Je nek uitsteken

Regelmatig steken we meer tijd en energie in het maken van plannen dan in de uitvoering ergens van. De echte resultaten ontstaan echter door het doen en niet door het plannen maken. Doen geeft je bovendien de kans om te leren, om bij te stellen, op je schreden terug te keren of een andere weg te kiezen. Op papier lukt allen maar de werkelijkheid is niet van papier.

Verliefd
In de vierde klas van wat toen nog de lagere school heette werd ik verliefd op de dochter van de plaatselijke kruidenier. Ik was niet het enige jongetje in de klas wat verliefd op haar was. Alle jongetjes waren verliefd op haar. Het was een vrolijk en sportief meisje. Ze was goed in gymnastiek kan ik mij herinneren. Ik zat in de bank voor haar en durfde niet goed achterom  te kijken. Ik durfde al helemaal niet te laten merken dat ik verliefd was. Ik durfde er alleen maar over te fantaseren. Ik bedacht hoe ik haar zou bevrijden als ze in handen van rovers was gevallen. Hoe ik haar zou redden als ze in het kanaal viel of hoe ik haar zou beschermen tegen een roedel wolven dat achter haar aanzat. Al dei dingen gebeurden echter nooit. Dus deed ik niks en ik bleef smachten. Eén gebeurtenis is nog in mijn geheugen gegrift. Dat was toen ik een balpen had gekregen, die rood kon schrijven. Ik denk dat het zo’n BIC was met een indrukknopje boven en aan de zijkant een knopje om de stift weer terug te laten schieten in de omhulsing. Ze sprak me aan omdat ze die pen graag wilde lenen. Met vreugde heb ik de pen aangereikt. Niet lang daarna verhuisde ik naar Amsterdam ver van het veilige Drenthe waar ik tot dan toe opgegroeid was. Ja, als je niets doet gebeurt er niets, als je wacht tot de ander in beweging komt dan kan je lang wachten.

Angst
Er zijn vaak heel veel redenen om niet in beweging te komen. In mijn geval was de angst om afgewezen te worden zo groot dat ik niets deed. Ik wilde geen blauwtje lopen. Ik wilde niet te kijk staan. Ik wilde me het rode hoofd besparen. Het zijn vaak dit soort dingen van binnen, die je tegenhouden. En, je wacht op omstandigheden, die het je mogelijk maken om zonder gezichtsverlies je nek uit te steken. Laat die ander eerst maar iets doen, laat die zijn of haar nek maar uitsteken, dan doe ik het ook maar als die ander niets doet doe ik het ook niet. Leiderschap is je nek uitsteken met het risico dat het verkeerd gaat, dat je een blauwtje loopt, dat er naar je gewezen wordt. Een vriend van me, die in Jakarta de mooiste supermarkt heeft en zeer succesvol is, zei tegen me, toen ik 15 jaar geleden mijn plan om voor mezelf te beginnen, aan hem voorlegde.

Doen
Je moet gewoon beginnen, doen wat je leuk vindt en waar je goed in bent. Zet stap 1 en dan zijn er twee mogelijkheden het gaat goed of het gaat fout, als het goed gaat zet je stap 2 en als het fout gaat zet je nog een keer stap 1 . Hij waarschuwde me ook, hij zei veel manen willen alleen stap 999 zetten, de laatste stap naar het succes, maar die stap kun je alleen maar zetten als je eerst stap 1 zet, die kun je niet overslaan. Gisteren las ik in de krant over een vergeten stap, de slag bij Roermond. Het was een stap die volgde op de stappen die op 5 april 1566, 30 juli 1566 en in februari 1567 gezet waren. Op die die momenten bood een groot aantal edelen uit de Nederlanden onder leiding van Hendrik van Brederode een smeekschrift aan, aan de landvoogdes van koning Philips. Ze vroegen in dat smeekschrift om verzachting van de belastingdruk, om meer vrijheid en meer ruimte voor zelfsturing. Toen er ook voor de derde keer geen reactie kwam besloot een aantal van de edelen, die zich inmiddels onder de naam geuzen verenigd hadden, tot een gewapende aanval over te gaan. Ze besloten de strategisch gelegen stad Roermond in te nemen. Hun aanval op 23 april 1568,mislukte en ze werden in de pan gehakt. Vier weken later vielen de troepen van Willem van Oranje de Nederlanden binnen bij Heiligerlee en versloegen het Spaanse leger. Dat was de eerste overwinning.

Een lang proces
Er zou nog een lang proces volgen van veldslagen en  politieke activiteit, uiteindelijk werd in 1948 de vrede van Munster gesloten. Na 80 jaar waren de Nederlanden onafhankelijk en werd de zelfsturing formeel bekrachtigd. Die laatste stap kon alleen gezet worden omdat alle voorgaande stappen ook gezet waren. Als je iets doet ontstaat er beweging. Actie roept reactie op. Die reacties kun je niet voorspellen als het om mensen gaat. Het kan goed gaan en het kan fout gaan.  Als je niets doet gebeurt er ook wat maar je mist dan het contact met wat er gebeurt. Door niets te doen met mijn gevoel van verliefdheid miste ik de kans om te weten hoe zij over mij dacht, miste ik de kans om op basis van die informatie een nieuwe stap te bepalen en bovendien bood ik haar en anderen ook mijn stille concurrenten de kans om te handelen in en voor mij onbekende richting. Leidinggeven doe je aan mensen, ook processen stuur je aan door met mensen een interactie aan te gaan. Het resultaat van die interactie kun je niet voorspellen. Er zijn natuurlijk wel psychologische wetten waarmee je rekening kunt houden maar bij mensen zijn die wetten niet zo ondubbelzinnig en eenvormig als het geval is bij de zwaartekracht. Bij mensen kom je er pas echt achter als je iets doet. Ik heb directeuren en managers meegemaakt, die in hun kamer zaten te werken om het plan te schrijven of de strategie te bedenken, die alle risico’s uitsloot, waarin de weg naar succes in heldere stappen was vastgelegd. Het is bij plannen gebleven. Hun omgeving veranderde zo snel in de periode dat ze zich afzonderden dat ze alle contact verloren waren. Eén werd vervangen door de raad van toezicht een ander werd door het management aan de top in een staffunctie geplaatst. Er gebeurt veel in onze samenleving. Daar kan je leuk over vergaderen, je kunt plannen maken tot je een ons weegt maar soms is het veel verstandiger om maar iets te doen. Als je iets doet ben je in contact en ontstaat er interactie. In de tijd dat er gewerkt wordt aan de grote decentralisaties bij de overheid. In de tijd dat we ontdekken dat het belangrijk is om samenwerking op gang te brengen, in de bouw, in het onderwijs, in de zorg is het belangrijk je te realiseren dat je ook samenwerken alleen maar kunt doen, samenwerken groeit door het te doen en niet door te wachten tot het voor je geregeld wordt