangeven. En tegelijkertijd open te zijn in wat ik niet weet of kan. Hierin anderen tot hun recht laten komen. Dit vraagt om evenwaardigheid. Iedereen, inclusief mezelf, respecteren in wat je weet, wat je kunt, wie je bent.
Het vraagt dit alles van mij.

Meer dan een optelsom
En bovenal vraagt het van mij om de mensen in de organisatie, mezelf inbegrepen, als een team te zien. Niet mijzelf erboven of ernaast, maar onderdeel ervan. Een team dat geen optelsom is van de individuele kwaliteiten en competenties. Het is naar mijn mening een misvatting om een goed team te definiëren als een groep waarin dit alles gemiddeld genomen aanwezig is. Een goed team stijgt boven dit gemiddelde uit, het is geen optelsom.  Aan mij de mooie taak om niet alleen het beste uit mezelf en mijn bestuursleden en medewerkers te halen, maar ook en vooral oog te hebben en te sturen op dat bijzondere extra. Dan is het pas echt coachend leiding geven.