Dialoog door leiderschap

In de discussies over de decentralisaties bij de overheid ging engaat het er soms fel aan toe.Er is veel onzekerheid bij mensen over de gevolgen van de decentralisaties. Wat gaat er nu precies gebeuren? Het decentralisatie proces is gebaat bij dialoog het samen vinden van oplossingen voor de uitdagingen in de zorg.

Blaffen
Mijn vader was werkzaam bij het gevangeniswezen. Hij hield zich bezig met de transitie van een gevangenis bestaan naar een bestaan in de gewone samenleving. Het was zijn werk mensen, die gedetineerd waren in die transitie te begeleiden. Ik kan hem helaas niet meer vragen hoe hij zijn werk deed. Dat zou ik nu zo’n 20 jaar nadat hij overleed best nog eens aan hem willen vragen. Wat ik wel weet is dat hij altijd met respect over gevangenen sprak. De bezoeken, die ex gevangenen soms bij ons thuis brachten waren ook meestal rustig en ontspannen. Mijn moeder was altijd een beetje bang door het werk van mijn vader en zo kwam het gesprek in huis wel eens op angst, bewaking en beveiliging. Hoe zinvol was het om een waakhond te hebben en was een grote hond dan noodzakelijk? Volgens mijn vader was het beter een kleine hond te hebben voor bewaking als een grote. Een kleine blafte eerder en feller. Een grote hond blafte niet zo snel. Die kleine blafte snel omdat die zich het snelst bedreigd voelde. Hij moest zichzelf groter voordoen dan hij was en deed dat door veel lawaai te maken. Een grote hond was rustiger omdat een grote hond niet bang was. Die had meer zelfvertrouwen. Die wist wel dat ‘ie z’n mannetje stond als het erop aan kwam. Volgens mijn vader was dat in discussie ook zo. Mensen, die veel lawaai maken, zijn minder zeker van hun zaak of voelen zich in het nauw gedreven.

Onzekerheid
Als je zeker bent van je zaak kun je veel rustiger reageren.  Dit beeld komt weer bij me op als ik lees en hoor  over de ontwikkelingen bij de drie decentralisaties, die door het kabinet zijn ingezet en waarmee de kamer heeft ingestemd. Er wordt onder hoge druk gewerkt aan de overname van diverse taken in het sociaal domein door de lokale overheden. Er is bepaald geen overeenstemming in het land over deze decentralisaties zowel de inhoud ervan als het proces waarlangs de decentralisaties gestalte krijgen kunnen nog steeds rekenen op forse kritiek en er worden felle discussies over gevoerd. Er is bij veel mensen onzekerheid.

Een visie
Voor en tegenstanders zijn gemakkelijk te vinden. Zo schreef Tamara Woestenburg in de Correspondent van 25 april 2014. In een doorwrocht artikel legde zij uit welke fouten er gemaakt worden in het decentralisatie proces. Ze toetst de Nederlandse plannen aan de praktijk in Denemarken waar al een aantal jaren geleden dezelfde beweging werd gemaakt. Als we rekening houden met de fouten, die in Denemarken gemaakt werden dan kunnen we zorgen dat die in Nederland vermeden worden. Woestenburg wijst erop dat decentraliseren tijd en geld kost. De besparingen komen pas na een aantal jaren. Ze wijst er ook op dat voor zorg voor de moeilijke gevallen toegankelijk moet blijven. Het is belangrijk om het decentralisatie proces zorgvuldig te laten verlopen. Niet alleen gestuurd door een kosten besparing maar gestuurd door het niveau aan basiszorg wat je wilt bieden. En visie moet het decentralisatieproces sturen en binnen die visie moet worden samengewerkt.

Leiderschap
Daarbij is leiderschap belangrijk dat ervoor zorgt dat die visie er komt en dat stimuleert dat er wordt samengewerkt. Peter Paul J. Doodkorte pleitte in een blog van 25 april 2014 voor de kracht van ontmoeting en dialoog. Leiderschap zou de voorwaarden moeten scheppen voor die ontmoeting en die dialoog. In de politiek is dat niet gemakkelijk. . De neiging bestaat daar om je tegen het standpunt van de ander af te zetten. Er zijn veel kleine hondjes in de politiek, die moeten veel lawaai maken om hun positie veilig te stellen. Bij het belangrijke proces van de decentralisaties moet het niet om posities gaan maar om de zaak. Het gaat niet om winnen of verliezen maar om samen de schouders eronder zetten om te zorgen dat voor mensen, die het zelf niet kunnen een basis niveau van zorg gewaarborgd blijft.

Dialoog
Goed leiderschap zorgt ervoor dat tegenstanders bij elkaar komen, elkaar ontmoeten en in dialoog gaan om samen te ontwikkelen wat nodig is, dat geldt voor de politiek, voor maatschappelijke organisaties en voor specialisten in de diverse vakgebieden. Het is belangrijk dat alle participanten in de dialoog dat kunnen doen in de wetenschap dat hun boodschap serieus wordt genomen. Dat betekent serieus luisteren en aandacht geven aan waar het bij elke betrokken partij omgaat.Ook aan de onzekerheid die heerst bij mensen. Dat betekent niet aanhoren en naast je neer leggen dat betekent ook niet iedereen gelijk geven. Dat betekent achterhalen waar het bij mensen om gaat en mensen serieus nemen. Als mensen zich serieus genomen voelen hoeven ze niet meer hard te blaffen om aandacht te krijgen of om duidelijk te maken dat ze het gevoel hebben plat getrapt te worden.

Bescheiden leiders
Er zijn bescheiden leiders nodig, die betrokken partijen hun eigenwaarde laten behouden en die geleid door visie de dialoog laten plaats vinden op ieder niveau van het decentralisatieproces. De grote uitdaging is die dialoog op gang brengen en op gang houden. Dat is wat anders dan al of niet gestuurd door één van de betrokken partijen, van bovenaf bepalen hoe de uitvoering plaats moet vinden. Het betekent stimuleren dat daar afspraken over worden gemaakt. En dat kan alleen als alle betrokkenen met elkaar in gesprek gaan en dat kunnen doen in het vertrouwen dat er aan hun zorg aandacht wordt gegeven en dat hun punt serieus genomen wordt. Als mensen erop vertrouwen dat ze gehoord worden dan hoeven ze niet veel lawaai te maken. Lawaai leidt tot winnaars en verliezers en dat is iets waar bij  deze decentralisaties geen behoefte is.