Hoe zorg je voor hoop

In de Harvard Business Review van 9 oktober 2012 staat een artikel van Deborah Mills Scofield waarin ze het belang aangeeft van hoop. Zorgen dat mensen hoop hebben of hun hoop weer terug krijgen is een belangrijke verantwoordelijkheid als je leiding geeft. De nieuwe president van Indonesië laat dat in zijn eigen gedrag zien. Gisteren deed hij het met de presentatie van zijn nieuwe ministersploeg

Groot
Als je de kaart van Indonesië op de kaart van Europa legt, zie je hoe groot Indonesië is. De uitgestrektheid wordt voor een deel bepaald doordat Indonesië een verzameling eilanden is. En, dat een flink deel van het oppervlak uit zee bestaat. Het is een erg groot land en de afstanden in het land zijn enorm. De verschillen zijn ook groot. Er is sprake van een grote diversiteit aan culturen. Er worden meer dan 150 verschillende talen gesproken. En hoewel de islam veruit de grootste godsdienst is, kom je er ook  verschillende andere godsdiensten tegen. Indonesië is een groot land met grote verschillen.
In Europa is er in de afgelopen periode hard gewerkt aan het samenstellen van een nieuwe commissie. Voorzitter Juncker heeft er hard aan moeten trekken om z’n nieuwe commissie voor elkaar te krijgen, maar op 1 november kan hij aan de slag.

Nieuw team
In Indonesië heeft de nieuwe president Jokowi, die enkele dagen geleden werd ingezworen samen met zijn vicepresident Jusuf Kalla, bekend gemaakt uit welke personen zijn ministersteam bestaat. Het is een verrassend team, een team waar veel mensen in het land enthousiast van worden. Facebook en Twitter staan vol met positieve reacties. Natuurlijk zijn er kanttekeningen, maar de hoop wint het van het pessimisme of de onverschilligheid. Dat trekt misschien wel het meest mijn aandacht, dat de mensen zich geïnspireerd en bemoedigd voelen door wat er de laatste maanden door de nieuwe president, zijn vicepresident en nu met de presntatie van deze ministers tot stand wordt gebracht. Deze mensen vertegenwoordigen de hoop dat het beter wordt. Ze laten zien dat het ertoe doet als je je nek uitsteekt en dat er iets te bereiken is.

Directief
In de eerste regeringen na de onafhankelijkheid maakten partijen en ministers vooral ruzie met elkaar. Met de coup van 1965 kwam er een heel serie regeringen waarin militaire macht en geld bepalend waren. Volgens dictator Soeharto was het volk nog niet toe aan democratie. De menen moesten in de hand gehouden worden. Ken Blanchard zou het hier over taakonvolwassen gehad hebben. Daar hoort directief leiderschap bij, volgens het model voor situationeel leiderschap. De baas legt uit en draagt op. En zo is het gegaan, eigenlijk tot nu toe. Met een korte onderbreking aan het begin van deze eeuw toen de blinde moslimleider Abdurahman Wahid even president was. Hij werd door zijn tegenstanders, die voelden dat er aan hun stoelpoten gezaagd werd, met succes neergezet als een aftakelende seniele man. Dat resulteerde in zijn afzetting door het parlement en een terugkeer naar de situatie waarbij het old boys network, bestaande uit generaals, rijke zakenlui en gevestigde politici, bepaalden wat er gebeurde in het land. Nu is het anders. In de eerste plaats de president zelf, ik schreef er al eens over toen hij nog geen twee jaar geleden uit het niets burgemeester werd van de hoofdstad Jakarta. Geen generaal, maar een man die met meu belsmaken de kost verdiende. Hij had er zijn studie aan de universiteit van kunnen bekostigen en had gedurende de boom in de teakhouten meubelen een bescheiden bedrijf mee opgebouwd. Een paar maanden geleden werd hij zomaar tot president gekozen. Hij versloeg in de verkiezingsstrijd zijn rivaal, een oud-generaal van de commando’s. Die overal van de daken riep dat Indonesië een sterke man nodig had om het land te redden en de problemen op te lossen waarmee het land  worstelde. Hij had daartoe alle toonaangevende politici van het land om zich heen verzameld. Maar, hij werd niet gekozen.

Democratie
Jokowi daarentegen wil ruimte geven aan democratie, Hij wil de mensen weer in hun eigen kracht laten geloven en hen stimuleren, die ook te gebruiken. Daarbij benadrukt hij dat de strijdbijl tussen religies en etnische groepen begraven kan worden. Hij praat daar niet alleen over. Hij staat niet op de zeepkist. Nee, hij zoekt de mensen op en laat in wat hij doet zien dat hij het ook meent. Zo bezocht hij recent zijn politieke rivaal op diens verjaardag, ondanks alle dreigementen, die hij nauwelijks verhuld gehad heeft de laatste tijd. Zo zwichtte hij niet voor druk vanuit fanatieke groepen om een christelijk wijkhoofd van haar functie te halen in een wijk die in meerderheid uit mensen bestond die islamiet zijn. Hij zoekt verder de mensen op die de rivieren schoonmaken en het vuil opruimen. Hij komt op markten en gaat het gesprek aan met de eenvoudige mensen, die daar hun waar verkopen.
Gisteren heeft hij bekend gemaakt wie ministers in zijn kabinet zullen zijn. Twee ervan ken ik persoonlijk als mensen, die zeer toegankelijk zijn. Mensen die goed luisteren en mensen die weten waarover ze het hebben. Anderen, die ik niet persoonlijk ken, hebben ook vaak een bijzondere achtergrond. Alleen de minister van defensie is een generaal. De minister die zich over de mensenrechten moet buigen is een vertegenwoordiger van een zeer kleine etnische groep. En z’n kabinetssecretaris, de minister van algemene zaken, is een man, die zich, net als hijzelf, van onder heeft opgewerkt tot hoogleraar en die bij veel projecten voor sociaal werk betrokken is. Een bijzondere verschijning is ook de nieuwe minister voor maritieme zaken. Dat is een vrouw, die de middelbare school niet heeft afgemaakt. Ze woont aan de kust, is begonnen met het vangen van garnalen, verhandelde die  en inmiddels heeft ze een groot  bedrijf dat garnalen exporteert met een luchtvloot van 50 vliegtuigen waarmee ze haar eigen garnalen, maar ook ander vracht overal in Zuioost Azië naar toe vliegt.

Enthousiast
Op Facebook en op Twitter steken de gewone mensen niet onder stoelen of banken dat ze zich door deze president en zijn ministers geïnspireerd voelen. De beurzen reageren ook goed vandaag. Het is mooi om te zien hoe deze president laat zien hoe hij echt gelooft in de kracht van mensen. Hij ziet mensen niet alleen als human resource maar hij ziet de mensen als mensen, die je serieus moet nemen. In dat verband kan ik mij een gesprek herinneren dat ik twee jaar gelden had met de nieuwe Indonesische minister van buitenlandse zaken, mevrouw Retno. Ze is de eerste vrouwelijke minister van buitenlandse zaken in de geschiedenis van Indonesië. Toen ik haar sprak kwam ze net uit Den Haag, ze was boos. Ze uitte haar boosheid niet explosief, maar haar ogen spoten vuur. Ze had die dagen pogingen gedaan om als ambassadeur van Indonesië gesprekken te hebben met enkele belangrijke Nederlandse politici. Die hadden echter geen tijd voor haar gehad. Ze voelde zich volstrekt niet serieus genomen. Zelf ken ik haar als iemand die mensen wel serieus neemt. Dat is ook de kracht van de nieuwe president van Indonesië, mensen serieus nemen, mensen ruimte geven en mensen hoop geven.  Door mensen hoop te geven komt hun energie vrij en ontdekken ze hun potenties. Wat doe jij om mensen hoop te geven?