Hoeveel zelven ben jij?

Een hork
Een jaar of wat geleden had ik een afspraak met een manager bij een autodealer. Hij leidde  een zelfstandige vestiging van deze dealer en de dealer had mij verteld dat de man een beetje horkerig gedrag liet zien. Hij was ook als monteur begonnen, hij had geen verkoop achtergrond. Hij miste ook het gepolijste van de goede verkoper volgens de dealer. Ons gesprek begon wat stroef en zo kwamen we vrij snel op z’n onverschilligheid terecht. Hij beaamde dat hij soms wat ruw en onbehouwen over kon komen. Maar zo was hij nou eenmaal zei hij. Ze moesten hem maar nemen zoals hij was zei hij.

Een vriendelijke man  
Terwijl we daarover aan het praten waren stapte een mevrouw met een klein jongetje de zaak binnen. Hij stond op en dook in een kast. Hij liep op de mevrouw toe om te vragen hoe hij haar kon helpen. Tegelijkertijd hield hij het jongetje de pot met snoep voor, die hij uit de kast had gehaald. Hij praatte vriendelijk tegen het jongetje en de mevrouw. Hij maakte een afspraak met de mevrouw en nam beleefd en vriendelijk afscheid van de mevrouw en het jongetje. Hij kwam vervolgens weer bij mij zitten om verder te praten. Ik vroeg hem of de man, die ik net had zien praten dezelfde was als degene over wie we het kort daarvoor gehad hadden. Ik had heel ander gedrag gezien dan het gedrag waarover we het even daarvoor samen gehad hadden. Hij reageerde met een vragende blik. ‘Je kan het dus wel’ zei ik ; ik zag het je net doen’ Dus het klopt niet dat je nu eenmaal zo bent. Hij reageerde met ‘Ja maar dit was een klant’. ‘Waar het verschil dan vandaan kwam’ vroeg ik. En hij begon me te vertellen over zijn eerdere ervaringen bij deze dealer. Hoe hij zich onheus behandeld voelde door de dealer  en hoe negatief zijn beeld van de dealer was. Hoewel iedereen dacht dat zijn groffe gedrag bij hem hoorde had ik gezien dat dat gedrag zich alleen maar in een specifieke context voordeed.

Intakegesprekken
Deze week had ik voor een andere training intakegesprekken met de deelnemers. In het eerste gesprek sprak ik met een man, die mij direct vertelde dat hij niet veel zou zeggen in de training. Hij was niet zo’n prater zei hij. Hij was meer een volger, iemand die niet makkelijk het voortouw nam. Toen we het even daarna over z’n hobby’s kregen begon hij enthousiast te vertellen over de voetbalclub waarvan hij voorzitter was. Ook hij vertelde dat hij was zoals hij zich op het werk presenteerde en hij ook hij keek me verbaasd aan toen ik hem vroeg wat hij nodig had om het gedrag dat hem bij de voetbalclub tot voorzitter had gemaakt, liet zien op z’n werk. Ik sprak nog iemand, bij wie er sprake was van een soortgelijke situatie en met een kandidaat deelnemer. Die zich afvroeg wat nu eigenlijk kenmerkend voor hem was. Hij hoopte daar in de training achter te komen. Wat waren nou zijn kernkwaliteiten. Wat paste nou bij hem en waarop zou hij zich gezien die kwaliteiten in zijn loopbaan moeten richten. Ik noemde hem het boek ‘ Act like a leader,think like a leader’ van Herminia Ibarra, hoogleraar leiderschap aan Insead, waarin Ibarra erover schrijft hoe het nadenken over wie je bent je juist belemmert in je ontwikkeling. Ibarra benadrukt het belang van handelen van experimenteren en reflecteren op wat je gedaan hebt. Zo ontdek je werkende weg wie je bent en wat je kan. Die reis eindigt pas als je op je sterfbed ligt. Pas dan kan je de balans opmaken.

The wrong tree
In mei van dit jaar kwam het boek ‘Barking up the wrong tree’van Eric Barker uit. In dat boek schrijft Barker over het misverstand dat er ergens in een mens een centrum is vanwaar uit het gedrag van die mensen wordt aangestuurd. Dat beeld klopt niet concludeert Barker op basis van wetenschappelijk onderzoek. Het is veel meer overeenkomstig de werkelijkheid om het beeld te gebruiken waarbij je gedrag vanuit allerlei verschillende centra in je lijf wordt aangestuurd.

Netwerk
Het is als het ware een netwerk aan kleine devices, die als samenwerkend je gedrag als resultaat hebben. Dat is er ook de oorzaak van dat je gedrag soms zeer inconsistent kan overkomen. De ene keer is de ene device sterker de andere keer een andere. Dat kan onder andere omgevingsafhankelijk zijn. De prikkels die je oppikt spelen daar een belangrijke rol in. Het maakt dus iets uit waar je je bevindt en wie je om je heen hebt. Het is niet iets wat je in je hebt. Je gedrag is het resultaat van prikkels die binnenkomen, waar ze binnenkomen en hoe ze verwerkt worden. Dus reageer je op de ene plaats en in de ene situatie anders dan op de andere plaats en in een andere situatie.

Hoeveel personen?
Eric Barker schrijft ergens ‘Ik werd gediagnosticeerd met meerdere persoonlijkheden’ ‘We maken het nu allemaal goed’. En je weet niet uit hoeveel verschillende personen je bestaat, 2 of 16 of misschien wel 106. Het bijzondere is zegt Barker, dat wat nu in neurologisch onderzoek wordt ontdekt, zeiden Budhisten als meer dan 1000 jaar geleden. Er bestaat geen exclusief ‘zelf’. Als er momenten zijn waarop je zegt dat je jezelf niet bent is dat heel logisch er bestaan meerdere ‘jij’s ‘. En daarom kan je het ene moment voorzitter zijn en het volgende moment muurbloempje of het ene moment een vriendelijke zachtaardige man en het andere moment een ‘hork’.

Gevoelens en Emoties
Hoogleraar psychologie Dan Ariely suggereert dat we ons hele denken over de psychologie beter kunnen herzien want we zijn een verzameling zelven. Elk zelf bestaat weer uit een verzameling van verbindingen in je lijf en de signalen die daarover uitgewisseld worden. Het zijn emoties die zo’n uitwisseling van signalen op gang brengen en de krachtigste emotie bepaald welke verzameling domineert. Dat is de reden dat je soms een hypocriete indruk maakt dat je soms goed soms slecht handelt, daarom heb je soms geen zelfbeheersing. Je kunt dat soort processen hun gang late gaan maar je kunt ook proberen enige controle te hebben over je emoties, zodat jij hen stuurt in plaats van dat je er volledig door gestuurd wordt.

Mindfullness
Mindfullness oefenen is een manier om controle te krijgen over je emoties en gevoelens. Reflectie is ook een doelmatige manier om greep te krijgen op je gevoels en emoties. En zo leer je steeds meer over je eigen verzameling aan zelven en leer je ze bewust te hanteren en in te zetten. Je leert zo ook om effectiever te zijn in relaties met anderen. Je relatie met de ander bepaald welk zelf van de ander actief wordt. Een zelf wat door angst en onzekerheid wordt ingeschakeld of een zelf wat door een gevoel van veiligheid en geaccepteerd zijn wordt ingeschakeld. Het lijkt me niet moeilijk om je er bewust van te zijn dat dat nogal verschil uitmaakt.

Verantwoordelijkheid, krijg je die of neem je die? Lees hierover in het blog ‘Verantwoordelijkheid, wat doe je ermee?’

Artikel lezen