Wij helpen je graag verder! +31 492386063

In een echte dialoog worden gevoelens ook geuit

09 juli 2018, gepubliceerd door Dirk Boersma

Voorbeelden
De boosheid zat diep. Ik zat tegenover een meneer met wie ik in het vrijwilligerswerk te maken heb. Ik had toevallig het verkeerde onderwerp aangesneden. Hij ontplofte bijna, nee, hij deed het niet meer. Ze bekeken het maar. Hij begon uitgebreid te vertellen wat er allemaal niet deugde en wat de man met wie hij moest samenwerken allemaal verkeerd had gedaan. Hij wist ook te vertellen wat daar de oorzaak van was. Het kwam er op neer dat de man in kwestie arrogant was. Hij wilde niet langer samenwerken.
Recent had ik een lang gesprek met een hoge ambtenaar. Hij was getroffen door een burn-out vertelde hij en hij zat al een paar maanden thuis. Het was hem allemaal teveel geworden. Al die partijen die iets anders verwachten. Nooit was iedereen tevreden. Als je het voor de één goed deed dan was de ander boos. Hij was in plaats van spin in een web de vlieg in het web geworden hij was als kop van jut gaan functioneren en dat was hem teveel geworden.
Een Ceo vertelde mij dat hij slecht sliep. Hij had geen zin meer om naar zijn werk te gaan. Hij werd ‘s morgens  erg vroeg wakker  en kon dan de slaap niet meer vatten. Hij begreep het niet, alles ging goed in z’n bedrijf. Hoe kwam het dan dat hij geen zin meer had en alle energie voelde wegstromen. Toen we wat verder spraken werd langzaam duidelijk dat hij bang was. Hij was bang voor de aandeelhouders en met name voor de voorzitter van de Raad van Commissarissen. Het luchtte hem op zijn angst met mij te delen, we spraken er uitgebreid over en ook over hoe hij ermee om kon gaan. We spraken af dat hij een soort dagboek bij ging houden waarin hij in de vroege ochtend z’n gedachten en gevoelens zou noteren. Enkele weken later vertelde hij me dat hij zich beter voelde dat de rust terug kwam en dat hij weer effectiever was in z’n werk. Het enige wat ik daaraan had bijgedragen was naar hem luisteren.

Liften
In mijn studenten tijd liftte ik veel dat was heel gewoon in die dagen.  Het overkwam mij regelmatig dat iemand met wie ik meereed, bij het afscheid tegen mij zei: “dit heb ik nog nooit aan iemand verteld”en “bedankt voor het fijne gesprek”. Ik was dan altijd verbaasd omdat ik weinig of niets gezegd had maar alleen maar geluisterd.

Praten over gevoelens
Ed Batista, aan wiens werk ik ook in mijn vorige stukje refereerde, publiceerde 1 juli 2018 een artikel met als titel ‘Talking about feelings’. In dat artikel maakt hij duidelijk hoe belangrijk het is om over gevoelens te praten. Het gaat in zijn artikel trouwens vooral over negatieve gevoelens en het heilzame effect wat optreedt als je die benoemt. Benoemen zorgt ervoor dat ze minder heftig worden en dat het makkelijker wordt ermee om te gaan. Neurowetenschappelijk onderzoek bevestigd wat veel therapeuten al lang toepassen. Over je gevoelens praten helpt en draagt bij aan het kunnen hanteren ervan.

Onderzoek
Batista baseert zich onder andere op het onderzoek van Matthew D. Lieberman, wiens boek Social ik ook van harte kan aanbevelen. Lieberman schrijft dat blijkt dat het vermogen je gevoelens onder woorden te brengen of alleen maar het een naam eraan geven ons heel erg helpt er goed mee om te gaan en ervoor zorgt dat we ons zowel mentaal als fysiek beter voelen. Uit onderzoek blijkt dat peuters die beter in staat zijn hun gevoelens onder woorden te brengen, betere schoolresultaten halen en dat ze ook populairder zijn bij vriendjes en vriendinnetjes.
Middelbare scholieren die een wiskunde proefwerk moeten maken en die vlak voor de toets opschrijven waar ze zich zorgen over maken behalen betere resultaten dan zij die dat niet doen.
Lieberman beschrijft ook een test die hij met volwassenen doet. Hij laat die volwassenen kijken naar afbeeldingen van mensen van wie de gezichten een emotie uitdrukken, bijvoorbeeld mensen die boos kijken. Het goed beschrijven van die emotie door de waarnemer zorgt ervoor dat de activiteit in dat deel van de hersenen wat actief wordt bij emoties, rustiger wordt. Deze en andere onderzoeken laten zien hoe heilzaam het is om uitdrukking te geven aan je gevoelens. Dat is iets heel anders dan ze verstoppen of ze onderdrukken. En het laat ook zien dat je emoties ‘erbuiten’ houden geen verstandig advies is.

De praktijk
In de praktijk is het echter nog niet zo eenvoudig te benoemen wat je voelt. Uit het voorbeeld waarmee ik dit stukje begon wordt heel duidelijk hoe het vaak gaat. Niet benoemde gevoelens leiden onbewust en ongecontroleerd tot een negatief oordeel over een ander en dat oordeel wordt vervolgens geuit. Dat leidt meestal tot escalatie. Het is de kunst dat oordeel voor te zijn en bij het je bewust worden van een oordeel opzoek te gaan door welk gevoel dat oordeel wordt veroorzaakt. Het is belangrijk om zulke patronen te doorbreken. In het tweede voorbeeld uit het begin van dit stuk komt iemand naar voren die niet anderen maar zichzelf ging oordelen. Hij bedacht dat zijn kennis en vaardigheden ontoereikend waren. Jezelf oordelen is net zo weinig effectief als het oordelen van anderen. Ook dat is een patroon wat je moet proberen te doorbreken. Alleen in het derde voorbeeld lijkt het of de persoon in kwestie er op tijd bij was.

Patronen
Het vraagt in de meeste situaties om het doorbreken van patronen. Dat vraagt oefening. Het is daarbij heel nuttig een grotere woordenschat te ontwikkelen als het om gevoelens en emoties gaat. Batista voegt als hulpmiddel daartoe een woordenlijst aan z’n artikel toe. Een goede oefening kan zijn, aan het eind van elke dag te noteren welke situaties welke gevoelens opriepen. Het is ook de moeite waard te onderzoeken wat gebruikelijk is in onze werk en privé situatie. In sommige situaties is het heel gewoon over gevoelens te praten. In andere is het een volstrekt taboe. Daar wordt het misschien als onzinnig soft gedoe ervaren. Het is de moeite waard om uit te zoeken hoe je tot een veilige situatie kunt komen waarin mensen elkaar vertrouwen kunnen. Volgens Lieberman is praten over je gevoelens het meest effectief als het gaat om het hanteren ervan. Dat is effectiever dan ze alleen opschrijven.
Het gaat in dialoog dus niet alleen om de objectieve werkelijkheid om ons heen maar ook om wat we daarbij voelen. Als we in staat zijn daar goed vorm aan te geven winnen we sterk aan effectiviteit.

Wil je hierover of over iets anders doorpraten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl

Stel je vraag via ons contactformulier

Neem contact met ons op!
Voor al je vragen kun je bellen met

+31 492386063